2012-11-26
ცხოვრება აზრით და გრძნობით
25 ოქტომბერს, ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში, პროექტის „ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის ქართველ მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პირადი არქივები — სასწავლო-საგანმანათლებლო რესურსი სკოლებისათვის“ — ფარგლებში გაიხსნა კვირეული — „გრიგოლ რობაქიძე — ცხოვრება აზრით და გრძნობით.“
საკმაოდ დატვირთულ და საინტერესო კვირეულზე გრიგოლ რობაქიძის ცხოვრებისა და შემოქმედების დეტალები საჯარო ლექციების სახით წარმოადგინეს თემებით: გრიგოლ რობაქიძე ემიგრაციაში — ლაშა ბაქრაძე, ფილოლოგ-გერმანისტი, ისტორიკოსი; უცნობი გრიგოლ რობაქიძე — ახალი ქართული გამოცემები — ზვიად კვარაცხელია, მწერალი; პირადი არქივი — მისი მნიშვნელობა გრიგოლ რობაქიძის პიროვნების და შემოქმედების კვლევისთვის — ეთერ ქავთარაძე, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის არქივთმცოდნეობის დეპარტამენტის მთავარი სპეციალისტი, გრიგოლ რობაქიძის პირადი არქივის მკვლევარი; გრიგოლ რობაქიძე — ცხოვრება აზრით და გრძნობით — გოჩა საითიძე, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის არქივთმცოდნეობის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი; გრიგოლ რობაქიძე — პოლიტიკური ფიგურა — რუსუდან დაუშვილი, პროფესორი, ემიგრაციის მკვლევარი.
ეს პროექტი, ცენტრის განათლების დეპარტამენტის მიერ, საგანგებოდ სკოლებისათვის შემუშავდა და 14 საგანმანათლებლო პროგრამა შეირჩა. აქედან 2012 წლისთვის გათვალისწინებულია 5 საგანმანათლებლო პროგრამის განხორციელება.
პროექტის მიზანი, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის კოლექციების საფუძველზე, ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული საკითხების აქტუალიზაციაა, რაც ხელს შეუწყობს ცენტრისა და ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების თანამშრომლობის განვითარებას, სასწავლო პროცესში ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის მასალების სასწავლო რესურსის სახით გამოყენებას; აქ დაცული კოლექციების სასწავლო-საგანმანათლებლო მნიშვნელობის გააზრებას პედაგოგიურ საზოგადოებაში.
„გრიგოლ რობაქიძე“ რიგით მესამე პროექტია, რომელსაც თბილისის სკოლები დიდი ინტერესით შეხვდნენ.
ირინა გოგონაია, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის განათლების დეპარტამენტის ხელმძღვანელი: „მე არც ლიტერატორი ვარ და არც ისტორიკოსი, განათლებით ქიმიკოსი ვარ, მაგრამ როცა ცენტრში მოვედი სამუშაოდ, როგორც მოქალაქემ და როგორც მკითხველმა კულტურული შოკი მივიღე. დამხვდა სიმდიდრე, რომელიც სათანადოდ აქტუალიზებული არ არის. მაშინვე დავიწყეთ ფიქრი იმაზე, თუ როგორ გაგვეხადა სკოლებისთვის — საგანმანათლებლო სივრცისთვის ეს ხელმისაწვდომი, ანუ მოგვეხდინა ამ მასალის პედაგოგიზაცია. სწორედ ამ ფიქრის შედეგად გაჩნდა პროექტი, რომელსაც ასევე ვუწოდეთ: „ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის ქართველ მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პირადი არქივები — სასწავლო-საგანმანათლებლო რესურსი სკოლებისათვის“.
ამ მიზნის მიღწევა შესაძლებელია: ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლის საჭიროებების და ცენტრის შესაძლებლობების შესწავლით, რომელიც უნდა განხორციელდეს ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული საგნობრივი სტანდარტის და ცენტრში დაცული კოლექციებისა და განხორციელებული სამეცნიერო-კვლევების მასალების შეჯერების საფუძველზე; შესაბამისი საგანმანათლებლო პროგრამების შემუშავებით, რომელიც წარედგინება სკოლას, როგორც სასწავლო რესურსი, ინსტრუმენტი ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების ზოგადად, და კერძოდ ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული კონკრეტული საგნის სტანდარტით გათვალისწინებული შედეგების მისაღწევად, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ხელშესაწყობად.
