2011-11-03 კარგია, როცა არა მხოლოდ იმეორებ იმას, რაც წინა წელს გაკეთებულა გვესაუბრება გამოცდების ეროვნული ცენტრის
დირექტორი მაია მიმინოშვილი
2010-11 სასწავლო წელი დატვირთული წელი იყო გამოცდების ეროვნული ცენტრისთვის. კმაყოფილი ხართ თუ არა შედეგებით?
მართლაც ძალიან დატვირთული წელიწადი იყო. 2011 წელს, სასწავლო წლის ბოლოს, პირველად ჩატარდა გამოსაშვები გამოცდები. თავისთავად რთულია CAT-ის სისტემა, რომელიც დაინერგა გამოსაშვები გამოცდების სახით. რთულია იმდენად, რამდენადაც შემოვიღეთ სრულიად ახალი, კომპიუტერზე ადაპტირებული ტესტირება. ასეთი მასშტაბის ტესტირებას მსოფლიოში ანალოგი არ აქვს. რა თქმა უნდა, არსებობს გარკვეული გამოცდილება და ჩვენ მაქსიმალურად ვეცადეთ, გაგვეზიარებინა ყველა ქვეყნის გამოცდილება.
რთული იყო იმდენადაც, რამდენადაც პერიოდი იყო ძლიან მცირე, სულ რაღაც ერთ წელიწადში უნდა მოგვესწრო ამ სისტემის ამუშავება. ფაქტობრივად, შეუძლებლად მიაჩნდათ ჩვენს კონსულტანტებსა და კოლეგებს ერთ წელიწადში სრულყოფილი დავალებათა ბანკისა და პროგრამის შექმნა. აქედან გამომდინარე, თუ დაგეგმილი გვქონდა ორი პილოტირება და რამდენიმე აპრობაცია, ათჯერ უფრო მეტი დაგვჭირდა, რომ მაისისთვის ყველაფერი მოწესრიგებულიყო (23 მაისს დავიწყეთ გამოცდები). ალბათ ყველას ახსოვს, პირველი აპრობაციები ხარვეზებით წარიმართა, რაც სავსებით ბუნებრივი იყო, სანამ სისტემა არ დალაგდა და არ ამუშავდა ისე, როგორც ეს გამოცდების პერიოდში იყო. მით უმეტეს, იმ დროს პარალელურ რეჟიმში მიმდინარეობდა სკოლებში ნეთბუქების დარიგება, ლოკალური ქსელების აწყობა და ა.შ., ანუ მხოლოდ ის სამუშაო არ იყო ჩასატარებელი, რაც კონკრეტულად გამოცდების ეროვნულ ცენტრს ეხებოდა, ბუნებრივია, ყველაფერი მიბმული იყო აუცილებელ ინფრასტრუქტურასთან, რომელიც ყველა სკოლაში უნდა შესულიყო. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სისტემა უბრალოდ არ იმუშავებდა. ასე რომ, მართალია, რისკი ძალიან დიდი იყო, მაგრამ ყველაფერმა კარგად ჩაიარა და პირადად მე, ამ თვალსაზრისით, ძალიან კმაყოფილი ვარ. ეს კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი წარმატებაა ჩვენი ორგანიზაციის. უცხოელი კოლეგები გაოცებას ვერ მალავდნენ.
ნოემბერში მიწვეულები ვართ საერთაშორისო კონფერენციაზე, სადაც სწორედ ამასთან დაკავშირებით გაკეთდება პრეზენტაციები და, ალბათ, ძალიან საინტერესო დისკუსიაც გაიმართება. 2012 წლის მაის-ივნისში კი, საქართველოში ვგეგმავთ საერთაშორისო კონფერენციას, რადგან უცხოელ კოლეგებს დიდი სურვილი აქვთ, ჩამოვიდნენ და საკუთარი თვალით ნახონ, რა გაკეთდა 2011 წლის გამოსაშვებ გამოცდებზე.
