2013-10-17 „დაინახე უხილავი. დაგვეხმარეთ ერთადდავასრულოთ ბავშვთა მიმართ ძალადობა“
ბავშვთა მიმართ ძალადობა 21-ე საუკუნეშიც აქტუალურ თემად რჩება. ჩვენმა ქვეყანამ, ბოლო წლებში, პირველი ნაბიჯები გადადგა ბავშვთა მიმართ ძალადობის პრობლემის მოსაგვარებლად. 2007 წელს ჩატარდა ეროვნული კვლევა, რომელმაც გამოავლინა, რომ საქართველოში სხვადასხვა ფორმის ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობა განცდილი აქვს ბიჭების და გოგონების 80 პროცენტს. ამ შედეგებზე რეაგირებისა და საქართველოში ბავშვთა დაცვის სისტემის განვითარების მიზნით, 2010 წელს, მთავრობამ გამოსცა ბრძანება ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის და რეფერირების შესახებ. ბრძანების გამოცემის შემდეგ ორი წელი გავიდა, რეფერირებული მიმართვიანობის რაოდენობა მცირედით გაიზარდა — 40-დან 150-ზე მეტი შემთხვევა დაფიქსირდა, თუმცა ეს სტატისტიკა ნამდვილად არ ასახავს რეალობას. ბავშვთა დაცვის რეფერირების მექანიზმის მუშაობის გაანალიზების მიზნით, 2012 - 2013 წლებში, იუნისეფმა ორი კვლევა ჩაატარა — ეროვნული კვლევა არსებული ცოდნის, დამოკიდებულებისა და პრაქტიკის შესახებ და ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურების ანალიზი და მთავრობისთვის შემუშავებული რეკომენდაციები. ეს არის ორი დამოუკიდებელი, მაგრამ შინაარსობრივად ურთიერთდაკავშირებული კვლევა, გაერთიანებული ერთ პუბლიკაციად, სადაც ბავშვთა მიმართ ძალადობის საკითხები სხვადასხვა კუთხითაა გაანალიზებული.
გაეროს ბავშვთა ფონდმა კვლევა „ბავშვთა მიმართ ძალადობა საქართველოში“ ამერიკის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (ჲSაჳდ) მხარდაჭერით ჩაატარა და საზოგადოებას 11 ოქტომბერს წარუდგინა.
საშა გრაუმანი, გაეროს ბავშვთა ფონდის წარმომადგენელი საქართველოში: „ძალადობა ყველგან არის, ყველა ქვეყანაში და საზოგადოების ყველა ფენაში, მაგრამ ძალიან ხშირად, ბავშვთა მიმართ ძალადობა შეუმჩნეველია, რადგან ხდება სახლში, ოჯახში, ხალხისგან დაფარულად. ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის პროცედურების გაძლიერების მიზნით, იუნისეფი თანამშრომლობს საქართველოს მთავრობასა და ჲSაჳდ-თან. მაგრამ იმისთვის, რომ ამ ინსტიტუციურმა მექანიზმმა სათანადოდ იმუშაოს, უმნიშვნელოვანესია, რომ ყველამ ვიაქტიუროთ და ამოვიღოთ ხმა, როდესაც ვხედავთ ძალადობას.
მეცნიერულად დასაბუთებულია, რომ ბავშვის აღზრდის ძალადობრივი მეთოდები გამოუსწორებელ უარყოფით კვალს ტოვებს და მოქმედებს მის შემდგომ განვითარებაზე. ყველა მშობლისთვის საოცნებო, წარმატებული, ხალისიანი, ჯანმრთელი ბავშვების ნაცვლად, ძალადობის შედეგად ყალიბდებიან განდგომილი, გულჩათხრობილი და ჯანმრთელობაშელახული ახალგაზრდები, რომლებსაც უჭირთ ცხოვრებისეულ სირთულეებთან გამკლავება და წარმატებასაც ძნელად აღწევენ.