ეს ყველაფერი გავაანალიზეთ, შევისწავლეთ ცენტრის ქართველ მწერალთა და მოღვაწეთა პირადი არქივები და აღმოჩნდა, რომ ჩვენ შეგვიძლია გავაკეთოთ 14 საგანმანათლებლო პროგრამა 14 ავტორზე. მაგალითად, მიხეილ ჯავახიშვილიც ისწავლება სკოლებში და გალაკტიონ ტაბიძეც, მაგრამ ჩვენს პირად არქივებში არ არის დაცული ჯავახიშვილის პირადი არქივი, სამაგიეროდ, გვაქვს გალაკტიონის პირადი არქივი. ამიტომ, რაც გვაქვს, მისი პედაგოგიზაცია გადავწყვიტეთ. როგორც მოგეხსენებათ, ეროვნული სასწავლო გეგმა მასწავლებლებს აძლევს თავისუფლებას შედეგზე გავიდეს არა მხოლოდ სახელმძღვანელოთი, არამედ სხვა რესურსის დახმარებით. სწორედ ასეთ რესურსად ვთავაზობთ პედაგოგებს ჩვენს პროექტს.
პროექტი კომპლექსური პროგრამისგან შედგება: პირველი გამოფენაა — ავტოგრაფების გამოფენა, რომელსაც თან ახლავს პრეზენტაციები. პირველად ამით შემოვიფარგლეთ, თუმცა მივხვდით, რომ აქ მოსწავლე პასიურია და ამის გამო მას შემდეგ პროექტში მონაწილეობის სურვილი აღარ გაუჩნდებოდა, ამიტომაც ინტერაქტიური საგანმანათლებლო პროგრამა შემოვიღეთ, რომელიც გულისხმობს შემდეგ აქტივობას — მინი-კვლევა, რომელსაც მოსწავლე ჩვენს მიერ შედგენილი სამუშაო ფურცლებით ახორციელებს. მოცემული დავალებები — მარტივიდან რთულისაკენ — აიძულებს მოსწავლეებს თვითონ დაამუშაონ გამოფენილი მასალა. გარდა ამისა, დავამატეთ საჯარო ლექციები, რომელსაც კომპეტენტური ადამიანები — ცენტრის მეცნიერ-თანამშრომლები ან მოწვეული სპეციალისტები კითხულობენ. ჩვენი ცენტრი სამეცნიერო-კვლევითი დაწესებულებაა და მთელი ღირსებაც სწორედ ამაშია, აქ არქივებს არა მხოლოდ ვიცავთ, არამედ მეცნიერულად ვსწავლობთ და ვამუშავებთ. ეს ყველაფერი კი ამ პროექტის საშუალებით შეგვიძლია მივაწოდოთ სკოლებს. ბოლოს გადავწყვიტეთ შემოგვეტანა სახალისო შეჯიბრებითი ელემენტები ლიტერატურული ვიქტორინის სახით. ფაქტობრივად, ამით შეიკრა ციკლი — ანუ გვაქვს გამოფენა, მისი თანმხლები საუბარი-პრეზენტაციები — მოსწავლეთა ჩართულობა მინი-კვლევის და შემდეგ საჯარო პრეზენტაციის სახით, საჯარო ლექციები და ვიქტორინა.
პროექტის დაწყებამდე სკოლებს ვუგზავნით მოწვევას ჩვენს საგანმანათლებლო პროგრამაზე. ეს, ფაქტობრივად, საექსკურსიო სასწავლო გეგმაა, რომლის საშუალებითაც მასწავლებლებმა უკვე იციან, რა დახვდებათ აქ და როგორ მოამზადონ ამისთვის მოსწავლეები. ელექტრონულ სასწავლო რესურსს განვიხილავთ, როგორც პროგრამის უმნიშვნელოვანეს კომპონენტს, რომელიც ხელს შეუწყობს სკოლას, ჩაერთოს საგანმანათლებლო პროგრამაში, როგორც სრულუფლებიანი პარტნიორი წინასწარი მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარების საფუძველზე. მოსამზადებელ სამუშაოებში იგულისხმება ექსკურსიის შინაარსობრივი (ექსკურსიის მიზნის ფორმულირება; ექსკურსიის წინამოსამზადებელი და პოსტსაექსკურსიო აქტივობების ჩამონათვალისა და შინაარსის განსაზღვრა) და ორგანიზაციული დაგეგმვა. სწორედ შინაარსობრივი კომპონენტის დაგეგმვაში ეხმარება მასწავლებელს ელექტრონული სასწავლო რესურსი, რომელიც ცენტრის ვებგვერდზეც არის განთავსებული.
