2014-01-30
შეფასების სიზუსტის ზრდით შემცირებული შემთხვევითობა
 შეფასებისა და გამოცდების ცენტრი, 2014 წლის ერთიანი ეროვნული გამოცდებისათვის, აბიტურიენტებს სიახლეებს სთავაზობს.
ლალი თვალაბეიშვილი.
შემუშავდა მინიმალური კომპეტენციის ზღვრის გადალახვის ახალი მიდგომის პროექტი, რომლის მიხედვითაც იმ აბიტურიენტთა გამოვლენა, რომელთაც ზღვარი გადალახეს, სხვადასხვა ვარიანტში მიღებული ქულების გაიგივების შედეგად მოხდება. ამ ცვლილებით ზღვრის გადალახვის შანსს ინარჩუნებენ ის აბიტურიენტები, რომლებმაც შედარებით რთული ვარიანტი წერეს, ვერ გადალახეს მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი, მაგრამ ზღვართან მიახლოებული ქულა მიიღეს. ცვლილება შეეხება არჩევითპასუხიან დავალებებს. ამ და სხვა სიახლეებზე გვესაუბრება შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის ზოგადი უნარების ჯგუფის ხელმძღვანელი სოფო დოლიძე.
ზოგად უნარებში ორი ძირითადი სიახლე გვაქვს. პირველი განპირობებულია იმით, რომ ყველა საგამოცდო საგანში და მათ შორის ზოგად უნარებშიც მინიმალური კომპეტენციის ბარიერი აღარ განისაზღვრება ნედლი ქულით, განისაზღვრება გაიგივებული ქულით. უნარებში 21 ქულა, ანუ 25% განსაზღვრული იყო იმიტომ, რომ მხოლოდ არჩევითპასუხიანი დავალებები იყო. მიუხედავად იმისა, ტესტის რომელ ვარიანტს შეასრულებდა აბიტურიენტი, მას ერთნაირი ალბათობა ჰქონდა, თითოეულ დავალებაში, შემთხვევით სწორი პასუხის დამოწმების. მინიმალური კომპეტენციის ზღვარიც — 25% — ამ ალბათობაზე იყო მორგებული. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ის აბიტურიენტებიც კი, რომლებიც განსაკუთრებული უნარებით არ გამოირჩევიან, მთლად ბრმად არ მუშაობდნენ. იკვეთება, რომ ის რთული ვარიანტები, რომლებიც ზოგადად მაღალქულიანებისთვისაც რთულია, ბუნებრივია, ქვემოთა სეგმენტშიც რთულია და აბიტურიენტების ყველაზე მეტ პროცენტს ჭრის. ზღვრის ქვემოთ, როგორც ჩანს, იყო ერთგვარი დისბალანსი ამიტომ, ეს უთანაბრობა რომ არ იყოს ვარიანტებს შორის (ზღვრის ზემოთ, როგორც ვიცით, ეს სკალირების პროცესით სწორდება და ამიტომ იქ ყველაფერი კორექტულად და სამართლიანად არის), საჭირო გახდა ცვლილება. როგორც ჩანს, ქვემოთ მაინც იყო ერთგვარი დისბალანსი ვარიანტებს შორის — შედარებით რთული ვარიანტი თუ დაწერა აბიტურიენტმა და 20 ქულა მიიღო, სკალირება რომ მომხდარიყო, შეიძლება 21 ქულაც მიეღო და უფრო მეტიც. ეს ყველა საგანს ეხება, მათ შორის უნარებსაც. ამიტომ ეს ძალიან კარგი ცვლილებაა, მაგრამ უნარების შემთხვევაში ამ ცვლილებამ გამოიწვია ის, რომ თუკი გაიგივებული ქულით იქნება განსაზღვრული ბარიერი, ეს ნიშნავს, რომ 21-ქულიანის გარდა, ბარიერი შეიძლება იმ აბიტურიენტმაც გადალახოს, რომელმაც 20 ქულა, შეიძლება 19 ქულაც კი მოიპოვა რომელიმე ტესტურ ვარიანტში (შედარებით რთულ ვარიანტში).
თუკი დღევანდელ მდგომარეობას შევხედავთ, იმის ალბათობა, რომ ადამიანმა შემთხვევით მოიპოვოს 21 ქულა, 30%-ია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ყოველ მესამეს შეუძლია შემთხვევით გადალახოს ბარიერი. როგორც ჩანს, სწორ გაზომვას ქვედა სეგმენტში ვერ ვახდენთ, არ ვიცით მართლა უნარებს ვაფასებთ თუ შემთხვევით გამოცნობილ რაღაც ალბათობას ან იღბალს... მით უმეტეს, თუკი ეს 20 ან 19 ქულა იქნება. ფაქტობრივად, ყოველ მეორე შემთხვევაში ჩვენ არ გვეცოდინება, ეს ქულა აბიტურიენტის უნარების ხარჯზეა მიღებული თუ შემთხვევითია. სწორედ ამიტომ იყო, მეტ-ნაკლებად, გამართლებული უნარებში ერთი და იმავე ნედლი ქულით ბარიერის განსაზღვრა ყველა ვარიანტში.