მასწავლებლების, აღმზრდელების, ფსიქოლოგების, პოლიციელებისა თუ სოციალური მუშაკების მოვალეობაა დროულად ამოიცნონ ბავშვის მიმართ ძალადობის შემთხვევები და იმოქმედონ კანონით გათვალისწინებული წესების შესაბამისად, რათა დაიცვან ბავშვის ინტერესები. მხოლოდ სწორი მეთოდებით აღზრდა მისცემს ბავშვს საშუალებას, სრულად გამოავლინოს თავისი პოტენციალი, გახდეს საქართველოს აქტიური მოქალაქე და მონაწილეობა მიიღოს ქვეყნის განვითარებაში.
კვლევამ კიდევ ერთხელ აჩვენა, რომ ძალადობისგან ბავშვების დაცვის სისტემა გამართვასა და სრულყოფას საჭიროებს; კარგად გამოჩნდა ამ სისტემის ხარვეზები და მათი გამოსწორების გზებიც დაისახა. დიდ იმედს გამოვთქვამთ, რომ მალე ყოველივე გათვალისწინებული იქნება და ამ საქმეში, რა თქმა უნდა, აქტიური პარტნიორი და მხარდამჭერი იქნება გაეროს ბავშვთა ფონდი.
აქვე გვინდა აღვნიშნოთ, რაოდენ მნიშვნელოვანია ძალადობის მიმართ რიგითი მოქალაქეების დამოკიდებულება. ადამიანებს უნდა ესმოდეთ, რომ მათი მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობაა არ შეაქციონ ზურგი ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებს სამეზობლოში, სანათესაოსა თუ ქუჩაში. ბავშვებს უჭირთ საკუთარი უფლებების დაცვა და სჭირდებათ გვერდში მდგომი, პასუხისმგებლობით განმსჭვალული, ზრდასრული პიროვნება, რომელიც თავს მოვალედ ჩათვლის, დაიცვას ბავშვის უფლებები.“
„ეროვნული კვლევა არსებული ცოდნის, დამოკიდებულებისა და პრაქტიკის შესახებ“ აღწერს საქართველოს ფართო საზოგადოებაში ბავშვთა მიმართ ძალადობის შესახებ არსებულ ცოდნას, დამოკიდებულებას, ქცევასა და პრაქტიკას. რაოდენობრივი კვლევისათვის, საქართველოს მასშტაბით, შემთხვევითი შერჩევის მეთოდით, გამოიკითხა 3284 ოჯახი და 61 პროფესიონალი, მათ შორის სოციალური მუშაკები, მასწავლებლები და მანდატურები (სულ 3345 კითხვარი შეივსო). ამასთანავე, ახალგაზრდების შეხედულებების გათვალისწინების მიზნით, თბილისში, ქუთაისსა (დასავლეთ საქართველო) და თელავში (აღმოსავლეთ საქართველო) ჩატარდა ჯგუფური დისკუსიები ბავშვთა მიმართ ძალადობის საკითხებზე. „ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის პროცედურების ანალიზი“ თვისობრივი კვლევაა, რომელიც პროფესიონალთა ფოკუს ჯგუფებში (სულ 14 ჯგუფი) ჩატარდა და მოიცავდა ჩაღრმავებულ ინტერვიუებს სახალხო დამცველის აპარატის, სოციალური მომსახურების სააგენტოსა და ბავშვთა დაცვის სფეროში მომუშავე სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან.
„ეროვნული კვლევა არსებული ცოდნის, დამოკიდებულებისა და პრაქტიკის შესახებ“ ასახავს საქართველოს საზოგადოების ცოდნას ძალადობის სხვადასხვა ფორმების შესახებ და შემდეგ აანალიზებს ფართო საზოგადოებაში არსებულ გამოცდილებას, დამოკიდებულებას და ძალადობის სხვადასხვა ფორმების აღქმას, დაწყებული ფიზიკური ძალადობით/სასჯელით. ანგარიშში ასევე განხილულია დამოკიდებულება სექსუალური და ფსიქოლოგიური ძალადობისა და უგულებელყოფის მიმართ და შესწავლილია, რამდენად მომთმენია საზოგადოება ძალადობის ჩამდენ პირთა მიმართ. ანალიზი აგრეთვე აფასებს, თუ როგორია იმის ალბათობა, რომ ადამიანები შეატყობინებენ (და რა გარემოებებში შეიძლება შეატყობინონ) შესაბამის ორგანოებს ძალადობის შემთხვევების შესახებ.
