2015-05-21
ქართული სკოლების შვედური მოდელი
სამშაბათს, სასტუმრო „თორსში“, საინტერესო მემორანდუმი გაფორმდა საქართველოს ბავშვთა და მოსწავლე ახალგაზრდობის სპორტის ეროვნულ ფედერაციასა და შვედეთის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (SIDA) სპორტისა და ტურიზმის ექსპერტებთან. პროექტი სამწლიანია — მოიცავს 2015-2018 წლებს და განკუთვნილია დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისთვის.
სამწუხაროდ, სპორტი ქართული სკოლებისთვის „აქილევსის ქუსლად“ იქცა, ვერა და ვერ შემუშავდა ისეთი მოდელი, რომელიც განაპირობებს სპორტში მოსწავლეთა მასობრივად ჩაბმას, სპორტი კვლავაც „გერის“ როლში რჩება. არადა, ფიზიკური აქტივობა საუკეთესო საშუალებაა მოზარდი თაობის გაჯანსაღებისთვის. და არა მხოლოდ ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის, არამედ, სულიერი და მორალურ-ფსიქოლოგიური გაკაჟებისთვის. მარტივი ჭეშმარიტებაა — ჯანსაღ სხეულში ჯანსაღი სულია!
სწორედ ამ კუთხით მუშაობას ისახავს მიზნად შვედური მხარის მიერ შემოთავაზებული პროექტი. ესაა საპილოტე პროექტი, სახელწოდებით — „სპორტი-ჯანმრთელობა-დემოკრატია-გენდერული თანასწორობა“. როგორც „თორსში“ შემაჯამებელ პრესკონფერენციაზე განაცხადეს, ესაა დაინტერესებულ პირთა ჯგუფი, რომელიც იღვწის ერთი განსაკუთრებული მიზნისკენ — შექმნას ე.წ. ახალი თაობა, რომლის მიზანიც თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი მოქალაქის აღზრდა იქნება. საბჭოთა მენტალიტეტგამოვლილებს ცუდად გვახსოვს ე.წ. „ახალი მოქალაქის“ შექმნის მცდელობა, თუმცა შვედური მოდელი უფრო სხვა მიზანს ისახავს: დაამკვიდროს ცხოვრების ჯანსაღი წესი (არანაირი ნარკოტიკი „უკეთესი ცხოვრების მისაღწევად“), საზოგადოებაში წარმატებული ცხოვრება და მოღვაწეობა, ერთ-ერთ მთავარ ქვაკუთხედს კი გენდერული თანასწორობა წარმოადგენს, თუმცა ამის გარდა, სხვა განმასხვავებელი ფაქტორების (რელიგიური, ეთნიკური, კულტურული, სოციალური) აღმოფხვრას და მათ წარმომადგენელთა დაახლოებასაც ითვალისწინებს.
როგორც გითხარით, პროექტი საპილოტეა და სამი წლის განმავლობაში გაგრძელდება, ამჯერად კი, ძირითადად, გამიზნულია სკოლებში მინი-ხელბურთის დანერგვაზე. რატომ მაინცდამაინც ხელბურთი? საქმე ისაა, რომ პროექტის შვედი ავტორი პერ არნე ოვე კარლენი ყოფილი ხელბურთელია და შვედეთის ეროვნულ ნაკრებში მშვენიერი კარიერაც ჰქონდა — 329 თამაში ნაკრებში და 1032 გოლი, არის ოლიმპიური თამაშების ორგზის ვიცე-ჩემპიონი და მსოფლიოს ორგზის ბრინჯაოს მედალოსანი, ევროპის ჩემპიონი, ევროპის ხელბურთის ფედერაციის მაგისტრი. ხელბურთთან და სპორტთან ახლოსაა პროექტის თანაავტორი ოვე რუნ ერიკსონიც, თუმცა ის, ძირითადად, ბიზნესში საქმიანობს და ტურიზმისა და ბიზნესის სფეროში ექსპერტ-კონსულტანტიცაა. არის „ბორჯომის“ ოფიციალური დისტრიბუტორი შვედეთში.
საქართველოდან მათი პარტნიორობა ითავეს სპორტის ექსპერტმა თამაზ თევზაძემ და საქართველოს ბავშვთა და მოსწავლე ახალგაზრდობის სპორტის ეროვნული ფედერაციის პრეზიდენტმა ლევან კიკალიშვილმა. თევზაძეს ამგვარ პროექტებში მუშაობის დიდი გამოცდილება აქვს — მისი დანერგილია ქვეყანაში „სახალისო ფეხბურთის“ მოდელი, რომელსაც, წლებია, დანიელთა დახმარებით ახორციელებს დ საკმაოდ წარმატებულიცაა. კიკალიშვილის ფედერაცია კი სხვადასხვა აქტივობებს მიმართავს სასკოლო ასაკის მოზარდებში, სკოლებში სპორტული აქტივობების გასაძლიერებლად. მათი საქმიანობიდან ყველაზე ცნობილია „მხიარული სტარტები“ და ახლხან მიმდინარე „სასკოლო სპორტული ოლიმპიადა“, თუმცა ბევრ სხვა ღონისძიებებასაც ატარებენ.