ეს, ზოგადად გამოსაშვებ გამოცდებს რაც შეეხება, თუმცა ჩვენ არ ვართ ის ორგანიზაცია, რომელიც ძალიან კრიტიკულად არ უდგება ნებისმიერ გადადგმულ ნაბიჯს და არ ცდილობს, თუნდაც მიზერული, მაგრამ ხარვეზების აღმოჩენას და გამოსწორებას. რაც შეეხება გამოსაშვებ გამოცდებს, აქ პირველი და მნიშვნელოვანი, რაც უნდა გაკეთდეს — რაც შეიძლება მეტი აპრობაცია. ბუნებრივია, წლის განმავლობაში ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ იმისთვის, რომ დავალებათა ბაზა სრულყოფილი იყოს. ძალიან დიდი სამუშაოს ჩატარება მოგვიწევს. გამოცდების ამ სისტემას დავალებათა ძალიან დიდი ბანკი სჭირდება, რომ მართლაც ეფექტურად და სრულყოფილად იმუშაოს.
ის, რომ სისტემამ გამართულად იმუშავა და ყველა მოსწავლემ ერთდროულად, შეუფერხებლად მიიღო დავალება და ჩააბარა გამოცდა, მართლაც დიდი მიღწევაა, მაგრამ შინაარსობრივ ნაწილში, ბუნებრივია, კიდევ ბევრი რამ არის დასახვეწი და მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ ამის გამოსწორებას. 2012 წლისთვის, ტექნიკური მხარის თვალსაზრისით, გაცილებით უფრო დამშვიდებულები ვიქნებით და ფოკუსირებას მოვახდენთ შინაარსობრივ ნაწილზე, დავალებათა ბანკის სრულყოფაზე.
როგორი იქნება ბარიერი 2012 წლის გამოსაშვებ გამოცდებზე, ამ თვალსაზრისით ხომ არ გართულდება გამოცდები?
გამოსაშვები გამოცდების სისტემა სწორედ იმ თვალსაზრისითაა უნიკალური, რომ მაქსიმალურად ეფექტურად ერგება მოსწავლის შესაძლებლობას და დავალებათა ბანკში ყველა ტიპის დავალება გვაქვს — ძალიან მარტივი, საშუალო სირთულის, რთული და ძალიან რთულიც კი. თუ მოსწავლე იოლად ართმევს თავს დავალებებს, მას ნელნელა ურთულდება საკითხები და თუ რთულ დავალებებს ვერ პასუხობს, მხოლოდ მარტივი დავალებები მოსდის. ამიტომ უმნიშვნელოვანესია, რომ დავალებათა ბანკში რაც შეიძლება მეტი მრავალფეროვანი დავალება იყოს, რა თქმა უნდა — აპრობირებული, გამოცდილი. ეს ყველაზე მთავარია. უბრალოდ დავალების დაწერა და ბანკში მოთავსება შეუძლებელია, არაერთხელ უნდა იყოს გამოცდილი, უნდა აკმაყოფილებდეს გარკვეულ ფსიქომეტრულ კრიტერიუმებს და იყოს მრავალფეროვანი იმ თვალსაზრისით, რომ თითოეული ტიპის დავალება, თუნდაც სირთულის თვალსაზრისით, იყოს რაც შეიძლება მეტი. საბოლოო ჯამში, გამოცდაზე დავალებათა ბანკში შესული დავალებების, დაახლოებით, 10%-ს თუ იყენებენ, ეს სავსებით ნორმალური და ბუნებრივია. 2011 წელს, ძირითადად, მხოლოდ მარტივი ტიპის დავალებები „გაიხარჯა“ და, ბუნებრივია, ახალი მარტივი დავალებებია დასამატებელი.
გართულდება თუ არა გამოცდა, ეს დამოკიდებულია გამსვლელ ბარიერზე. პირველ წელს ნამდვილად სიმბოლური იყო გამსვლელი ბარიერი და ამაში ცუდი არაფერია, რადგან პირველად ტარდებოდა ამ ტიპის გამოცდები. მოსწავლეს, ატესტატი რომ აეღო, 5,2 ქულა უნდა მიეღო სამ საგანში და დანარჩენ ხუთ საგანში — 5,5. ბარიერის დადგენა უფრო პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა, ამიტომ ძნელია იმის თქმა, რა იქნება 2012 წელს ბარიერი. როგორც გვახსოვს, მინისტრი დაჰპირდა მოსწავლეებს, რომ 2012 წელს ყველა გამოცდის გამსვლელი ბარიერი იქნება 5,5, მაგრამ დაზუსტებით ეს ჯერ არავინ იცის. ჩვენ ვეცდებით პროგნოზირებას, სხვადასხვა ბარიერების შემთხვევაში, რა სურათს მივიღებთ და რეკომენდაციების სახით მივაწოდებთ სამინისტროს. თუ რა იქნება ბარიერი, ეს, საბოლოო ჯამში, სამინისტროს გადასაწყვეტია.