2012 წლისთვის 14 საგანმანათლებლო პროგრამიდან ჩვენ 5-ის განხორციელება დავგეგმეთ. აქედან უკვე მეოთხეს ვახორციელებთ. პირველი პროექტი გაზაფხულზე დიმიტრი ყიფიანს მიეძღვნა, შემდეგ იაკობ გოგებაშვილს, მესამე პროექტი გახლდათ გრიგოლ რობაქიძე, ახლა ილია ჭავჭავაძე მიმდინარეობს, დეკემბერში კი „ვეფხისტყაოსნის“ განხორციელებას ვაპირებთ. მომავალ წელს დაგეგმილია აკაკი, ვაჟა და გრიგოლ ორბელიანი.
როგორც გითხარით, კვირეულის ბოლო აკორდი ვიქტორინაა. ვიქტორინისთვის წინასწარ ვუგზავნით სკოლებს კითხვებიდან გამომდინარე ლიტერატურას, რათა მოსწავლეები მოემზადონ შეჯიბრისთვის. ამჯერად, მონაწილეობა მიიღო თბილისის ოთხმა სკოლამ — პირველი კლასიკური გიმნაზია, პირველი ექსპერიმენტული სკოლა, გიმნაზია „შავნაბადა“ და კერძო სკოლა „ლომისი“.
ვიქტორინა სამ ეტაპად მიმდინარეობს — დავიწყეთ მარტივი ტურით, რომელიც მოიცავდა შედარებით მარტივ კითხვებს, რომელსაც ოთხი სავარაუდო პასუხი ახლავს და მათგან მოსწავლეებმა ერთი სწორი პასუხი უნდა აირჩიონ. მეორე ტური ითვალისწინებს ღია პასუხებს, მათ უნდა იმსჯელონ და ისე უპასუხონ შეკითხვებს; მესამე ტური ბლიც კითხვებია — ვინ უფრო სწრაფად გასცემს ჩვენ მიერ დასმულ კითხვებს მეტ სწორ პასუხს. მოსწავლეებისთვის მოულოდნელი იყო ჟიურის მიერ დასმული კითხვები. იმ საჯარო ლექციებიდან გამომდინარე, რომელიც კვირეულის ფარგლებში მათ წაეკითხათ. მოსწავლე, რომელიც სრულად დაესწრო გრიგოლ რობაქიძის კვირეულს, იოლად გასცემს პასუხს. ამ ტურში „შავნაბადამ“ გაიმარჯვა და საერთოდ, ვიქტორინის გამარჯვებულიც სწორედ ეს სკოლა აღმოჩნდა.
