2014-03-06 კაცი, რომელიც ეძებდა გამგებს...
ლალი ჯელაძე
***
ამონათდნენ იები -
ჩემი სიმპათიები...
ჩემი მილიარდები -
გაიფურჩქნენ ვარდები...
- ტყეო, როგორ გიკითხო?
- მთებო, როგორ ბრძანდებით?
შაბურა არაბული
24 თებერვალს, საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული ახალგაზრდობის სულიერი და ინტელექტუალური განვითარების ცენტრის დარბაზში, შაბურა არაბულის პოეზიამ მისი თაყვანისმცემლები გააერთიანა. გარდაცვალებიდან ათი წლის შემდეგ, მეგობრებმა, თანაკურსელებმა გადაწყვიტეს, საზოგადოებისთვის ერთი მოკრძალებული პოეტის — კაცის, „რომელიც ეძებდა გამგებს“ — ლექსების სამზეოზე გამოტანა.147-ე სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელმა ნატო შარაშიძემ მეგობრების იდეას შაბურა არაბულის ხსოვნის საღამო უწოდა და მისი მოსწავლეების (ჳხ-ხჳ კლასები) მიერ მომზადებული ელექტრონული ჟურნალი — „შაბურა არაბულის პოეზია“ — წარადგინა.
„ბედნიერი ვარ, რომ ჩემი მოსწავლეებისათვის შაბურა ძალიან ახლობელი და საყვარელი პოეტი გახდა. მათ ყველა ლექსი ზეპირად იციან. სიცოცხლეში რომ ეგრძნო ასეთი სიყვარული... ვაგვიანებთ, ყოველთვის ვაგვიანებთ... — გვითხრა ღონისძიების ორგანიზატორმა, ნატო შარაშიძემ — თავდაპირველად დაბადების დღის აღნიშვნა გვინდოდა, მაგრამ ჩემს მოსწავლეებში შაბურა არაბული იმდენად პოპულარული გახდა, რომ გადავწყვიტეთ მისი ხსოვნის საღამო მოგვეწყო და ეს ადრე წასული კაცი ცნობილი გაგვეხადა სხვებისთვის. ორი თვეა მართლაც მისი ლექსებით ცხოვრობენ, მისი რამდენიმე კრებული ზეპირად იციან. შაბურა ჩემი თანაკურსელი იყო და ეს იდეაც სწორედ ჩემი თანაკურსელების წრეში გაჩნდა. ის ძალიან მორიდებული, თავმდაბალი და მოკრძალებული ადამიანი იყო, თითქოს, ჩრდილში იდგა, ჩვენ არ გვინდა, რომ ჩრდილში იდგეს ასეთი ნიჭიერი კაცი.“
თბილი და სევდიანი გამოვიდა მოკრძალებული პოეტის პოეზიის საღამო.
„პირველ კურსზე სწავლისას შაბურა და მე სტუდქალაქში მეზობელ ოთახებში ვცხოვრობდით. საღამოობით ვისხედით და ვსაუბრობდით სხვადასხვა თემაზე, უფრო ზუსტად, მე ვლაპარაკობდი, ის კი მისმენდა. ძალიან სიტყვაძვირი იყო, ხანდახან თუ გკითხავდა რამეს. კარგახნის გასვლის მერე, ერთ საღამოს მითხრა, ლექსებს ვწერ და შენი აზრი მაინტერესებსო. გამიკვირდა, ლექსებს რომ წერდა. არც იმას ველოდი, თუ ჩემი აზრი დააინტერესებდა. როცა დავთანხმდი, თვალებში ჩამხედა და მითხრა, ხომ არავის გაუმხელო. პირობა მივეცი. ერთი დღე-ღამით მათხოვა შავი უბის წიგნაკი. უცებ წავიკითხე, მაგრამ კითხვას რომ მოვრჩი, მერეღა მივხვდი, ამ ლექსებს ნელა, დაგემოვნებით სჭირდებოდა კითხვა და გააზრება. რამდენჯერმე წავიკითხე და ერთი ლექსი ჩემთვის გადავიწერე. მეორე დღეს დავუბრუნე წიგნაკი. ახლა, სამწუხაროდ, არ მახსოვს ზუსტად, რა ვუთხარი, მაგრამ მორცხვად გაეღიმა და ლუდზე დამპატიჟა. რამდენიმე ხნის შემდეგ ვთხოვე, შენი ყველაზე კარგი ლექსი ჩამიწერე ჩემს უბის წიგნაკში-მეთქი. ჩამიწერა. დავხედე და სწორედ ის ლექსი აღმოჩნდა, მის დაუკითხავად რომ გადავიწერე. საუბედუროდ, ის წიგნაკი დამეკარგა. მახსოვს, ის ლექსი ასე მთავრდებოდა: „...მე მოვკალ ერთი მტკაველი ღამე!“ — ასე გაიხსენა პოეტი ენათმეცნიერმა, პროფესორმა თეიმურაზ გვანცელაძემ.
