2015-05-21
სამოქალაქო განათლება — კავშირი ევროპულ მომავალთან
ანა ფირცხალაიშვილი
16 მაისს სამოქალაქო განათლების პედაგოგთა მეოთხე წლიური კონფერენცია-გამოფენა გაიმართა, რომელიც ორგანიზებული იყო სამოქალაქო განათლების პროგრამის „მომავლის თაობა“ ფარგლებში. პროგრამას ახორციელებს ორგანიზაცია PH Internationalკონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრთან, სამოქალაქო განათლების პედაგოგთა ფორუმთან და რეგიონულ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან პარტნიორობით. კონფერენცია-გამოფენის მხარდამჭერია მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი, ხოლო პროგრამის („მომავლის თაობა“) ფინანსურ მხარდაჭერას უზრუნველყოფს აშშ საერთაშორისო განვითარების სააგენტო (USAID).
პროგრამა „მომავლის თაობის“ წლის შედეგები და საქმიანობა წარადგინა პროგრამის დირექტორმა მარინა უშვერიძემ. მან დაწვრილებით ისაუბრა სამოქალაქო განათლების მნიშვნელობის შესახებ ქვეყნის დემოკრატიული განვითარების საქმეში და აღნიშნა, რომ საგნის ხარისხიანი სწავლება პირდაპირ კავშირშია ჩვენი ქვეყნის ევროპულ მომავალთან. ამ ოთხ წელიწადში ფორუმის ძალისხმევით გადამზადებული 441 პედაგოგი საქართველოს ყველა რეგიონში წარმატებით უძღვება მნიშვნელოვან საქმეს, მოსწავლე ახალგაზრდობის აღჭურვას იმ უნარ-ჩვევებით, რაც მათ საზოგადოებაში ინტეგრაციასა და იმ აქტივობების განხორციელებაში წაადგებათ, რაც უკეთესობისკენ შეცვლის გარემო პირობებს. ამისათვის მათ მეტი მხარდაჭერა სჭირდებათ სახელმწიფოსგან — პირველ რიგში ესაა განახლებული სახელმძღვანელოებითა და სასწავლო რესურსებით უზრუნველყოფა, რის დეფიციტს ნამდვილად არ განიცდიან სამოქალაქო განათლების პედაგოგები. ასევე აღინიშნა ის პროექტები და აქტივობები, რომლებიც ამ ერთი წლის განმავლობაში განახორციელეს ფორუმის მონაწილე პედაგოგებმა, პრობლემები, რომელთა გადალახვაც ერთიანი ძალისხმევით იგეგმება და ამოცანები, რომლებიც სამოქალაქო განათლების სწავლების გასაუმჯობესებლად დაისახა.
მარინა უშვერიძე: „სამოქალაქო განათლების ფორუმი 2013 წელს ოფიციალურად დარეგისტრირდა. მანამდე ეს იყო პედაგოგთა არაფორმალური გაერთიანება, რომელიც მათსავე საჭიროებებს პასუხობდა — მეტი შესაძლებლობა ჰქონოდათ პროფესიული განვითარებისა და ხარისხიანი სასწავლო რესურსების შექმნის კუთხით. ამას, რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს მხრიდან მხარდაჭერა სჭირდება და ის ეფექტური შედეგები, რაც ჩვენ დღეისათვის გვაქვს, სწორედ ამ მხარდაჭერით გახდა შესაძლებელი.
2012 წელს, პირველ კონფერენციაზე, ჩვენმა პედაგოგებმა გამოთქვეს სურვილი, რომ სამოქალაქო განათლებაში ეფექტურობა მაშინ იქნებოდა მიღწეული, თუ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში შევიდოდა ცვლილება ამ საგნის სწავლების ადრეულ ასაკში დაწყების თაობაზე. თუ ბავშვმა თავიდანვე არ გაითავისა გარკვეული ღირებულებები, ჳხ კლასში ამაზე საუბარი მართლაც გვიანია. კარგია, რომ განათლების სამინისტროში ახლა მიმდინარეობს ამ საკითხზე მუშაობა.