აღნიშნული პროექტი, თეორიულ მეცადინეობებთან ერთად, პრაქტიკულ დახმარებასაც ითვლისწინებს — გარდა იმისა, რომ ჩააბას მოსწავლეები სპორტულ აქტივობებში (ეს ზოგადი მიზანია), შეასწავლოს მოზარდებს ხელბურთის ანბანი, გაუღვივოს მათ ინტერესი სპორტის ამ სახეობისადმი, ანუ ხელი შეუწყოს მის მასობრიობას, გადაამზადოს მასწავლებლები, რათა პროექტის დასრულების შემდეგ მათ დამოუკიდებლადაც შეძლონ მუშაობის გაგრძელება ამ სფეროში.
ჯერჯერობით დაწყებით კლასებზეა გათვლილი, თუმცა არაა გამორიცხული, სამომავლოდ ასაკი გაიზარდოს. პირველ ეტაპზე, საცდელად, დედაქალაქის ერთი სკოლა შეირჩა — 82-ე საჯარო სკოლა. თუ რატომ, ამაზე ქვემოთ კიკალიშვილი ისაუბრებს, სამომავლოდ მასშტაბი აუცილებლად გაიზრდება. რაც მთავარია, თბილისთან ერთად რეგიონებსაც მოიცავს, მეტიც — შეიძლება ითქვას, მუშაობის რეგიონებში გადატანა პროექტის და მასპინძლების უმთავრესი მიზანია, რადგან სპორტს იქ უფრო მეტად უჭირს, ვიდრე დედაქალაქში (თუმცა არავინ კამათობს, რომ დალხენილი ვითარება არც აქაა).
პროექტის კიდევ ერთი მთავარი ამოცანა გენდერული თანასწორობაა. საქართველოში, ყოველ შემთხვევაში სპორტში, ეს პრობლემა ნაკლებადაა, თუმცა ძალიან აქტუალურია მსოფლიოსთვის. მაგალითად, საუდის არაბეთმა ქალებს ოლიმპიადაში მონაწილეობის უფლება მხოლოდ ლონდონში დართო 2012 წელს, მერე კი გამოვიდა ინიციატივით, ჩაატარონ თამაშები მხოლოდ მამაკაცებისთვის...
მემორანდუმის გაფორმების შემდეგ რამდენიმე მონაწილეს კომენტარი ვთხოვეთ.
ლევან კიკალიშვილი, საქართველოს ბავშვთა და მოსწავლე ახალგაზრდობის სპორტის ეროვნული ფედერაციის პრეზიდენტი: „აუცილებელია, სპორტმა სკოლაში ის კუთვნილი ადგილი დაიკავოს, რომელიც ბავშვის აღზრდაში ფიზიკურ განვითარებას უნდა ეჭიროს. ამიტომ ყველა პროექტი, რაც კი მას ხელს შეუწყობს, მისაღებია და დასანერგი. ეს პროექტიც აუცილებლად გაფართოვდება და რეგიონებსაც მოიცავს, რითაც განსაკუთრებით ვართ დაინტერესებული. თუმცა, ამაში განათლების სამინისტროს ჩართულობაც აუცილებელია.
