2015-09-24
სქემის პირველი დატვირთული წელი, ანუ პროცესების გამოცდა
ახალი სასწავლო წლიდან მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემა ამოქმედდა. სქემის ამოქმედებას წინ ხანგრძლივი მოსამზადებელი სამუშაოები უძღოდა — პედაგოგთა პროფესიული სტანდარტის სამუშაო ვერსიას ყველა დაინტერესებული პირი გაეცნო. წლის ბოლომდე არაერთი ღონისძიება და აქტივობა უნდა განხორციელდეს, რომელიც სტრატეგიულ გეგმაშია გაწერილი. „წელს მართლაც დატვირთული წელი გვექნება“ — ასეთ განცხადებას აკეთებს მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორი გიორგი მაჩაბელი. რა იგულისხმება ამ დატვირთულ წელში და კონკრეტულად რა აქტივობები განხორციელდება ერთი წლის განმავლობაში — ამის შესახებ დეტალურად გვესაუბრება ირინა აბულაძე, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილე:
— საქართველოს მთავრობამ თებერვალში დაამტკიცა მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარების და კარიერული წინსვლის სქემა. სქემის მიხედვით, დანერგვის ეტაპი 2015 წლის სექტემბრიდან იწყება. პირველი წელი საპილოტეა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ინსტრუმენტები, რაც მასწავლებელთა თვითგანვითარებისა და შეფასებისთვის შემუშავდა, წელს გამოიცდება. ჩვენ რეალურად ვნახავთ, ფართო მასშტაბში, როგორ მუშაობს სქემა, რაც მომავალში მოდიფიცირების საშუალებას მოგვცემს. თუმცა ეს არ უნდა გავიგოთ ისე, თითქოს საპილოტე წლის შემდეგ შესაძლებელია კარდინალური ცვლილებები — წელს განხორციელებული საქმიანობა მომავალ წელს წყალში ჩაიყრება — რა თქმა უნდა, არა. ცვლილებები უფრო ტექნიკურ მახასიათებლებზე და დეტალებზე მოიაზრება, რაც მიმართული იქნება იმისკენ, რომ მასწავლებლის საქმიანობა შესაბამისად შეფასდეს, ანუ შეფასებები იყოს ვალიდური, იქნება ეს შიდა შეფასება თუ გარე დაკვირვება. ახლა, რეალურად, პროცესების გამოცდა მიმდინარეობს.
— პირველი სიახლე, რასაც ყველა სკოლა ახორციელებს, ფასილიტატორის არჩევაა. კიდევ ერთხელ განვმარტოთ, ვინ იქნებიან ფასილიტატორები, რა კრიტერიუმებით შეირჩევიან, რა როლი და პასუხისმგებლობა დაეკისრებათ?
— ფასილიტატორები უნდა ჰყავდეს ყველა სკოლას. მისი ფუნქციაა დაეხმაროს მასწავლებლებს პროფესიულ განვითარებაში და ხელი შეუწყოს მათ საქმიანობას სქემაში — შეინარჩუნონ სტატუსი ან გადავიდნენ შემდეგ საფეხურზე. სქემით განსაზღვრულია, რომ სკოლას შეუძლია აირჩიოს ფასილიტატორი და მიამაგროს მას 12-დან 24 მასწავლებლამდე. შემუშავდა ფასილიტატორის შერჩევის კრიტერიუმები, რომელიც გამოქვეყნდა. სასწავლო პროცესის დაწყებიდან ერთ თვეში უნდა შეირჩნენ ფასილიტატორები და დაკომპლექტდეს შეფასების ჯგუფები.