კვლევის თანახმად, საზოგადოების 45 პროცენტს მიაჩნია, რომ ბავშვთა მიმართ ფიზიკური ძალადობა დასაშვებია, ხოლო რესპონდენტთა 60 პროცენტი, მამაკაციც და ქალიც, მიიჩნევს, რომ ოჯახში აღზრდის მკაცრი მეთოდების გამოყენება უფრო შედეგიანია, ვიდრე არაძალადობრივი მეთოდები.
კვლევამ აჩვენა, მიუხედავად იმისა, რომ გამოკითხულთა 94 პროცენტს ესმის, რაოდენ საზიანოა ბავშვისთვის, თუ ის ოჯახში ძალადობის მომსწრე ხდება, უმრავლესობა (70%) თავშეკავებით ეკიდება იდეას, რომ „უფლებამოსილი ორგანოები“ ოჯახის საქმეებში ერეოდნენ. უფრო მეტიც, ჩანს, რომ ბავშვთა დაცვის სფეროში მომუშავე პროფესიონალთა (მასწავლებლების, მანდატურებისა და სოციალური მუშაკების) 60 პროცენტი ეთანხმება საზოგადოების აზრს, რომ ოჯახის შიდა საქმეები მხოლოდ ამ ოჯახის პირადი საქმეა და გარეშე პირები არ უნდა ერეოდნენ.
მიუხედავად ამისა, ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის პროცედურების და სხვადასხვა პროფესიონალთა როლის შესახებ ინფორმაციის ფლობა ხელს უწყობს მიმართვიანობას — თუ პიროვნებამ იცის, როგორ მოიქცეს და ვის მიმართოს ძალადობის შემთხვევაში, 80%-ია იმის ალბათობა, რომ იგი პრობლემის შესახებ განაცხადებს (თუმცა მოსახლეობის მხოლოდ 38%-მა იცის მიმართვიანობის პროცედურის შესახებ).
„ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის პროცედურების ანალიზი“ კონცენტრირებულია რეფერირების პროცედურის იმ ეტაპის ანალიზზე, როგორიცაა: ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების იდენტიფიკაცია, შეფასება, რეაგირება და მონიტორინგი. ამ პროცედურების ძირითად მონაწილეებს შორის გამოვლინდა, რომ პოლიციელებს და სოციალურ მუშაკებს ყველაზე უკეთ ესმით ბავშვთა მიმართ ძალადობის არსი. საგრძნობლად ნაკლები ცოდნა აქვთ მათ რეფერირების/მიმართვიანობის პროცედურების შესახებ. მაგალითად, სოციალური მუშაკების 22% მიიჩნევს, რომ მათ პასუხისმგებლობაში არ შედის ფიზიკურ ძალადობაზე რეაგირება, ხოლო 26% თავის საქმედ არ მიიჩნევს ბავშვის უგულვებელყოფის შემთხვევებს. სკოლებში მომუშავე პროფესიონალებს ნაკლებად ესმით საკუთარი როლი ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის პროცედურებში. მასწავლებლისა და მანდატურების 46%-მა განაცხადა, რომ ძალადობის ფაქტის შესახებ შეტყობინება საჭიროა მაშინ, როდესაც ეს ძალადობა მძიმე ფორმისაა და არაერთხელ მეორდება. მიუხედავად იმისა, რომ პროცედურების ფარგლებში სხვადასხვა პროფესიონალები თანამშრომლობენ, საჭიროა ამ პროცესის გაძლიერება და ფორმალიზება. ბავშვთა რეაბილიტაციის ხელშემწყობი მომსახურეობის სიმწირე მიჩნეულია ერთ-ერთ უმთავრეს პრობლემად.