შაბურა არაბული 1952 წლის 8 თებერვალს, ყაზბეგის რაიონის სოფელ ჯუთაში დაიბადა, სკოლის დამთავრების შემდეგ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფილოლოგიის ფაკულტეტზე აგრძელებს სწავლას. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ ჯუთაში ბრუნდება და ერთი წელი ყაზბეგის სკოლა-ინტერნატში იწყებს მუშაობას ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად. 1996 წელს კვლავ თბილისში ბრუნდება, თავისი პროფესიის შესატყვისი სამსახური მას აღარ ჰქონია.
პოეტი ამას ბედის დაცინვას უწოდებს:
„როცა პოეტი
მუშაობს მტვირთავად
და უფროსი ჰყავს ვიღაც ვირთაგვა,
მეტი ბედის
დაცინვა გინდათ?..“
გარდაიცვალა 2003 წლის ზაფხულში, მშობლიურ სოფელში. იქვე დაკრძალეს. მის საფლავის ქვაზე ორი სტრიქონია ამოკვეთილი მისივე ლექსიდან: „მივალ... წავედი, ჯვარი გეწეროთ, ჩემო მთებო და ჩემო ნისლებო!“ — ასე გამოიყურება მოკლედ მისი ბიოგრაფია, შემოქმედება კი რამდენიმე კრებულს ითვლის: „ლექსები“, „მზეო დობილო“, „გახსენ კარი“, „კაცი, რომელიც გამგებს ეძებდა“, „უღელტეხილი“... პირველად მისი ლექსები 1970 წელს გამოქვეყნდა გაზეთ „ახალგაზრდა კომუნისტში“. ამის შემდეგ მისი ნაწარმოებები სისტემატურად ქვეყნდება სალიტერატურო პერიოდიკაში, გამოდის ცალკე წიგნებად და მკითხველის მოწონებით სარგებლობს. ეს არც არის გასაკვირი, რადგან მისი ლექსები ლირიზმით, გულწრფელობითა და უბრალოებითაა გამორჩეული. „პოეტი რომ ვარ, ჩემთვის ეს არის, დიდი სასჯელი და მცირე ჯილდო“ — ასეთი სტრიქონით აფასებს ის თავის პოეტობას, რომლის მეშვეობითაც უშუალოდ და შესანიშნავად ახერხებს ადამიანის შინაგანი სამყაროს დახატვას, მისი ფიქრებისა და განცდების გადმოცემას. მისი სატკივარი სამშობლოს, მთას, დაცარიელებულ სოფლებს, ქალს-სატრფოსა და მის სულიერ სიმარტოვეს დასტრიალებს. ფაქიზი და მოკრძალებული სულის პოეტს ძალიან გაუჭირდა სიმარტოვეში, ჩვენს საოცრად მძიმე და გაუსაძლის პირობებში ყოფა: „მგელს — კრავი, ტურას — ქათამი, შაბურას პური არ შია, თოვლიან ქედებს ავლია ნისლის მსუბუქი არშია. მარტო ვარ, მარტო ვირჯები, თმაგაჩეჩილი ქარშია... იმ ქალმა ჩემთან სიცოცხლეს სხვასთან სიკვდილი არჩია.“
„შაბურა არაბულის ლექსებში პოეტის ყოველდღიური არსებობა გულღიად, შეულამაზებლადაა წარმოდგენილი. ხედავ მის თითოეულ მოძრაობას, კეთილ, ნაღვლიან ღიმილს. ისმენ მის ოდნავ მოყრუებულ, სიგარეტის წევისაგან ჩაბოხებულ ხმას, მუდამ თავის წუხილს თუ სიხარულს გვამცნობს და ყველაფერს ამბობს დინჯად, მოურიდებლად, როგორც მას შეეძლო ეთქვა. იცოდა, რამდენს ავალებდა ბედისწერად ქცეული მოწოდება და რა ძნელი, ეკლიანი იყო გზა, რომელსაც სიყრმიდანვე უყოყმანოდ დაადგა“ — წერდა მის შესახებ პოეტი ემზარ კვიტაიშვილი.