კიდევ ერთხელ მინდა ხაზი გავუსვა იმას, რომ გამოსაშვები გამოცდები კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი წარმატება იყო ამ კუთხით, 2011 წელი უმნიშვნელოვანესი იყო ჩვენი ორგანიზაციისთვის.
რაც შეეხება სხვა გამოცდებს — მასწავლებელთა სასერტიფიკაციო გამოცდაც წელს განსაკუთრებული დატვირთვით მიმდინარეობდა. შარშან მხოლოდ ქართული ენისა და ლიტერატურის, უცხოური ენის და მათემატიკის პედაგოგებს შევთავაზეთ სასერტიფიკაციო ტესტები, წელს კი თითქმის ყველა სავალდებულო საგნის პედაგოგები მოვიწვიეთ და საგანთა ჩამონათვალიც საკმაოდ ვრცელი გახლდათ: ფიზიკა, ქიმია, ბიოლოგია, ისტორია, გეოგრაფია, სამოქალაქო განათლება... მომზადდა ტესტები დაწყებითი საფეხურის პედაგოგთათვის. ასე რომ, ამ თვალსაზრისითაც, ცენტრმა დიდი სამუშაო გაწია. პირადად მე, ამ შედეგებითაც კმაყოფილი ვარ, იმიტომ რომ, შარშანდელთან შედარებით, პროცენტულად მეტმა პედაგოგმა მოახერხა ბარიერის გადალახვა, რაც ძალიან კარგია და მისასალმებელია. თქვენ იცით, რომ სასერტიფიკაციო გამოცდებზე კომპეტენციის მინიმალური ზღვარი არ გვაქვს (როგორც ეს აბიტურიენტების შემთხვევაშია), საკმაოდ სერიოზული ბარიერია. მინდა მივულოცო ყველა პედაგოგს, ვინც ბარიერი გადალახა, ეს მნიშვნელოვანი წარმატება.
რაც შეეხება მისაღებ გამოცდებს აბიტურიენტებისთვის, აქაც შემიძლია ვთქვა, რომ შარშანდელთან შედარებით, უკეთესი შედეგები გვაქვს იმ საგნებში, რომლებზეც პირადად მე ძალიან ვღელავდი შარშან, ეს არის მათემატიკა და საბუნებისმეტყველო საგნები. გაცილებით ნაკლებია პროცენტი იმ აბიტურიენტებისა, რომლებმაც, მაგალითად, მათემატიკაში ვერ მოახერხეს ბარიერის გადალახვა, იგივე ითქმის ფიზიკა-ქიმია-ბიოლოგიაზე, რაც იმედს მაძლევს, რომ მომავალ წელს უკეთესი სურათი გვექნება.
სამაგისტრო გამოცდებზე წელს მაგისტრობის გაცილებით მეტი მსურველი გვყავდა, ვიდრე შარშან. იმ ოთხი სავალდებულო ნაწილიდან, რომელშიც უნდა გადაელახა ბარიერი აპლიკანტს, პროცენტული მაჩვენებელი ნამდვილად დამაკმაყოფილებელია.
რა სიახლე იგეგმება?
კარგია, როცა არა მხოლოდ იმეორებ იმას, რაც წინა წელს გაკეთებულა, არამედ აანალიზებ შეცდომებს და ცდილობ გამოასწორო. ახლა ის პერიოდი გვაქვს ცენტრში, როცა თავს ვუყრით ყველანაირ ხარვეზს, ყველა იმ პრობლემას, რომელიც ჩვენ თვითონ აღმოვაჩინეთ და ვიცით, რომ აუცილებლად უნდა გამოსწორდეს. ამ საქმიანობისთვის სექტემბერ-ოქტომბერი გვაქვს დათმობილი, ასე ვთქვათ, ცხელ გულზე, დაწყებული რეგისტრაციიდან დამთავრებული ჩარიცხვებით (იქნება ეს გამოსაშვები, სასერტიფიკაციო, მისაღები თუ სამაგისტრო გამოცდები), ყველა იმ ხარვეზს ვუყრით თავს და ძალიან სერიოზულად ვფიქრობთ იმაზე, როგორ გამოვასწოროთ ეს ხარვეზები შემდეგი წლისთვის.