ეკა ბესელია, ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე: „საკმაოდ მძიმე და ცუდი სტატისტიკა გვაქვს ბავშვთა უფლებებთან დაკავშირებით. მაღალია ბავშვთა სიღარიბის მაჩვენებელი. ბავშვთა უფლებების დაცვა და სიღარიბის დაძლევა ჩვენი მთავრობისთვის პრიორიტეტია — ვფიქრობ, ძალიან კარგი იქნება (ჩვენს კომიტეტს აქვს ამის სურვილი) მომავალი წელი ბავშვთა უფლებების დაცვის და ბავშვთა სიღარიბის დაძლევის წელიწადად გამოვაცხადოთ. ბავშვების უკეთეს მომავალზე ზრუნვა და ბავშვთა სიღარიბის დაძლევა ყველაზე კეთილშობილური საქმეა, რაც ჩვენ უნდა ვაკეთოთ. კვლევის პრეზენტაცია არსებული პრობლემების შესატყვისია. ჩვენ აქტიურად ვთანამშრომლობთ გაეროს წარმომადგენლობასთან, გვაქვს კონკრეტული იდეები და მოსაზრებები, რომელზეც ერთად გავაგრძელებთ მუშაობას.
რაც შეეხება ძალადობას, დიდი სამუშაოა ჩატარებული, განსაკუთრებით რეგიონებში. უნდა მივაღწიოთ იმას, რომ ოჯახის ყველა წევრმა გაიაზროს, დასჯა ბავშვის აღზრდის საშუალება არ არის და ძალადობის დაშვება ნებისმიერი ფორმით დანაშაულია. ბავშვთა უფლებები კიდევ უფრო მაღალ ხარისხშია ასაყვანი. ამ მხრივ ძალიან ბევრი პრობლემა გვაქვს, რაზეც, კიდევ ვიმეორებ, ერთად უნდა ვიმუშაოთ ბევრი. ამ საქმეში სახელმწიფოს ყველა რგოლს თავისი ფუნქცია აკისრია.“
აღზრდის პროცესში ფიზიკური ძალადობის გამოყენება — რესპონდენტთა გამოცდილება, დამოკიდებულება და აღქმა ასეთია: საქართველოში საზოგადოების 30 პროცენტი აღნიშნავს, რომ ბავშვობაში მათი მშობლები რეგულარულად იყენებდნენ მათ მიმართ ფიზიკურ ძალადობას. ამჟამად, საქართველოში საზოგადოების 45 პროცენტი ბავშვთა მიმართ ფიზიკური ძალადობის გამოყენებას დასაშვებად მიიჩნევს — ფიზიკური დასჯის გარეშე ბავშვი „გაფუჭდება“.
კითხვაზე — იყენებენ ან გამოიყენებენ თუ არა ფიზიკურ დასჯას შვილების მიმართ, დადებითად უპასუხა ქალების 30-მა და მამაკაცების 17-მა პროცენტმა. საზოგადოების თითქმის 60 პროცენტი ფიქრობს, რომ აღზრდის მკაცრი მეთოდები არაძალადობრივზე ეფექტიანია.
განათლების დონე პირდაპირ უკავშირდება იმას, თუ რამდენად მისაღებია ადამიანისთვის ფიზიკური ძალადობა, როგორც დასჯის ფორმა. რაც უფრო მაღალია ადამიანის განათლების დონე, მით ნაკლებია იმის ალბათობა, რომ მან დასჯის ფორმად ფიზიკური ძალის გამოყენება მიიჩნიოს.
საზოგადოების 82 პროცენტის აზრით, საქართველოში ფიზიკური ძალადობა პრობლემას წარმოადგენს, ხოლო 40 პროცენტი პრობლემას სერიოზულად მიიჩნევს, რაც წინააღმდეგობაში მოდის ბავშვთა ფიზიკური დასჯის მიმართ საზოგადოების ტოლერანტულ დამოკიდებულებასთან.
ბუნებრივია, იმისთვის, რომ ძალადობაზე რეაგირება მოახდინოს, ადამიანს უნდა ესმოდეს, რა სახის ქმედება წარმოადგენს ძალადობას. საქართველოში მოსახლეობის ცნობადობა, კვლევის მიხედვით, ასეთია: წარმოდგენილი ძალადობის ოთხი ფორმიდან — ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური და ინტერესების უგულებელყოფა — გამოკითხულთა 32 პროცენტს ძალადობის სამი ფორმის ამოცნობა შეუძლია; 8 პროცენტმა მხოლოდ ერთი ფორმის ამოცნობა შეძლო ან საერთოდ ვერც ერთი ვერ ამოიცნო. საქართველოში ყველაზე ნაკლებად ესმით ფსიქოლოგიური ძალადობის არსი.