„შენი თანაკურსელებისათვის ერთი ნაღდი, მთიელი ჭაბუკი იყავი, უღალატო, ამაყიც და თავმდაბალიც, თითქოს უკარებაც, მაგრამ მაინც ძალიან ახლობელი. ჩვენგან იმით განსხვავდებოდი, რომ „გაზაფხულთან იყავ ფიცვერცხლნაჭამი“, სიზმარსა და ცხადშიც მაღალ მწვერვალებს სტუმრობდი, თავსთუმლად ღრუბლები გედო. ბავშვობაში ჯიბეში ვარსკვლავები და ჭრელი ფანქრები გეწყო, გამორჩეულად გიყვარდა იები და ვარდები, ამიტომაც წერდი გულშიჩამწვდომ ლექსებს და ეს თბილი ლექსები სიამაყით გვავსებდა, რადგან ჩვენი იყავი, ჩვენიანი. თანამოკალმეებმა „ლექსის კაცი“ გიწოდეს. მათ ჩვენზე ადრე გაიგეს, როგორ გიჭირდა იმ არეულ, ბოროტ ადამიანთა თარეშით გამწარებულ ჩვენს ქვეყანაში. „გავბეზრდი ამდენი მგლების თარეშით“... „მოკვდეს შაბურა, თუ თქვენ დევობა შეგრჩეთ, დევებო!“ — ომახიანი ხმაც ისმის შენს ლექსებში. მშობლიურ ჯუთაში ბალახსაც თიბავდი, ცივ ქარხანაშიც გიმუშავია, მასწავლებლობაც გიცდია, მწერალთა კავშირს დარაჯობდაო მუზების მსახური... „კაცი, რომელიც ეძებდა გამგებს..“ — თანაკურსელთა სახელით ნატო შარაშიძემ ასე მოიგონა შაბურა არაბული.
ღონისძიება 4 განყოფილებისაგან შედგებოდა — „პოეტი რომ ვარ, ჩემთვის ეს არის დიდი სასჯელი და მცირე ჯილდო“; „შენს ლაშქარში მიმითვალე, თუ შენი ცა გადინისლა”; „და მაინც ჰგავდი ყველა ქალს” ; „კაცი, რომელიც ეძებდა გამგებს“.
საღამოს დაესწრნენ და მოგონებებით გამოვიდნენ თანაკურსელები: თემურ გვანცელაძე, როსტომ ფარეულიძე, ცოტნე ალბუთაშვილი, დალილა ბედიანიძე, ნონა კუპრეიშვილი, ტარიელ ხარხელაური, დავით შემოქმედელი, ბაღათერ არაბული, ბაბუა ალუდაური, მანანა ჩიტიშვილი, მზეო გოგოჭური, ეთერ თათარაიძე, ამირან არაბული, ლიტერატორები, სხვადასხვა სკოლის პედაგოგები.
„შაბურა, დღეს დამთავრდა შენი მარტოკაცობა! — ასე დაიწყო ტარიელ ხარხელაურმა გამოსვლა —დღევანდელი დღე ჩემთვის შაბურა არაბულის აღიარებას ნიშნავს. სულ გული მწყდებოდა, რომ შაბურა არ ჩანდა პოეზიის ჰორიზონტზე. მისი თაობის პოეტებიდან მართლაც განსხვავებულია, იშვიათია სულიერი ტკივილის ისე მძაფრად განცდა, როგორც შაბურა არაბული განიცდის. ის იყო იმაზე თავმდაბალი, ვიდრე შაბურასნაირ პოეტს ეკუთვნოდა. სამწუხაროა, რომ გარდა ახლობლებისა და მისი სამეგობრო წრისა, შაბურას პოეზიას ნაკლებად იცნობენ. დავაგვიანეთ შაბურას პოეზიის საღამოს ჩატარება. ის ჩემთვის გამორჩეული არაბული იყო, ყველა არაბულის წინაშე ქედს ვიხრი, ვინც კალამთან იყო, მაგრამ შაბურა მართლაც გამორჩეულია. განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, როცა მის პოეზიას ბავშვები გვაცნობენ, სხვაგვარად არც იქნებოდა, ჭეშმარიტი პოეზია ყოველთვის იპოვის თავის გზას, მაგრამ შაბურას წინაშე მაინც დავაგვიანეთ.“
ია ლაცაბიძე, ჳხ კლასის მოსწავლე: „ნატო მასწავლებელმა გაგვაცნო შაბურა არაბული, რომელიც ჩვენთვის ძალიან საყვარელ პოეტად იქცა, ბედნიერებაა თითოეული ჩვენგანისთვის მისი პოეზიის საღამოში მონაწილეობა.“
ანანო ღირსიაშვილი, ჳხ კლასის მოსწავლე: „აქამდე შაბურა არაბულის პოეზიას არ ვიცნობდი, ნატო მასწავლებელმა არა მარტო გაგვაცნო მისი ლექსები, არამედ ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ ის ჩვენთვის საყვარელ პოეტად ექცია. დიდ მადლობას ვუხდით მას ასეთი კარგი პოეტის გაცნობისთვის. შაბურა არაბულის პოეზია მართლაც ძალიან ბევრი რამის მომცემია, ბევრ რამეზე დამაფიქრა, სევდაც მომგვარა, ხშირად აღმაფრთოვანა, ორი თვე მისი პოეზიით ვცხოვრობთ.“
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ეს დღე შაბურას ოჯახის წევრებისთვის იყო.