პარალელურად, რა თქმა უნდა, სიახლეებზეც ვფიქრობთ. სიახლეა ცვლილება ქართული ენისა და ლიტერატურის სავალდებულო ტესტში. ამ სავსებით ლოგიკური ცვლილების ძირითადი მიზეზი გამოსაშვები გამოცდების სისტემის დანერგვა გახლდათ. სხვათა შორის, ჯერ კიდევ 2006 წელს, როდესაც ლიტერატურის არჩევითი გამოცდა შემოვიღეთ, იყო საუბარი იმაზე, რომ სავალდებულო გამოცდა ენობრივი კომპეტენციის შესაფასებელი ტესტი ყოფილიყო და არ იყოს აუცილებელი ლიტერატურის ნაწილი. თუმცა, მაშინ შეგნებულად ვთქვით უარი ლიტერატურის ამოღებაზე იმდენად, რამდენადაც ყოველი ჩვენგანისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ქართული ლიტერატურა. თუმცა, თქვენ ალბათ იცით, ლიტერატურული ნაწილი როგორი ფორმით იყო შესული საგამოცდო ტესტში. აბიტურიენტს არ სჭირდებოდა სკოლაში ნასწავლი ლიტერატურული ტექსტის გახსენება. ის მოცემული იყო ტესტში, მასთან დაკავშირებულ კითხვებთან ერთად. დამეთანხმებით, მაინც არის უპირატეს ვითარებაში ის მოსწავლე, ვისაც ეს კონკრეტული ნაწარმოები სკოლის პერიოდში გაუვლია, წაუკითხავს და ნაცნობი ტექსტი ხვდება ტესტში, იმ აბიტურიენტთან შედარებით, რომელსაც ეს ნაწარმოები წაკითხულიც არ აქვს.
მას შემდეგ, რაც გამოსაშვები გამოცდები შემოვიდა და ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოცდა ქართული ენა და ლიტერატურა გახლავთ, სადაც სწორედ იმ ნაწარმოებების ცოდნა მოწმდება, რომელსაც სკოლაში ასწავლიან, მივიჩნიეთ, რომ ამის გამეორება მისაღებ გამოცდაზე მიზანშეწონილი არ იყო. მოსწავლემ წარმატებით უნდა ჩააბაროს გამოსაშვები გამოცდები, მათ შორის გამოცდა ქართულ ენასა და ლიტერატურაში და ზუსტად ორი კვირის შემდეგ მოდის მისაღებ გამოცდებზე, ამიტომ ანალოგიური კითხვების დასმა აზრს კარგავს. მით უმეტეს, როცა გვაქვს არჩევითი გამოცდა ლიტერატურაში, სადაც ლიტერატურის ცოდნა მოწმდება. ასე რომ, ტესტის ფორმატის ცვლილების მნიშვნელოვანი მიზეზი, პირველ რიგში, სწორედ გამოსაშვები გამოცდების შემოღება გახლდათ და კიდევ აბიტურიენტებისთვის ცხოვრების მეტ-ნაკლებად გაიოლება. ქართული ენისა და ლიტერატურის სავალდებულო გამოცდა ენობრივი კომპეტენციის შემოწმებაზე იქნება ორიენტირებული, როგორც თავიდანვე ვვარაუდობდით.