რაც შეეხება დღევანდელ კონფერენციას, თვალშისაცემი პედაგოგთა რაოდენობრივი ზრდაა, გასულ წელთან შედარებით 2-ჯერ მეტი, 400 მასწავლებელი მონაწილეობს კონფერენციის მუშაობაში. ჩვენთან არიან მაღალმთიანი რეგიონებისა და მცირეკონტინგენტიანი სკოლების წარმომადგენლები, რაც მნიშვნელოვან მიღწევად მიმაჩნია. დღეისათვის პროგრამა „მომავლის თაობა“ 480 სკოლას მოიცავს, ანუ საქართველოს სკოლების, დაახლოებით, 20%-ს, წინა პროექტში (შარშან დასრულდა) 740 სკოლა იყო ჩართული. გამოდის, რომ ჲSაჳდ-ის დაფინანსებითა და განათლების სამინისტროს ხელშეწყობით, ჯამში, საქართველოს სკოლების თითქმის ნახევართან ვიმუშავეთ. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენი მოსწავლეები კვალიფიციური სახელმძღვანელოებით იყვნენ უზრუნველყოფილი — 2667 სახელმძღვანელო უკვე გადავეცით სკოლებს, მიმდინარეობს ახლებზე მუშაობა, შარშან ძალიან საინტერესო წიგნი გამოვიდა „სამართლის ქალაქი“; დაგროვდა გარკვეული გამოცდილება — პროგრამამ 100000-მდე ბენეფიციარი მოიცვა, რომელთა საქმიანობა 829 მედიასაშუალებამ გააშუქა.
ჩვენი საქმიანობის შემადგენელი ნაწილია ისიც, რომ ივლისში შეიქმნება და იმუშავებს „პროფესიული გაზიარების ჯგუფები“. ეს საერთაშორისო მეთოდოლოგიაა. ჩვენთან ასეთი პრაქტიკაა, თუ სასწავლო პროცესში რაიმე კარგად არ გამოგდის, სააშკარაოზე მას არასოდეს გამოიტან. პროფესიული გაზიარების ჯგუფს მუშაობის დადგენილი წესი (პროტოკოლი) აქვს, რომლის დაცვითაც უნდა იმუშაოს. ეს იქნება რეგიონის სამოქალაქო განათლების 10-20 პედაგოგისგან შემდგარი ჯგუფი, რომელიც სწავლების პროცესში წამოჭრილ პრობლემებსაც განიხილავს და გამოცდილებასაც გაუზიარებენ ერთმანეთს, ანუ ეს იქნება აზრთა გაცვლა-გამოცვლა არა ერთმანეთის გასაკრიტიკებლად, არამედ პროფესიული განვითარებისთვის.
ამჟამად სამოქალაქო განათლების პედაგოგთა ფორუმი 720 მასწავლებელს აერთიანებს და გაწევრიანება გრძელდება“.
ფორუმის მონაწილეებს სიტყვით მიმართა განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა თამარ სანიკიძემ, რომელმაც ტრიბუნა, ძირითადად, მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული ზრდის სქემით გათვალისწინებული საკვანძო საკითხების განმარტებისთვის გამოიყენა. „მინდა მადლობა გადაგიხადოთ თქვენი შრომისთვის. სამოქალაქო განათლება დამოუკიდებელი და ქვეყნისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი საგანია. ამიტომ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში კიდევ უფრო განვითარდება ეს კომპონენტი, რათა კონკურენტუნარიანი გავხდეთ საგანმანათლებლო ბაზარზე. გისურვებთ წარმატებებს. მჯერა, რომ დღევანდელი ფორუმი გარკვეული ეფექტის მომტანი იქნება“ — დასძინა მინისტრმა.