იმისათვის, რომ საქართველოში ბავშვთა მიმართ ძალადობისადმი ტოლერანტული დამოკიდებულება შეიცვალოს და აღნიშნული ძალადობა დასრულდეს, რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნაბიჯია გადასადგმელი:
კანონმდებლობაში მკაფიოდ უნდა განისაზღვროს ბავშვთა მიმართ ძალადობის ყველა ფორმა, რათა არსებობდეს საკანონმდებლო ბაზა იმ მოსაზრების გასამყარებლად, რომ თანაბრად მიუღებელია ბავშვის მიმართ ძალადობის ნებისმიერი ფორმის (მათ შორის ფიზიკური ძალადობის, ფიზიკური დასჯის) გამოყენება ოჯახში.
უნდა გაძლიერდეს ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის სახელმწიფო სისტემა და გაიზარდოს იმ დაწესებულებათა რიცხვი, რომელიც ვალდებული იქნება, მოახდინოს ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების იდენტიფიცირება და რეფერირება; სისტემამ უნდა მოიცვას ბავშვებთან მომუშავე ყველა დაწესებულება და სამსახური, როგორც ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების შესახებ შეტყობინების ვალდებულების მქონე პირი.
ყველა შესაბამისმა სამინისტრომ უნდა უზრუნველყოს, რომ ბავშვთა დაცვის რეფერირების მექანიზმის ყველა მონაწილე კარგად იყოს გარკვეული საკუთარ სამუშაო აღწერილობაში, სამუშაოსთან დაკავშირებულ პროცედურებსა და ყველა პროფესიონალისთვის განკუთვნილ მითითებებში.
პროფესიონალები უკეთ უნდა იყვნენ მომზადებული, რომ საზოგადოებაში გაძლიერდეს ბავშვთა დაცვის მექანიზმების მიმართ ნდობა; ამასთანავე, უკეთ უნდა იყოს ფორმულირებული მათი ვალდებულებები რეფერირების პროცედურებთან დაკავშირებით და, ამ წესის თანახმად, პასუხისმგებლობის შეუსრულებლობის შემთხვევაში, შემოღებულ უნდა იქნეს სათანადო ზომები.
საჯარო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება უნდა თანამშრომლობდეს საზოგადოების ინფორმირებულობის ამაღლების კამპანიებში, რათა დაიცვან ბავშვები ძალადობისგან, საზოგადოების შეხედულებებისა და დამოკიდებულების შეცვლის პარალელურად.
რეგულარულად უნდა ჩატარდეს საზოგადოების ინფორმირებულობის ზრდის კამპანიები/ტრენინგები მშობლებისთვის და ამით ხელი შეეწყოს პოზიტიური აღზრდის მეთოდებს.
ბავშვები და ზრდასრულები უნდა გაძლიერდნენ, რათა შეძლონ ძალადობის შემთხვევების შესახებ შეტყობინება.
მთავრობის მცდელობა, უზრუნველყოს ყველა ბავშვის, განსაკუთრებით კი გოგონების მიერ საშუალო სკოლის დამთავრება, დიდ გავლენას მოახდენს ძალადობის შემცირებაზე ქვეყანაში. ამასთანავე, უნდა გადაიხედოს სასწავლო პროგრამა როგორც საჯარო, ასევე კერძო სკოლებში, რათა მოზარდებმა კარგად გაიგონ, რა არის ძალადობა და მისი შესაძლო შედეგები.
საჭიროა მოძრაობა და დიალოგი ძალადობის თემაზე, რასაც მხარი უნდა დაუჭიროს საქართველოს მთავრობამ.