მეორე, რაზეც ახლა ძალიან ინტენსიურად ვმუშაობთ, არის ცვლილებები საბუნებისმეტყველო საგნის პედაგოგებისთვის მომზადებულ ტესტში — ემატება ლაბორატორიული ნაწილი. თქვენ იცით, რომ წელს პირველად ჩატარდა გამოცდა ფიზიკის, ქიმიისა და ბიოლოგიის პედაგოგებისთვის. პირველი წელიწადი იყო და ამის გამო შევიკავეთ თავი ამ ნაწილის ჩართვისგან ტესტში. ახლა გადაუდებელ აუცილებლობად მიმაჩნია სწორედ საბუნებისმეტყველო საგნის პედაგოგებისთვის ტესტში ლაბორატორიული, ტექნიკური ნაწილის დამატება. მოგეხსენებათ, რომ განხორციელდა ძალიან მნიშვნელოვანი პროექტი „აინშტაინი“, რომელიც ითვალისწინებს სკოლების აღჭურვას ლაბორატორიებით და ლოგიკურად დგება საკითხი — არის თუ არა პედაგოგი მზად, სწორად გამოიყენოს ეს ლაბორატორიები. მათემატიკა შეიძლება მხოლოდ ქაღალდითა და ფანქრით შეასწავლო, მაგრამ საბუნებისმეტყველო საგნებს მხოლოდ ამ გზით ვერ შეასწავლი. ძალიან ეფექტურია, რა თქმა უნდა, თვალსაჩინოება, ასევე, ძალიან ეფექტურია სწავლების პროცესში ექსპერიმენტის დადგმა, ცდის ჩატარება, შედეგის მიღება და ინტერპრეტაცია და ა.შ. მე მგონი, აქ საკამათო არაფერია, საყოველთაოდ ცნობილია, რომ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები ის სფეროა, სადაც ხელით თუ არ შეეხე, თვითონ თუ არ გამოსცადე, ექსპერიმენტი არ ჩაატარე, სწავლება ნაკლებად ეფექტურია. ბუნებრივია, ჩვენც ამ პროცესს ფეხდაფეხ უნდა მივყვეთ და ძალიან მნიშვნელოვანია სასერტიფიკაციო ტესტში სწორედ ამ ნაწილის ჩართვა. ინტენსიურად ვმუშაობთ, პირველ რიგში, იმიტომ, რომ დროულად მივაწოდოთ ინფორმაცია პედაგოგებს, რათა მათ საშუალება ჰქონდეთ გაივარჯიშონ. ამის გაკეთება მათ საკუთარი სკოლების ფარგლებში შეუძლიათ, რადგან თითქმის ყველა სკოლაშია ლაბორატორიები.
ასევე მათ განკარგულებაშია ახალგახსნილი მასწავლებლის სახლი. აღვფრთოვანდი იმ ლაბორატორიით, რომელიც მასწავლებლებს მოემსახურება. მათ საუკეთესო შესაძლებლობა მიეცემათ, გაიმყარონ ცოდნა ამ მიმართულებით. სერიოზულად გვაქვს მოსაფიქრებელი, პედაგოგთა პროფესიული განვითარების ცენტრთან ერთად, სასერტიფიკაციო გამოცდის წინა პერიოდი — როგორ შევუწყოთ ხელი ჩვენს პედაგოგებს, რომ ეს ნაწილი დაუბრკოლებლად დაძლიონ და შემდეგ უკვე პრაქტიკულად გამოიყენონ სწავლების პროცესში.
იგივე სიახლე შეეხება ჩვენს მოსწავლეებსაც, რომლებიც ოლიმპიადაში მონაწილეობენ. სასიხარულოა წლების განმავლობაში ჩვენი ნიჭიერი მოსწავლეების მონაწილეობა საერთაშორისო ოლიმპიადებში. მათ მნიშვნელოვანი წარმატებები აქვთ, მაგრამ ჯერჯერობით ვერ ვახერხებთ მონაწილეობას ქიმიისა და ბიოლოგიის საერთაშორისო ოლიმპიადებში. ერთ-ერთი მიზეზი გახლავთ ის, რომ მესამე ტურის პროგრამა (რა პროგრამითაც უწევთ მათ მონაწილეობა) არანაირად არ შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტს. ბუნებრივია, ამ მიმართულებითაც ბევრი მუშაობა მოგვიწევს იმისთვის, რომ ჩვენს მოსწავლეებს შესაძლებლობა ჰქონდეთ ქიმიისა და ბიოლოგიის საერთაშორისო ოლიმპიადებში მიიღონ მონაწილეობა და გამოიჩინონ თავი. საერთაშორისო ოლიმპიადის მესამე ტური ქიმიაში სწორედ ლაბორატორიულ ნაწილს მოიცავს და მოსწავლეს ცდების ჩატარება მოუწევს. გადავწყვიტეთ, ჩვენი ოლიმპიადის პროგრამაში გავითვალისწინოთ ლაბორატორიული ნაწილი და მესამე ტურის გავლა მოსწავლეებს უკვე მოუწევთ არა მარტო წერითი ნაწილით, არამედ ლაბორატორიულითაც. ვეცდებით, ეს სიახლე რაც შეიძლება სწრაფად მივიტანოთ სკოლებამდე, მოსწავლეებამდე, რომ მსურველებმა დროულად დაიწყონ მზადება ოლიმპიადისთვის.
ეს არის ძირითადი სიახლეები, რაზეც გამოცდების ეროვნული ცენტრი მუშაობს.
ესაუბრა
ლალი თვალაბეიშვილი
|