ეთერ თათარაიძე: „ჩემთვის და საერთოდ, ჩვენი ოჯახისთვის დღევანდელი დღე ნიშნავს ძალიან დიდი სიყვარულის გამოცხადებას. შაბურა ჩვენს ოჯახში დაიბადა და არ მომერიდება ამის თქმის, რომ არაბულებში, ყველა ძალიან ნიჭიერია, მაგრამ ის იყო აბსოლუტურად განსხვავებული ადამიანი, ნამდვილი პოეტი, რომელიც დაიბადა უსუფთავეს, უწმინდეს ბავშვად და დაბერდა ბავშვად უსუფთავესი. ისე წავიდა იმქვეყნად, რომ არავინ შეუწუხებია. დღეს მადლობის მეტი რა მეთქმის, თითოეულ ადამიანს მინდა მოვეხვიო და მადლობა ვუთხრა იმისთვის, რომ ზუსტად გრძნობენ, ვინ იყო შაბურა არაბული. ჩვენი ოჯახისთვის დღევანდელი დღე ძალიან მტკივნეული, მაგრამ უბედნიერესი დღეა. ეს მისმა მეგობრებმა გააკეთეს და მათ უღრმეს მადლობას ვუხდი მთელი ჩემი ოჯახის სახელით და მათ, ვინც აქ შაბურას მოსასმენად მოვიდა.“
ამირან არაბული: „დღევანდელი დღე ძმის დაბრუნებას ნიშნავს ამქვეყანაზე. როცა ამდენი ხალხი გეგულება მისი მოყვარული, მკითხველი და დამფასებელი, ეს ნიშანია იმისა, რომ ადამიანი ფიზიკურად მიდის ამქვეყნიდან და თავისი სულით, სიტყვით, ლექსებით და შემოქმედებით რჩება სამუდამოდ. ასე რომ, ეს დღე ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ალბათ, შაბურას აღიარებაცაა, რადგან თვითონ იყო ძალიან მორიდებული, უხმაურო და თავმდაბალი. გარდაცვალებიდან 10 წლის შემდეგ რომ ისევ ახსოვთ მის მეგობრებს, თანაკურსელებს, ფილოლოგებს, პოეტებს და ყველას, ვინც აქ მოვიდა, ეს ნამდვილად მისი აღიარებაა. მით უმეტეს, როცა მისი პოეზიის წასაკითხად ახალგაზრდა თაობა მოვიდა, ეს კიდევ მეტად სასიხარულოა და მიჩნდება იმედი იმისა, რომ ჩვენი მომავალი თაობა ორიენტირებულია სწორ ფასეულობებზე.“
***
„აქ დასახლება მსურდა,
რომ არ მქონოდა ჯავრი
ჩანს მთვარე, ჰყვავის თუთა,
ჯიხვნი ლოკავენ მარილს,
მთებში ჩაკარგულ
ჯუთას
ღმერთო, დასწერე ჯვარი!“
147-ე სკოლის მოსწავლეები ოცნებობენ შაბურას სათაყვანებელ ჯუთაში მოაწყონ მისი პოეზიის საღამო.
|