მაია ცირამუა, ბავშვთა ფსიქოლოგი: „მიმაჩნია, რომ ეს კვლევა ძალიან მნიშვნელოვანია. პირველ რიგში, თუნდაც იმის გასაცნობად, რომ ზოგადად ძალადობის მიმართ ცნობადობა ძალიან დაბალია ჩვენს საზოგადოებაში და ძალიან დიდ ნაწილს ჰგონია, რომ ფიზიკური დასჯა რთულ ბავშვთან გამკლავების ყველაზე ეფექტური ფორმაა. მიმაჩნია, რომ ეს საკმაოდ საგანგაშო მონაცემია, თუმცა მოსალოდნელი იყო იმიტომ, რომ იმავეს ადასტურებს ჩვენი პრაქტიკაც. ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ ეს კვლევა შეიძლება გახდეს საწინდარი იმისა, რომ საზოგადოებამ გადახედოს აღზრდის ჩვენში დამკვიდრებულ კულტურას, რომელიც ძალადობრივია. სასურველია, ამ კვლევაზე დაყრდნობით, განხორციელდეს საკანონმდებლო ცვლილებები, რათა ბავშვი ზოგადად იყოს დაცული. ვიქნებოდი მომხრე იმისა, რომ ყველგან, სადაც ხვდება ბავშვი — იქნება ეს ოჯახი, სკოლა თუ სხვა სახის ინსტიტუცია — შეიქმნას ბავშვზე ორიენტირებული გარემო, რაც იმას გულისხმობს, რომ ბავშვი მაქსიმალურად დაცული იყოს ძალადობისგან. ყველას უნდა ჰქონდეს გაცნობიერებული ისიც, თუ რა მაღალია რისკი — თუ ბავშვს რაიმე ტიპის ძალადობა აქვს გამოცდილი, ხშირ შემთხვევაში, შემდგომ ის გამოირჩევა ანტისოციალური ქცევით ან მისი ქცევა კანონთან კონფლიქტში მოდის და სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში ხვდება. ამ მხრივაც, ვფიქრობ, მსგავსი კვლევის არსებობა და მისი საზოგადოების თითოეულ წევრამდე — მასწავლებლამდე, მშობლამდე— მიტანა ერთ-ერთი პრევენციული ნაბიჯი იქნება. თუკი ჩვენ არ ვიცით, რა რისკებს ვუქმნით ბავშვებს, მაშინ ვერც ვიაზრებთ შესაძლო შედეგს და, ხშირ შემთხვევაში, მასწავლებლის ძალადობას, როცა ის აიძულებს მოსწავლეს რაიმეს კეთებას, პედაგოგიურ მეთოდად მივიჩნევთ. ძალიან კარგია, თუკი დღეიდან, ამ კვლევის გაცნობის შემდეგ, ყველას გვეცოდნება, რომ ძალადობა მაღალ რისკებს უდრის.
ბოლო დროს ფიზიკური დასჯა საზოგადოებაში გაცნობიერებულია, როგორც ძალადობა, მაგრამ ვფიქრობ, კონკრეტულად ემოციური, ფსიქოლოგიური ძალადობის მიმართ ასეთი მაღალი ცნობადობა არ არის. ძალიან ბევრმა პედაგოგმა, მშობელმა, ადამიანმა, რომელიც ბავშვთან ურთიერთობს, არ იცის, რომ სერიოზული ძალადობის ფორმებია, როცა ის ბავშვს ემუქრება ან აშანტაჟებს, თუნდაც შერქმეულ სახელს ეძახის. ვფიქრობ, ძალიან საინტერესო იქნებოდა, ამ კვლევის გაგრძელების სახით, თანატოლთა შორის ძალადობაც გამოკვლეულიყო. ეს ერთ-ერთი აქტუალური პრობლემაა და, აქედან გამომდინარე, ვისურვებდი, ამ მიმართულებითაც ჩატარდეს კვლევა, რათა თავი ავარიდოთ მაღალ რისკებს.“
კვლევის თანახმად, ბავშვთა დაცვის პროცედურების და ამ პროცესში სხვადასხვა პროფესიონალების როლის ცოდნა ზრდის ინფორმაციის მიწოდების ალბათობას — როდესაც ადამიანმა იცის, როგორ მოიქცეს და ვის მიმართოს ძალადობის შემთხვევაში, 80%-ით მეტია ალბათობა, რომ იგი განაცხადებს ასეთი ფაქტის შესახებ. მაგრამ, სამწუხაროდ, მოსახლოების მხოლოდ 38 პროცენტია ინფორმირებული რეფერირების მექანიზმის შესახებ.