რადგან ახლა გაიგივების გადაწყვეტილება იქნა მიღებული, რაც ნამდვილად სწორი გადაწყვეტილებაა, უნარების ტესტში ამან მინიმალური კომპეტენციის ზღვრის ზრდის აუცილებლობა გამოიწვია. ეს არის ჩვენი პირველი და მთავარი სიახლე.
ბარიერის ოდნავ — 3 ქულით — აწევით ჩვენ გვინდა შეფასება უფრო ზუსტი გავხადოთ და შემთხვევითობის წილი შევამციროთ. იმის ალბათობა, რომ აბიტურიენტმა შემთხვევით მოაგროვოს 24 ქულა (ან მიახლოებული — 23-22), დაახლოებით 10%-ია. 30-დან 10-ზე ჩამოსვლა უკვე ძალიან დიდი წინგადადგმული ნაბიჯია, სიზუსტის თვალსაზრისით.
მეორე სიახლეც ისევ შეფასების სიზუსტის ზრდას უკავშირდება, ეს არის ზოგიერთი ვერბალური დავალებისთვის მეხუთე სავარაუდო პასუხის დამატება. იცით, რომ ტესტში არჩევითპასუხიანი დავალებები გვაქვს. 2005 წლიდან, მათემატიკურ ნაწილში, ყველა იმ დავალებას, რომლის ფორმატიც ამის შესაძლებლობას იძლევა, ხუთი სავარაუდო პასუხი აქვს. ჩვენი აბიტურიენტებისთვის ეს განსაკუთრებული სიახლე არ იქნება, რადგან მიჩვეულები არიან ხუთ სავარაუდოპასუხიან დავალებებზე მუშაობას. განსხვავება ოთხსა და ხუთპასუხიან დავალებებს შორის მხოლოდ იმ აბიტურიენტებისთვის იქნება, ვინც უბრალოდ იღბალს ცდიან. ცხადია, ოთხი პასუხიდან სწორის ამორჩევის მეტი შანსია, ვიდრე ხუთიდან.
ვერბალურ ნაწილშიც ზოგიერთ დავალებას, კერძოდ ანალოგიისა და ლოგიკის დავალებებს, გვინდა დავამატოთ მეხუთე სავარაუდო პასუხი და ამით კიდევ უფრო ზუსტი გავხადოთ ჩვენი შეფასება და ის 10%, რომელიც 24 ქულის შემთხვევაშია (ვგულისხმობ გაიგივებას), 5-6%-მდე დავიყვანოთ. ამგვარად, კიდევ უფრო ნაკლები იქნება შემთხვევითობა.
ვინაიდან ორივე სიახლე შეფასების სიზუსტის კიდევ მეტი ზრდისკენაა გამიზნული. იგი რთული იქნება და ბარიერს შეუქმნის იმ ახალგაზრდებს, ვინც შემთხვევით ცდილობენ კომპეტენციის ზღვრის გადალახვას — არ კითხულობენ დავალებას, არ მუშაობენ უნარების ტესტზე, შემთხვევითი შემოხაზვით სურთ ფონს გასვლა. იმ აბიტურიენტებს კი, რომლებიც მთელი მონდომებით მუშაობენ ტესტზე, ცხადია, არაფერი ემუქრებათ.