მოკლედ შევეხები ფასილიტატორის შერჩევის კრიტერიუმებს — ვეცადეთ, ეს კრიტერიუმები ძალიან დეტალიზებული არ ყოფილიყო, რადგან რთულია მთელი ქვეყნის მასშტაბით ამ ტიპის ადამიანის უნიფიცირება. მასწავლებელთა საჭიროებები ძალიან მრავალფეროვანია და განსხვავდება მათი გამოცდილების, სკოლების ადგილმდებარეობის, თემის საჭიროების, მოსწავლეთა თავისებურებების მიხედვით. ამიტომ ვერც ფასილიტატორი იქნება უნიფიცირებული, რომ დაეხმაროს მასწავლებელს პროფესიულ განვითარებაში. სწორედ აქედან გამომდინარე, ავიღეთ ის მსხვილი და მნიშვნელოვანი კრიტერიუმები, რომელიც აუცილებლად უნდა ჰქონდეს ფასილიტატორს. მაგალითად, უნდა იყოს თავისი საქმის პროფესიონალი, სკოლაში სარგებლობდეს მაღალი რეპუტაციით; იყოს ღია თანამშრომლობისთვის, კარგი კომუნიკაციის უნარით; ჰქონდეს ლიდერის თვისებები. ფასილიტატორი კარგი პედაგოგია, ამავდროულად, შეუძლია გუნდთან მუშაობა, კოლეგიალურია, სამართლიანი და ობიექტური. მან რეალურად უნდა შეძლოს პედაგოგზე პოზიტიური ზეგავლენის მოხდენა და მისი დარწმუნება, რომ პროფესიული განვითარების გზა მის რეკომენდაციებზე დაფუძნებით განახორციელოს. თუმცა, არც ერთ შემთხვევაში ეს არ ნიშნავს, რომ ფასილიტატორები ერთპიროვნულად გადაწყვეტენ, მასწავლებელმა რა უნდა გააკეთოს. ძალიან მნიშვნელოვანია სწორად გავიგოთ, რომ ფასილიტატორი არ არის მასწავლებლის ხელმძღვანელი ამ მიმართულებით, ის არის დამხმარე, მრჩეველი, რომელიც, პირველ რიგში, ეხმარება, მაგალითად, თვითშეფასების კითხვარის შევსებაში. ეს პირველი ნაბიჯია სქემის ამუშავებისას. სასწავლო წლის დასაწყისში ყველა მასწავლებელი ავსებს თვითშეფასების კითხვარს, რომელიც, ასევე, დამტკიცებული და გამოქვეყნებულია. შესაძლოა, მასწავლებელს მართლაც დასჭირდეს ფასილიტატორის დახმარება თვითშეფასების კითხვარის შევსებისას. ეს ისეთი ინდიკატორია, რომლის მიხედვითაც, ის საკუთარ თავს აფასებს — შეიძლება ეს უკავშირდებოდეს სასწავლო გარემოს — ქმნის თუ არა მასწავლებელი შესაბამის გარემოს, სადაც ყველა მოსწავლემ უნდა წარმოაჩინოს საკუთარი შესაძლებლობები. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, დისკუსიისას — ფასილიტატორს სწორედ იმის ახსნა ევალება, რას ნიშნავს გარემო, რომელიც ყველა მოსწავლეს აძლევს თვითრეალიზების საშუალებას. შესაბამისად, ფასილიტატორი უნდა იყოს მაღალი პედაგოგიური უნარებითა და პროფესიონალიზმით აღჭურვილი ადამიანი.
ფასილიტატორს ირჩევს პედაგოგიური საბჭო. სავარაუდოდ, სკოლა თავად გადაწყვეტს როგორ მივიდნენ კანდიდატურები პედაგოგიურ საბჭომდე — სკოლებში არსებობს საგნობრივი კათედრები, რომელთაც შეუძლიათ მათთვის სასურველი კანდიდატურის წარდგინება, ეს იქნება გამოცდილებით, მიღწევებით, მოსწავლეთა შედეგებით, სკოლის დონეზე განხორციელებული აქტივობებით (იქნება ეს პროექტები თუ სხვ.) გამორჩეული პედაგოგი. კანდიდატს პედაგოგიური საბჭო განიხილავს. რადგანაც სკოლები არ შევზღუდეთ მკაცრად გაწერილი კრიტერიუმებით, მათ შეუძლიათ თვითონ შეიმუშაონ შიდა კრიტერიუმები. მასწავლებლების შეფასებისას, მაღალმთიან სკოლას და თბილისის სკოლას ვერ ექნება ერთი და იგივე კრიტერიუმები, რადგანაც სკოლების საჭიროებები და თავისებურებები განსხვავებულია. შეიძლება, მასწავლებელმა, კონკრეტულ მაღალმთიან სკოლაში, ერთი პროექტი გააკეთა, რომელიც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია იმ თემისთვისა და სკოლისთვის და არაფრის მომცემი თბილისის სკოლისთვის. ამიტომ, სკოლამ თავად უნდა განსაჯოს, როგორ აფასებს მასწავლებლის მიერ განხორციელებულ საქმიანობას. ეს შესაძლოა იყოს მოსწავლეთა შედეგები, რაიმე სპეციფიკური საქმიანობა, მაგალითად, გარდა იმისა, რომ ასწავლიდა, სსსმ მოსწავლესთან მუშაობდა და კარგ შედეგზე გავიდა. ასევე, შეიძლება იყოს მის მიერ განხორციელებული პროექტი, რომელიც საზღვრისპირა სკოლებში მნიშვნელოვანი აქტივობის განხორციელებას გულისხმობს და სხვ. მასწავლებლის პროფესიონალიზმის შესაფასებლად სკოლისთვის საყრდენი მასწავლებლის პროფესიული სტანდარტი უნდა იყოს.