ჩვენი ფედერაცია ბევრ სკოლასთან თანამშრომლობს, საპილოტედ კი 82-ე სკოლა იმიტომ შევარჩიეთ, რომ, მოსწავლეებიც და მასწავლებლებიც, ყველანი აქტიურად არიან დაკავებული სპორტით. სხვათა შორის, მათ ძალიან საინტერესო, კრეატიული დირექტორი ჰყავდათ — გაკვეთილზე მოსწავლეთა დაგვიანება რომ აღმოეფხვრა, მაგიდის ჩოგბურთის მაგიდები დადგა სკოლაში და გაკვეთილების დაწყებამდე თამაშის საშუალებას აძლევდა. ამით დაგვიანება საერთოდ მოსპო სკოლაში.“
ზურაბ კაკაბაძე, საქართველოს ხელბურთის ფედერაციის პრეზიდენტი: „საქართველოს ხელბურთის ფედერაცია, უკვე დიდი ხანია, ინტენსიურად მუშაობს მინი-ხელბურთის გასავითარებლად. ეს ერთ-ერთი საინტერესო პროექტია, რომელიც მოიცავს 8-დან 11 წლამდე ასაკის ბავშვებს. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ გოგონები და ბიჭები ერთად თამაშობენ და გაკვეთილის დაგეგმვაც გაადვილებულია. მემორანდუმის გაფორმება ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენთვის. მისი მეშვეობით ნელ-ნელა დავიწყებთ ამ პროექტის გააქტიურებას და მხარდამჭერების მოზიდვას როგორც შვედეთის მხრიდან, ასევე ევროპის ხელბურთის ფედერაციიდან, რაც საშუალებას მოგვცემს, ინვენტარით უზრუნველყოფა დავიწყოთ. თეორიულთან ერთად, ეს პროექტი პრაქტიკულ დახმარებასაც ითვალისწინებს. მიმაჩნია, რომ იგი კიდევ უფრო უნდა გავააქტიუროთ საქართველოში, რადგან სკოლებში ადვილად დასანერგია.“
პერ კარლენი: „ამ მემორანდუმზე ხელმოწერას წინ ექვსთვიანი მუშაობა უძღოდა. ეს ყველაფერი ლევან კიკალიშვილისა და თამაზ თევზაძის უშუალო მონდომებით მივიყვანეთ ბოლომდე და კმაყოფილები ვართ ამ თანამშრომლობით. პროექტი ითვალისწინებს 8-დან 12-წლამდე ასაკის მოზარდების — როგორც ბიჭების, ასევე გოგონების — ჩართვას მინი-ხელბურთში. თამაშისას აუცილებელია, მათი რაოდენობა თანაბარი იყოს. ეს ერთგვარი ნიშანია ამ პროექტისა, რომლითაც ვუდგებით სამიზნე ჯგუფს.
პროექტის იდეა შვედეთში თქვენს ელჩთან, ბატონ კონსტანტინე ქავთარაძესთან შეხვედრისას დაიბადა. მასთან მქონდა საუბარი თემაზე, რა პრობლემებია თქვენთან ჯანმრთელობასთან, ფიზიკურ აქტივობასთან დაკავშირებით. მან მითხრა, რომ საჭირო იყო, ამ კუთხით, რაღაც ძვრები მომხდარიყო. ამის შემდეგ, დეკემბერში, დავიწყე ამ პროექტზე მუშაობა, რომელიც წარვუდგინე ელჩს და ერთ თვეში ჩამოვედი თბილისში, სადაც მქონდა შეხვედრები განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში.
აღნიშნული პროექტი საპილოტეა და, პირველ ეტაპზე, საცდელად შევარჩიეთ თბილისის გარეუბანში მდებარე სკოლა, სადაც ჩატარდება მინი-ხელბურთის თამაშები. ეს სკოლა ჩვენთვის იმითაცაა მნიშვნელოვანი, რომ ბევრი ბავშვი სოციალურად დაუცველი ოჯახიდანაა.“
შვედ სტუმარს იმაზეც დავეკითხეთ, იქაურ სკოლებში როგორ ტარდება სპორტის გაკვეთილები და საკმაოდ საინტერესო პასუხები მივიღეთ. კვირაში ორჯერ სავალდებულოა ფიზკულტურის გაკვეთილი. ეს მკაცრი მოთხოვნაა, თუმცა, დაინტერესების შემთხვევაში, შეუძლიათ, დამატებითი საათი მოითხოვონ. ამისათვის საჭიროა, 5-6-კაციანი ჯგუფი მაინც რომ იყოს.
როგორც გაირკვა, პერ კარლენი თურმე თავის მშობლიურ ქალაქში, ერებროში, სახელბურთო აკადემიის დამფუძნებელიც ყოფილა, რომელსაც არცთუ ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე დიდი სახელი მოუხვეჭია. „ეს აკადემია 10 წლის დაარსებულია, თუმცა, ამ ხნის განმავლობაში ეროვნული ნაკრების 25 პროცენტი მისი მოსწავლეა. ამასთან, პირველსა და უმაღლეს ლიგებში მოთამაშეთა 40 პროცენტი ამ აკადემიის აღზრდილია. იქ ისინი სწავლობენ სტრუქტურას, სწავლების მეთოდიკას, ანუ პირველ ნაბიჯებს დგამენ დიდი სპორტისკენ, ვინც ამის სურვილს გამოიჩენს. გვინდა, საქართველოშიც ასეთივე მიდგომა დავნერგოთ“ — გვითხრა შვედმა სტუმარმა.
|