აღნიშნული კვლევა გამოქვეყნდა იუნისეფის „ბავშვთა მიმართ ძალადობის დასრულების“ შესახებ გლობალური კამპანიის ფარგლებში და მოუწოდებს მოქალაქეებს, კანონმდებლებს, მთავრობებს, მეტად აიმაღლონ ხმა ბავშვთა მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ.
აღნიშნული ინიციატივის პრეზენტაცია ივლისში გაიმართა და გავრცელდა ვიდეორგოლი იუნისეფის კეთილი ნების ელჩის, ლიამ ნისონის მონაწილეობით, რომელიც მაყურებელს ძალადობის უხილავ სცენებზე მიუთითებს.
„რადგანაც თქვენ ვერ ხედავთ ბავშვთა მიმართ ძალადობას, ეს არ ნიშნავს, რომ იგი არ არსებობს, — ამბობს ნისონი —დაინახე უხილავი. დაგვეხმარეთ ერთად დავასრულოთ ბავშვთა მიმართ ძალადობა. შემოგვიერთდით, ამოიღეთ ხმა.“
ძალადობა არა მხოლოდ ფიზიკურ, არამედ სულიერ იარებსაც უტოვებს ბავშვებს, აზიანებს მათ ფიზიკურ და სულიერ ჯანმრთელობას, ამცირებს სწავლისა და სოციალიზაციის უნარს, აფერხებს მათ განვითარებას.
„ყველამ თავისი როლი უნდა შეასრულოს ბავშვთა მიმართ ძალადობის დასრულების საქმეში. სიტუაციის ანალიზი, შესაბამისი კანონმდებლობისა და პოლიტიკის შემუშავება, სათანადო მომსახურებების დანერგვა, სოციალური პროგრამების მომზადება მათთვის, ვინც ამას ყველაზე მეტად საჭიროებს, ინფორმირებულობის ზრდა და სოციალური ნორმების შეცვლა გადამწყვეტია ძალადობასთან ბრძოლის საქმეში. ჩვენ მიერ წარმოდგენილი კვლევა კონკრეტულ რეკომენდაციებს იძლევა, თუ როგორ შეიცვალოს ძალადობის მიმართ ტოლერანტობა და ბავშვთა მიმართ ძალადობის პრაქტიკა საქართველოში“ — აღნიშნავს საშა გრაუმანი.
როგორც ვნახეთ, საქართველოში ბავშვის მიმართ ძალადობის მაჩვენებელი მაღალია, კიდევ უფრო მაღალია ძალადობის დაშვების მაჩვენებული, რაც არანაკლებ შემაშფოთებელია. საქართველოს მოსახლეობის თითქმის ნახევარი ფიქრობს, რომ ბავშვზე ძალადობა დასაშვებია — ასეთი რეალობა, ბუნებრივია, არც მშვიდად ყოფნის და არც უქმად ყოფნის უფლებას არ გვაძლევს. კიდევ ერთხელ გავიმეორებ კეთილი ნების ელჩის სიტყვებს: „დაინახე უხილავი. დაგვეხმარეთ ერთად დავასრულოთ ბავშვთა მიმართ ძალადობა. შემოგვიერთდით, ამოიღეთ ხმა“ .
საქართველოში ბავშვთა მიმართ ძალადობისადმი ტოლერანტული დამოკიდებულება რომ შეიცვალოს და დასრულდეს აღნიშნული ძალადობა, რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნაბიჯია გადასადგმელი:
v კანონმდებლობაში მკაფიოდ უნდა განისაზღვროს ბავშვთა მიმართ ძალადობის ყველა ფორმა, რათა არსებობდეს საკანონმდებლო ბაზა იმ მოსაზრების გასამყარებლად, რომ თანაბრად მიუღებელია ბავშვის მიმართ ძალადობის ნებისმიერი ფორმა (მათ შორის ფიზიკური ძალადობის/ფიზიკური დასჯის) გამოყენება ოჯახში.
v უნდა გაძლიერდეს ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის სახელმწიფო სისტემა და გაიზარდოს იმ დაწესებულებათა რიცხვი, რომელიც ვალდებული იქნება მოახდინოს ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების იდენტიფიცირება და რეფერირება; სისტემამ უნდა მოიცვას ბავშვებთან მომუშავე ყველა დაწესებულება და სამსახური, როგორც ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების შესახებ შეტყობინების ვალდებულების მქონე პირი.