ბევრს საუბრობენ დროის გაზრდაზე, რომ 5 პასუხის წაკითხვას მეტი დრო დასჭირდება. მოგეხსენებათ, ყველა სიახლის დანერგვის წინ საცდელ ტესტირებას ვატარებთ. დეკემბრის თვეში უმაღლეს სასწავლებლებში ჩატარებულმა საცდელმა ტესტირებამ გვიჩვენა, რომ ამ დავალების შესასრულებლად დამატებითი დრო არ სჭირდებათ. ჩვენ საგანგებოდ შევარჩიეთ ისეთი დავალებები, რომელთა პასუხების წაკითხვას და დამუშავებას დიდი დრო არ სჭირდება. ეს არის ანალოგიები, სადაც პასუხები ორ-ორი სიტყვითაა გადმოცემული. ამიტომ ანალოგიების ოთხ პასუხს კიდევ ერთი თუ დაემატება, ეს ვითარებას რადიკალურად არ ცვლის. 5 სავარაუდოპასუხიანი დავალებები დავუმატეთ ასევე ლოგიკის ბლოკს. აქაც ძალიან ლაკონურად და სხარტად ფორმულირებული პასუხებია, ძირითადად, ერთი წინადადებისგან შედგება. სპეციალურად არ ვამატებთ მეხუთე პასუხს წინადადების შევსების დავალებას, რომელშიც თითოეული პასუხი აბიტურიენტმა წინადადებაში გამოტოვებულ ადგილას უნდა ჩასვას. ეს მართლაც დიდ დროს მოითხოვს და, ცხადია, თუ ასეთ სიახლეს დავაპირებთ, აქ დროის დამატების საკითხიც დადგება. წელს, ეს ნამდვილად არ იგეგმება, რადგან არ გვინდა, სამუშაო პროცესი გავურთულოთ აბიტურიენტებს. ასევეა წაკითხულის გააზრების შემთხვევაშიც, პასუხები ორი ან სამი წინადადებისგან შედგება, წაკითხვაც გარკვეულ დროს მოითხოვს, ამიტომ არც აქ დავამატეთ მეხუთე პასუხი. ამგვარად, აბიტურიენტებს ნამდვილად არ გავურთულეთ სამუშაო.
საუბრობენ, აგრეთვე, ტესტის გართულებაზე, რომ მეხუთე პასუხი ტესტს გაართულებს. გაართულებს მხოლოდ მათთვის, ვინც შემთხვევით აპირებს შემოხაზვას. თუ ოთხი პასუხის შემთხვევაში მათ მეტი შანსი ჰქონდათ სწორი პასუხი ამოეცნოთ, ახლა ამის ნაკლები შანსი ექნებათ. რეალურად თითოეულ დავალებას, მიუხედავად იმისა, ოთხი სავარაუდო პასუხი აქვს, ხუთი თუ საერთოდ სამი, თავისი სირთულის კოეფიციენტი აქვს და როდესაც ტესტს ვადგენთ, სირთულის თვალსაზრისით, ყველა ტიპის დავალება გვაქვს — ძალიან მარტივი, რომელსაც აბიტურიენტთა 80% სძლევს; ოდნავ უფრო რთული — 70% რომ ართმევს თავს; განსაკუთრებით დიდი რაოდენობითაა წარმოდგენილი საშუალო სირთულის დავალებები, რომლებსაც 50% სძლევს და არის რთული დავალებებიც, იმიტომ რომ თავისი უნარებით გამორჩეულმა აბიტურიენტმა უნდა გამოიჩინოს თავი და მაღალი ქულის მქონე აღმოჩნდეს. ტესტის კონსტრუირების ეს პრინციპი, სადაც ყველა ტიპის დავალება იქნება და რომელთა ძირითადი ნაწილი საშუალო სირთულისაა, შენარჩუნდება. ამ თვალსაზრისით არაფერი არ იცვლება, აბიტურიენტებს ისევ საშუალო სირთულის ტესტს შევთავაზებთ.
გვეკითხებიან იმასაც, მეხუთე სავარაუდო პასუხის დამატება ხომ არ შეუშლის ხელს იმ აბიტურიენტებსაც, ვინც მაღალ ქულას იღებს, რადგანაც მათი მუშაობაც შეიცავს ერთგვარი გამოცნობის ელემენტებს. მაგრამ აქ სხვა ვითარებაა — როდესაც აბიტურიენტმა ყველა დავალებაზე იმუშავა და რჩება რამდენიმე, რომლის პასუხიც არ იცის, რა თქმა უნდა, გარკვეული უნარების დახმარებით ირჩევს სავარაუდო სწორ პასუხს. ორი დატოვებული სავარაუდო პასუხიდან სწორის გამოცნობა გამართლებულია და გარკვეულ უნარზე მეტყველებს. ეს სტრატეგია ისევ შენარჩუნებული იქნება და გამართლებულიც. მინდა აბიტურიენტებს ვუთხრა, რომ შემთხვევით შემოხაზვის შემთხვევაში, არასწორი პასუხის არჩევისას, მათ მინუს ქულა არ დაეწერებათ (როგორი პრაქტიკაც არსებობს სტუდენტებთან გრანტის გასაუმჯობესებელი ან სამაგისტრო ტესტის შემთხვევაში, მათ მინუს ქულა ეწერებათ). ეროვნულ გამოცდებზე ასეთი პრაქტიკა არ გვაქვს და არც გვექნება იმიტომ, რომ ეს სწორედ აბიტურიენტებზე მორგებული ტესტია და ამ ასაკისთვის არსებითია, რომ სწრაფად და ეფექტიანად მიიღონ გადაწყვეტილება. ახალგაზრდებმა სხარტად უნდა იმუშაონ და არ ჰქონდეთ იმის შიში, რომ დაშვებული შეცდომისთვის ქულა დააკლდებათ. ერთგვარი სითამამე, ამ თვალსაზრისით, გამართლებულია.