ჟიური იმ ადამიანებისგან დაკომპლექტდა, ვინც კვირეულის საჯარო ლექციები წაიკითხა. ჟიურის თავმჯდომარეა ქალბატონი ეთერ ქავთარაძე, წევრები: რუსუდან დაუშვილი, ზვიად კვარაცხელია და არასამთავრობო ორგანიზაცია „საქართველოს რეგიონული განვითარება“, ხელმძღვანელი — ლელა წითლაძე.“
ნესტან ბაგაური, ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის განათლების დეპარტამენტის მეცნიერ-თანამშრომელი: „გრიგოლ რობაქიძის კვირეული მწერლის საიუბილეო დღეებთან დაკავშირებით დაიგეგმა. საექსკურსიო პროგრამის შესახებ შეტყობინება გავუგზავნეთ თბილისის ყველა სკოლას, ვისთანაც გვაქვს მუდმივად ელექტრონული კავშირი. სხვა აქტივობების გარდა, მოგეხსენებათ, ყოველდღე დაგეგმილი გვქონდა საჯარო ლექციები. ვეცადეთ განსხვავებული პროფესიის მკვლევარები წარმოგვედგინა გრიგოლ რობაქიძისა — ისტორიკოსი, მწერალი, ლიტერატურის თეორეტიკოსი, ისე, რომ შევსებულიყო გრიგოლ რობაქიძის პორტრეტი. საინტერესო ლექციებით მოსწავლეები ბევრ ინფორმაციას იღებენ, რასაც შემდეგ ვიქტორინაზე ავლენენ. ვიქტორინის ყველა მონაწილემ მიიღო სიგელი, ხოლო გამარჯვებული გუნდი დასაჩუქრდა კომპლექტით სერიიდან — „უცნობი გრიგოლ რობაქიძე“. რაც მთავარია, პროექტის მიზანი მიღწეულია, რადგანაც მოსწავლეთა ჩართულობა თანდათან იზრდება და მეტი სკოლა გამოთქვამს სურვილს, ჩაერთოს ჩვენს საგანმანათლებლო პროექტებში. დღეს სტუმრად ლაგოდეხელი მოსწავლეებიც გვეწვივნენ, მათ გამოთქვეს სურვილი, მომავალში ინტენსიურად მიიღონ მონაწილეობა პროგრამაში.“
კვირეულის ბოლო საჯარო ლექცია გრიგოლ რობაქიძის პოლიტიკური ფიგურის გაანალიზებას მიეძღვნა, რომელიც პროფესორმა, ემიგრაციის მკვლევარმა რუსუდან დაუშვილმა წაიკითხა. ქალბატონმა რუსუდანმა ხელნაწერთა ცენტრის მიერ ემიგრანტი მწერლის შესახებ ჩატარებული კვირეული შეაფასა და აღნიშნა, რომ: „ნებისმიერი აქტივობა, რომელიც ქართულ ემიგრაციას ეძღვნება, ძალიან დასაფასებელია, იმიტომ, რომ ქართულმა ემიგრაციამ დატოვა ინტელექტუალური მემკვიდრეობა, რომელიც აუცილებლად და, რაც შეიძლება სწრაფად, უნდა ჩავრთოთ ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში — განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ლიტერატურა და, მათ შორის, გრიგოლ რობაქიძის შემოქმედება. ძალიან მნიშვნელოვანია თუნდაც იმ კუთხით, რომ მოსწავლეებმა, რომელთა სასწავლო პროგრამაში არ შედის ეს დიდებული ქართველი მწერალი, თუნდაც ასეთი აქტივობებით შეიტყონ მის შესახებ.
რაც შეეხება ჩემს დღევანდელ ლექციას, ის ეხებოდა გრიგოლ რობაქიძეს როგორც პოლიტიკურ ფიგურას. პოლიტიკოსი და პოლიტიკური ფიგურა განსხვავებული ცნებებია. ლექციაში აქცენტი სწორედ პოლიტიკურ ფიგურაზე გავაკეთე. საბჭოთა კავშირში მისგან პოლიტიკური ფიგურა — მტერი, მოღალატე — შექმნეს, თუმცა ის პოლიტიკაში ნაკლებად ერეოდა. მასთან დაკავშირებული ხალხი გაანადგურეს, მისი სახელის ხსენებაც კი აკრძალეს. ბევრი ადამიანი შეეწირა მხოლოდ იმას, რომ მისი მკითხველი იყო. რაც შეეხება მწერლის ემიგრაციას, ის ემიგრაციაში ნამდვილად გახდა პოლიტიკური ფიგურა. მის მიერ გამოცემული ნაშრომები — „ჰიტლერი“ და „მუსოლინი“ გახდა იმის საბაბი, რომ, პრაქტიკულად, გრიგოლ რობაქიძეს მოღვაწეობა აეკრძალა. მას არსად აღარ ბეჭდავდნენ. სხვათა შორის, ბევრი ემიგრანტიც მიიჩნევდა მას პოლიტიკურ ფიგურად და არ უწონებდა ამ წიგნების გამოცემას. საქართველოშიც და უცხოეთშიც გრიგოლ რობაქიძე გახდა პოლიტიკური ფიგურა, თუმცა ის არასოდეს ჩარეულა პოლიტიკაში, შესაბამისად, არასოდეს ყოფილა პოლიტიკოსი. სწორედ ეს მინდოდა მეთქვა მოსწავლეებისთვის, მეჩვენებინა, მიმეხვედრებინა, როგორ შეიძლება პოლიტიკის მიმართ ნეიტრალური ადამიანისგან შეიქმნას პოლიტიკური ფიგურა.“