კრიტერიუმების დამტკიცების წესში არის ჩანაწერი, რომელიც ასეთ შემთხვევას ითვალისწინებს — როცა ფასილიტატორი კანდიდატურები თანაბარი ხმის რაოდენობას ფლობენ, სკოლას შეუძლია უპირატესობა მიანიჭოს: მასწავლებელს, რომელსაც „მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემით“ განსაზღვრული უფრო მაღალი სტატუსი აქვს; მასწავლებელს, რომელსაც იმ მომენტისთვის სქემის მოთხოვნები ნაწილობრივ ან სრულად აქვს დაკმაყოფილებული. უპირატესობა მიენიჭება სხვა კათედრის მასწავლებელს იმ შემთხვევაში, თუ სკოლა ირჩევს ერთზე მეტ ფასილიტატორს, რათა განსხვავებული საგნის მასწავლებელი იყოს წარმოდგენილი. მაგალითად, სკოლა ირჩევს ფასილიტატორს და სკოლაში არ არის უფროსი მასწავლებელი, ანუ ორივე კანდიდატი პრაქტიკოსია და ორივეს მაღალი შეფასება აქვს პედაგოგიური საბჭოსგან. ერთნაირი სტატუსის შემთხვევაში, უპირატესობა მიენიჭება მას, ვისაც საგნის გამოცდა აქვს ჩაბარებული. საგნის გამოცდა კი სქემის ერთ-ერთი მოთხოვნაა. შესაბამისად, ამ მასწავლებელს სქემის მოთხოვნა ნაწილობრივ აქვს დაკმაყოფილებული.
— ბუნებრივია, ფასილიტატორები მოქმედი მასწავლებლები იქნებიან და, საათობრივი დატვირთვის გარდა, მათ ეს მოვალეობაც უნდა შეასრულონ. რას მიიღებენ ამის საფასურად - თუ არის გათვალისწინებული რაიმე ფინანსური ინტერესი ან რა სარგებელი ექნებათ ფასილიტატორებს?
— ფასილიტატორებს სამი წლის ვადით ირჩევენ. მათ დამატებითი ფინანსური ანაზღაურება არ ექნებათ, მაგრამ, სქემის მიხედვით, წლის ბოლოს, მიიღებენ 1 კრედიტს, ანუ მათ შეუძლიათ 3 კრედიტის დაგროვება. სამი წლის გასვლის შემდეგ (მათ მუშაობას სკოლა შეაფასებს), პედაგოგიურ საბჭოს იმავე კანდიდატურის არჩევა შეუძლია ახალი ვადით, ეს აკრძალული არ არის.
ფასილიტატორობა მათ მისცემს სამ კრედიტს, რომელსაც გამოიყენებენ შემდეგი სტატუსის მისაღწევად, სადაც ხელფასი მოემატებათ. რა თქმა უნდა, შემდეგ საფეხურზე გადასასვლელად ბევრად უფრო მეტი კრედიტია საჭირო, მაგალითად, უფროსი მასწავლებლის სტატუსიდან წამყვანი მასწავლებლის სტატუსზე გადასასვლელად — 13 კრედიტი, ფასილიტატორობით მოგროვილი 3 კრედიტი კი ამ ცამეტი კრედიტის შესავსებად შეუძლია გამოიყენოს და ა.შ.