ისევ გავიმეორებ, რომ ამ სიახლით ბარიერი შეიძლება შევუქმნათ მხოლოდ იმ აბიტურიენტებს, რომლებიც ქულების დაგროვებას ბრმად აპირებენ, შემთხვევითი შემოხაზვით. ვწუხვარ, რომ ზოგიერთი მხოლოდ ამ სტრატეგიას ირჩევს. როგორც წესი, ეს ის აბიტურიენტები არიან, რომლებსაც შემოქმედებით უმაღლეს სასწავლებლებში სურთ სწავლის გაგრძელება. მათ რატომღაც აქვთ განცდა, რომ არავითარ შემთხვევაში მათემატიკურ ნაწილზე არ უნდა იმუშაონ. პირიქით, მოვუწოდებ მათ, აუცილებლად გააკეთონ ეს, მათემატიკურ ნაწილში აუცილებლად იპოვნიან ისეთ დავალებებს, რომლებსაც წარმატებით გაართმევენ თავს. უნარების ტესტი მათემატიკის ცოდნას არ ამოწმებს, ეს ელემენტარული ურთიერთობაა რიცხვებთან და თუ ადამიანს, რომელიც, ძალიან უხეში მაგალითი რომ მოვიყვანო, ყიდულობს რაღაც ნივთს მაღაზიაში და შეუძლია სწორად გადაიხადოს თანხა და გამყიდველი რომ ხურდას დაუბრუნებს, მიხვდეს ეს სწორია თუ არა, ასევე ადამიანს, რომელიც არჩევნებში აპირებს მონაწილეობას ან უკვე მონაწილეობს და შეუძლია წაიკითხოს დიაგრამაზე არჩევნების შედეგები, ვინ მეტი ქულა დააგროვა და ვის რამდენი პროცენტი აქვს ხმების, თუ ეს შეუძლია, მისთვის აუცილებელად მოიძებნება მათემატიკურ ნაწილში ისეთი დავალებები, რომლებსაც წარმატებით შეასრულებს. ამიტომ მოვუწოდებ ყველას, რომ პირიქით, რაც უფრო მეტს იმუშავებენ და რაც უფრო მეტად შეეცდებიან შეასრულონ დავალებები, მით უფრო კარგ ქულას მიიღებენ. თუ დრო არ გყოფნის, ამ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, შეიძლება ისევ შემთხვევით შემოხაზო პასუხი. ამისთვის აბიტურიენტები არ ისჯებიან, პირიქით ეს წახალისებულიც არის, რადგან შემთხვევით შეიძლება სწორ პასუხებს მიაგნონ., მთავარი და მნიშვნელოვანია, რომ თავისით იმუშაონ, საკუთარი უნარების ხარჯზე დააგროვონ ქულები იმიტომ, რომ წელს, კიდევ გავიმეორებ, იზრდება შეფასების სიზუსტე. თუკი ალბათობა დიდი იყო, რომ ქვედა სეგმენტზე ყოველ მესამეს გადაელახა შემთხვევით ზღვარი, ამ აბიტურიენტების რიცხვი ახლა რადიკალურად შემცირდება. ამიტომ მოვუწოდებ ყველას, ყურადღებით და მონდომებით იმუშაონ. ყველას წარმატებებს ვუსურვებ.
***
2014 წლის ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე კიდევ რამდენიმე სიახლეა:
v წელს პირველად, აბიტურიენტებს საშუალება ექნებათ არჩევით საგნად სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნება ჩააბარონ. საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში, ჳ-ჳხ კლასებში, ამ საგნის სწავლება სავალდებულოა, დამამთავრებელ კლასებში კი არჩევით საგნად ისწავლება.
v უცხოური ენის გამოცდას დაემატა მოსმენის ნაწილი, რომლის მაქსიმალური შეფასება იქნება 8 ქულა.
ამ სიახლეებზე უფრო დეტალურ ინფორმაციას მომდევნო ნომერში შემოგთავაზებთ. რუბრიკის სტუმრები იქნებიან უცხოური ენების ჯგუფის ხელმძღვანელი რუსუდან ტყემალაძე და სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების ჯგუფის ხელმძღვანელი ნინო ხუნდაძე.
ლალი თვალაბეიშვილი
|