გრიგოლ რობაქიძის კვირეულმა მოსწავლეებზე მართლაც დიდი შთაბეჭდილება დატოვა. გთავაზობთ მათ აზრებს:
ანი გველესიანი, გიმნაზია „შავნაბადას“ მოსწავლე: „ძალიან კარგი გამოცდილება მივიღე. მოვისმინეთ საინტერესო ლექციები და, რაც მთავარია, ბევრი ინფორმაცია მოვიპოვეთ ამ ძალიან საინტერესო ქართველი მწერლის შესახებ. მომწონს ისიც, რომ კვირეულის ბოლოს მოსწავლეებს საშუალება გვეძლევა ვიქტორინის სახით ერთმანეთს შევეჯიბროთ — რა ვიცით გრიგოლ რობაქიძის შესახებ. ყველაფერი ერთად ბევრის მომცველია და ჩვენთვის სასარგებლო. სხვა შემთხვევაში, ალბათ, ასე დეტალურად გრიგოლ რობაქიძის ცხოვრებასა და შემოქმედებას არ შევისწავლიდით.“
ნია ჭავჭანიძე, პირველი ექსპერიმენტული სკოლის მოსწავლე: „გრიგოლ რობაქიძის კვირეულმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე, გავეცანი მწერლის ბიოგრაფიას, ცხოვრების მნიშვნელოვან დეტალებს, მის შემოქმედებას. ისეთი ინფორმაცია მივიღეთ მწერლის შესახებ, რომელიც ინტერნეტშიც არ არის. ეს ყველაფერი რომ გავაანალიზე, სულ სხვაგვარად დავინახე მწერალი, რომელიც „ხალხის მოღალატედ“ შერაცხეს. ჩემი აზრით, მის გადაწყვეტილებას — უარყო საბჭოთა კავშირი და მხარი დაუჭირა გერმანიას, ჰქონდა გამართლება, რადგანაც მას ქართველი ხალხის, ქვეყნის თავისუფლება სურდა.
ვიქტორინაზე ერთგვარად შეჯამდა ჩვენი ცოდნა. იმედია, სხვა მწერლებსაც მიეძღვნება ასეთი საინტერესო კვირეულები და ჩვენ სიამოვნებით მივიღებთ მონაწილეობას.“
ნინო ჯაჯანიძე, ლაგოდეხის რაიონის აფენის ¹1 საჯარო სკოლის მოსწავლე: „დღეს პირველად ვართ ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში და დიდი შთაბეჭდილების ქვეშ ვიმყოფებით. მოვისმინეთ ლექცია გრიგოლ რობაქიძის შესახებ და თვალს ვადევნებთ ვიქტორინას, რომელშიც თბილისის სკოლები მონაწილეობენ. გადაწყვეტილი გვაქვს, სხვა პროექტებში ჩვენი სკოლაც ჩაერთოს. იმედია, ჩვენი სურვილი განხორციელდება.“
მარიამ კაპანაძე, აფენის ¹1 საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი: „ძალიან გვინდოდა კვირეულის დასკვნით ნაწილს დავსწრებოდით, რათა ამ პროექტის ფორმატი ენახათ ჩვენს მოსწავლეებს. მათ ძალიან დიდი სურვილი აქვთ, ჩაერთონ სხვა პროექტებში. ბავშვები შთაბეჭდილებებით არიან სავსე, ყველაფერი მოსწონთ. რაც მთავარია, ბევრი ინფორმაცია მიიღეს ამ საამაყო ქართველი მწერლის შესახებ.“
კვირეული — „გრიგოლ რობაქიძე — ცხოვრება აზრით და გრძნობით“— 31 ოქტომბერს დასრულდა. ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი კი ამჟამად ილიას პირად არქივს აცნობს მოსწავლეებს. ძალიან საინტერესოდ დაგეგმილი სასწავლო-საგანმანათლებლო რესურსი ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებისათვის მართლაც ერთ-ერთ საუკეთესო რესურსად შეიძლება აქციონ პედაგოგებმა. ამ პროექტის მიზანიც, ხომ სწორედ მათთვის საჭირო მასალის პედაგოგიზაციაა.
ლალი ჯელაძე
|