რაც შეეხება სამოქალაქო განათლების კომპონენტის გაძლიერებას, ამ მიმართულებით სამინისტროში მუშაობა მართლაც მიმდინარეობს. სწორედ მოსალოდნელი ცვლილებების შესახებ მიაწოდა ინფორმაცია ფორუმის მონაწილეებს განათლების სამინისტროს წარმომადგენელმა, განათლების ექსპერტმა ნიკა სილაგაძემ. აღინიშნა, რომ ცვლილება განხორციელდება საათობრივ ბადეში და საგნის სწავლება, სავარაუდოდ, ჳჳჳ-ჳვ კლასიდან დაიწყება, „მე და საზოგადოება“ — ასეთი იქნება სახელმძღვანელოს სახელწოდება, ვ-ვჳ კლასებისთვის — „ჩვენი საქართველო“, ხოლო მაღალ საფეხურზე — „მოქალაქე“.
ითქვა სტრუქტურული ხასიათის ცვლილებებისა და სამოქალაქო და სოციალურ აქტივობებზე აქცენტის გაკეთების აუცილებლობის შესახებაც. სავარაუდოდ, ცვლილებები 2016-21 წლებში განხორციელდება და განხილვის პროცესში აქტიურად ჩაერთვებიან სამოქალაქო განათლების გამოცდილი პედაგოგები.
ფორუმის საქმიან ნაწილს სამოქალაქო განათლების 2014 წლის საუკთესო პედაგოგთა დაჯილდოების ცერემონია მოჰყვა. სამ ნომინაციაში — რეგიონის სამოქალაქო განათლების წლის საუკეთესო პედაგოგი; რეგიონის სამოქალაქო განათლების წლის წარმატებული პედაგოგი; რეგიონის სამოქალაქო განათლების კლუბის წლის საუკეთესო მეურვე — საქართველოს მასშტაბით, 27 პედაგოგი დაჯილდოვდა.
ფორუმის მონაწილეებმა ინტერესით დაათვალიერეს სამოქალაქო განათლების პროექტების ამსახველი ფოტოგამოფენა, სადაც თვალსაჩინოა ქალაქებსა თუ სოფლებში არსებული პრობლემების მოგვარებისთვის მოსწავლეთა ძალისხმევა. „ჩვენ ვიმსახურებთ ადგილს ევროპულ ოჯახში“ — ასეთია ერთ-ერთი ფოტოკოლაჟის საერთო სათაური, რომელიც ოტია იოსელიანის სახელობის წყალტუბოს ¹1 საჯარო სკოლის მოსწავლეთა მიერ განხორციელებულ პროექტებზე მოგვითხრობს. ფორუმზე ამ სკოლის პედაგოგი ფიქრია გიორხელიძეც დააჯილდოვეს. „2012 წელს სკოლაში დაარსდა სამოქალაქო განათლების კლუბი „ერთობა“, რომლის მეურვეც მე ვარ. კლუბური საქმიანობა, სამოქალაქო განათლების სწავლება დიდად უწყობს ხელს საკუთარი შესაძლებლობების გამოვლენას; ახალგაზრდები ინიციატივიანები, უფროსებზე მეტად მობილიზებული ხდებიან საქმის კეთებისას. კლუბში მრავალი აქტივობა განვახორციელეთ, რამდენიმე საინტერესო პროექტიც. განსაკუთრებით ნატოს საინფორმაციო ცენტრისა და ევროკავშირის მიერ გამოცხადებულ კონკურსში მონაწილეობას გამოვყოფ. 82 მონაწილეს შორის საუკეთესო ათეულში მოვხდვით. ლიტვის საელჩომ რიგაში ვიზიტით დაგვაჯილდოვა. იქ გატარებულმა სამმა დღემ (4-6 მაისი) კიდევ ერთხელ დაგვანახა, რატომ უნდა ვისწრაფოდეთ ევროკავშირში გაწევრიანებისათვის“.