v ყველა შესაბამისმა სამინისტრომ უნდა უზრუნველყოს, რომ ბავშვთა დაცვის რეფერირების მექანიზმის ყველა მონაწილე კარგად იყოს გარკვეული საკუთარ სამუშაო აღწერილობაში, სამუშაოსთან დაკავშირებულ პროცედურებსა და ყველა პროფესიონალისთვის განკუთვნილ მითითებებში.
v პროფესიონალები უკეთ უნდა იყვნენ მომზადებული, რათა გაძლიერდეს საზოგადოების ნდობა ბავშვთა დაცვის მექანიზმებისადმი; ამასთანავე, უკეთ უნდა იყოს ფორმულირებული მათი ვალდებულებები რეფერირების პროცედურებთან დაკავშირებით და, ამ წესის თანახმად, პასუხისმგებლობის შეუსრულებლობის შემთხვევაში, მიღებულ იქნეს სათანადო ზომები.
v საჯარო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება უნდა თანამშრომლობდეს საზოგადოების ინფორმირებულობის ზრდის კამპანიებში, რათა საზოგადოების შეხედულებებისა და დამოკიდებულების შეცვლის პარალელურად, დაიცვან ბავშვები ძალადობისგან.
v რეგულარულად უნდა ჩატარდეს საზოგადოების ინფორმირებულობის ზრდის კამპანიები და ტრენინგები მშობლებისთვის, რომ ხელი შეეწყოს პოზიტიური აღზრდის მეთოდებს.
ბავშვები და ზრდასრულები უნდა გაძლიერდნენ, რათა შეძლონ ძალადობის შემთხვევების შესახებ შეტყობინება.
v მთავრობის მცდელობა, უზრუნველყოს ყველა ბავშვის, განსაკუთრებით კი გოგონების მიერ საშუალო სკოლის დამთავრება, დიდ გავლენას მოახდენს ძალადობის შემცირებაზე ქვეყანაში. ამასთანავე, უნდა გადაიხედოს სასწავლო პროგრამა როგორც საჯარო, ასევე კერძო სკოლებში, რომ მოზარდებმა კარგად გაიგონ, რა არის ძალადობა და როგორია მისი შესაძლო შედეგები.
v საჭიროა მოძრაობა და დიალოგი ძალადობის თემაზე, რასაც მხარი უნდა დაუჭიროს საქართველოს მთავრობამ.
გაეროს ბავშვთა ფონდის მიერ წარმოდგენილი კვლევის შედეგების მოკლე მიმოხილვა ასეთია:
v ბავშვთა მიმართ ძალადობას საქართველოს მოსახლეობის თითქმის ნახევარი ამართლებს
v მოსახლეობის 60% ოჯახში მკაცრი აღზრდის მეთოდებს ემხრობა
v საზოგადოების დიდი ნაწილი ოჯახის „შიდა საქმეებში“ გარეშე პირთა ჩარევის წინააღმდეგია
v ყოველმა მეხუთე ქართველმა არ იცის ვის მიმართოს, როდესაც ძალადობის მოწმე გახდება
v საქართველოში საზოგადოების 30% აღნიშნავს, რომ ბავშვობაში მშობლები მათ მიმართ რეგულარულად იყენებდნენ ფიზიკურ ძალას
v ბავშვობაში ძალადობის მსხვერპლთა ნახევარი დასაშვებად მიიჩნევს ბავშვთა მიმართ ძალადობას
v ყოველ მესამე რესპონდენტს სჯერა, რომ ზოგჯერ ქალები თვალს ხუჭავენ, როდესაც მათი პარტნიორები სექსუალურ კონტაქტს ამყარებენ მათ ბავშვებთან
v ზრდასრული რესპონდენტების 80%-ს მიაჩნია, რომ ბავშვთა მიმართ ძალადობაზე აქცენტი „ვიღაცამ“ უნდა გააკეთოს, მაგრამ 40%-ის აზრით, ეს ვიღაც თვითონ არ იქნებოდა
v მოზარდების 100-ვე პროცენტი ჩაერეოდა ბავშვთა ძალადობის იდენტიფიკაციის შემთხვევებში
|