— რა ინტენსივობით უნდა შეხვდეს ფასილიტატორი მასზე მიმაგრებულ მასწავლებელთა ჯგუფს?
— ყველა სკოლა და დირექტორი ვალდებულია, ფასილიტატორს და მასწავლებლებს სათანადო გარემო შეუქმნას და დაეხმაროს ამა თუ იმ აქტივობის განხორციელებაში. ჩვენ რეკომენდაციით მივმართეთ სკოლებს და გზამკვლევიც გამოიცა, რომელიც მალე დარიგდება (ვებგვერდზე უკვე აიტვირთა). დირექტორმა ფასილიტატორებთან ერთად უნდა შეიმუშაოს გეგმა, თუ რამდენჯერ შეხვდება თითოეული ფასილიტატორი მასზე მიმაგრებულ მასწავლებელთა ჯგუფს. მანვე უნდა გაუწიოს ზედამხედველობა ფასილიტატორს, რამდენად კარგად ასრულებს დაკისრებულ მოვალეობებს. თუმცა, მინიმუმ, თვეში ერთხელ მაინც, უნდა შეხვდეს ჯგუფს. თუ საჭირო იქნება ინდივიდუალური შეხვედრები, კონსულტაციები, ფასილიტატორმა ესეც უნდა გააკეთოს. მისი ძირითადი ფუნქციაც ხომ ეს არის — გაუწიოს ჯგუფური თუ ინდივიდუალური კონსულტირება მასზე მიმაგრებულ მასწავლებლებს. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ფასილიტატორი სკოლის შეფასების ჯგუფის წევრია.
როგორც იცით, შეიქმნება სკოლის შიდა შეფასების ჯგუფი, რომლის შემადგენლობაშიც იქნებიან: სკოლის დირექტორი, დირექტორის მოადგილე, კათედრის წარმომადგენელი და ფასილიტატორი. ეს ჯგუფი აფასებს მასწავლებლის პროფესიულ საქაღალდეს (როდესაც მასწავლებლები მათ მიერ განხორციელებულ საქმიანობას ატვირთავენ) და აკვირდებიან გაკვეთილს. ფასილიტატორის ვალდებულებაა მასწავლებლის შიდა შეფასებაში მონაწილეობა და განმავითარებელი კონსულტაციების გაწევა. ის მასწავლებელთან ერთად მუშაობს გამოვლენილ შედეგებზე და აძლევს რეკომენდაციებს. შეფასების ჯგუფიდან ფასილიტატორი ყველაზე მეტად ეხმარება მასწავლებელს. იგი ვალდებულია, შეფასების ჯგუფთან ერთად, განიხილოს გაკვეთილის სუსტი და ძლიერი მხარეები, შემდეგ კი სუსტი მხარეების გამოსასწორებლად იმუშაოს მასწავლებელთან.
— იგეგმება თუ არა ფასილიტატორთა გადამზადება?
— ფასილიტატორების შერჩევა და შეფასების ჯგუფების დაკომპლექტება, წესით, სწავლის დაწყებიდან ერთი თვის განმავლობაში უნდა დასრულდეს. თუმცა, ალბათ, იქნება გამონაკლისები, რომელსაც სკოლებთან ერთად განვიხილავთ და ინდივიდუალურად დავეხმარებით. მინდა მივმართო სკოლებს, თუკი არჩევის პროცესში პრობლემები წარმოიქმნება, მოგვმართონ და პარალელურ რეჟიმში გავუწევთ კონსულტირებას. როგორც კი შეირჩევიან ფასილიტატორები და მოგვივა ინფორმაცია სად რამდენი ფასილიტატორია, მაშინვე დავიწყებთ მათ გადამზადებას ძალიან მოკლე და ინტენსიური კურსით. ეს იქნება ფასილიტატორის მოდული — რას ვაკეთებ პირველ რიგში და როგორ ვეხმარები მასწავლებელს.