მაგული სეხნიაშვილი, წლის საუკეთესო პედაგოგი: „ახალდაბისა და გორის ¹9 საჯარო სკოლების სამოქალაქო კლუბების მეურვე ვარ. ჩემმა მოსწავლეებმა ძალიან მნიშვნელოვანი პროექტები განახორციელეს ეკოლოგიური და ინფრასტრუქტურული მიმართულებით. ისინი ხალისით და მონდომებით, დიდი პასუხისმგებლობით ეკიდებიან თითოეულ ინიციატივას, ახალი პროექტის განხორციელებას. ჩვენი საგნის სწავლების მიზანიც ხომ იმ უნარების ჩამოყალიბებააა, რაც ახალგაზრდებს საზოგადოებაში ინტეგრაციაში დაეხმარება. მე ფორუმის წევრი ვარ და აქ ვსწავლობ მოსწავლეებთან მუშაობის ინოვაციურ მეთოდებს. ძალიან მეამაყება დღევანდელი ჯილდო, კოლეგებთან ერთად, ეს ჩემი მოსწავლეების დამსახურებაცაა“.
„ჩვენს სფეროში ძალიან ბევრი კარგი პედაგოგია და ვერ გეტყვით რა ნიშნით გამომარჩიეს, თუმცა ძალიან გამეხარდა. ეს დამატებითი მოტივაციაა მომავალში. მოსწავლეებს ვეუბნები, რომ ამ საგნით ჩვენ ვსწავლობთ ცხოვრებას, ვეხებით უამრავ საკითხს, ვცდილობთ რაღაცეების შეცვლას, გაუმჯობესებას. ეს კი ძალიან საინტერესოა, გარდა იმისა, რომ ხშირ შემთხვევაში, შეიძლება სასიცოცხლოდ აუცილებელიც იყოს ვინმესთვის“ — ამბობს ახალქალაქის ¹3 საჯარო სკოლის პედაგოგი ჟანა ხაჩატურიანი.
ბატონი ვაჟა ქარუხნიშვილიც დაჯილდოეულთა შორისაა. იგი რუსთავის ორი საჯარო სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგი და კლუბების მეურვეა. განათლებით ქართული სამართლის სპეციალისტი სკოლაში ბავშვების სიყვარულმა და იმის რწმენამ მიიყვანა, რომ ამ საგნის სწავლება სასიცოცხლოდ აუცილებელია ჩვენი ქვეყნის მომავლისთვის. „ამ სფეროში ბევრი პრობლემა გვაქვს. თითოეული პროექტი ჩვენი მოქალაქეების ცნობიერების ამაღლებას უნდა მოემსახუროს. შემთხვევითი არაა, რომ მსოფლიოში 12 მოთხოვნად პროფესიათა შორის სამოქალაქო განათლების მასწავლებელი, ლექტორი ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადია. საგნის ხარისხიანად შესწავლა ნიშნავს ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული მიზნის მიღწევას — ეროვნული ფასეულობების, მსოფლიო ღირებულებების მატარებელი, სახელმწიფო ინტერესების დამცველი ახალგაზრდების აღზრდას. კვირა არ გავა, რომ ღონისძიება არ გვქონდეს. ჩვენი ბავშვები ცნობილი გახდნენ ქალაქში და რეგიონში. ეს პროექტები იმითაც არის კარგი და შედეგიანი, რომ საკლასო ოთახის გარეთ ხორციელდება. ამის გაკეთებას ცოდნა და გამოცდილება სჭირდება, რაც, გარკვეული დოზით, ჩვენს მოსწავლეებს აქვთ. ეს ჯილდოც მათი დამსახურებაა“.
დღის მეორე ნახევარში კონფერენციის მონაწილეებმა მუშაობა სასემინარო ჯგუფებში გააგრძელეს და მომავალ წლამდე დაემშვიდობნენ ერთმანეთს.
|