პირველი საყოველთაო მომზადება, რაც ჩვენ ახლა განვახორციელეთ (უფრო საინფორმაციო შეხვედრებს დავარქმევ), არის ის, რომ პირველი სექტემბრიდან სკოლის დაწყებამდე, საინფორმაციო შეხვედრებს გავმართავთ საქართველოს ყველა სკოლაში. პრაქტიკულად, შევხვდით ყველა დირექტორს, ეს ჩვენი ცენტრის მიერ მომზადებულმა ტრენერ-კონსულტანტებმა გააკეთეს. მათ დირექტორებს გააცნეს და დეტალურად აუხსნეს ის პროცესები, რაც სწავლის დაწყების შემდეგ განხორციელდება. ახლა მიმდინარეობს მასწავლებელთა საფეხურებზე გადანაწილების პროცესი, პარალელურად კი, როგორც გითხარით — ფასილიტატორების შერჩევა. 30 სექტემბრამდე მასწავლებლები სქემით განსაზღვრულ საფეხურებზე გადანაწილდებიან, ხოლო ოქტომბრის ბოლომდე ფასილიტატორთა შერჩევის პროცესიც დასრულდება. ჩვენ უკვე ვაკომპლექტებთ ჯგუფებს, რომლებიც ოქტომბრის შუა რიცხვებიდან დაიწყებენ ფასილიტატორთა გადამზადებას.
— გადანაწილდნენ თუ არა პედაგოგები სქემით განსაზღვრულ საფეხურებზე და მიენიჭათ თუ არა სტატუსი? ზოგადად, როგორ მოხდება მათი გადანაწილება, მხოლოდ დოკუმენტაციის შემოწმების საფუძველზე თუ გასაუბრებით?
— ამ ეტაპისთვის სკოლებმა დაასრულეს მასწავლებლების შესახებ ინფორმაციის შეყვანა e-school სისტემაში. კრიტერიუმები, რომლის მიხედვითაც მასწავლებლები მოხვდებიან საფეხურებზე, მათი განათლების საფეხური — ბაკალავრი, მაგისტრი, დოქტორი — და სერტიფიცირება. სქემის მიხედვით, ეს ორი კრიტერიუმი გადამწყვეტია, რომელ საფეხურზე გადანაწილდებიან პედაგოგები. მაგალითად, პრაქტიკოს მასწავლებლად მოხვდება ბაკალავრის ან მაგისტრის საფეხურის მქონე, მაგრამ არასერტიფიცირებული პედაგოგი, მათ შორის იქნებიან ისეთები, ვისაც ერთ-ერთი აქვს ჩაბარებული — ან საგანი, ან პროფესიული უნარები — სერტიფიცირება ორივეს ჩაბარებას გულისხმობდა. თუმცა, მათ მეორე საფეხურზე გადასვლის უფრო სწრაფი გზა ექნებათ. თუ პრაქტიკოსი მასწავლებელი არასერტიფიცირებულია, მაგრამ ჩაბარებული აქვს საგნის გამოცდა, რაც შემდეგ საფეხურზე გადასვლის სავალდებულო მოთხოვნაა, მას ნაწილობრივ დაკმაყოფილებული აქვს სქემის მოთხოვნა და 5-კრედიტიანი ტრენინგის გავლა მოუწევს. თუ პირიქით ხდება, ჩაბარებული აქვს პროფესიული უნარების გამოცდა და არა საგანი, არ მოუწევს 5-კრედიტიანი ტრენინგის გავლა, რომელიც ასევე სავალდებულოა შემდეგ საფეხურზე გადასასვლელად, თუმცა მოუწევს საგნის გამოცდის ჩაბარება. პრაქტიკოსი მასწავლებლისთვის სამი მოთხოვნაა: საგნის გამოცდის ჩაბარება, პროფესიული უნარების 5-კრედიტიანი ტრენინგის გავლა და შიდა სასკოლო დაკვირვება.
უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე მოხვდებიან სერტიფიცირებული მასწავლებლები, ასევე დოქტორის აკადემიური ხარისხის მქონე პირები, რომლებიც სკოლაში ასწავლიან და არ არიან სერტიფიცირებულები. მათ აუცილებლად უნდა გაიარონ შეფასებისა და გამოცდების ცენტრის მიერ ორგანიზებული გარე დაკვირვება. ამ საფეხურზე დოქტორის ხარისხის მქონე მასწავლებელი საგანს არ აბარებს. გარე დაკვირვება, ნაწილობრივ, საგნის კომპეტენციასაც ადასტურებს, ანუ ჩვენ ვთქვით, რომ დოქტორს, რომელმაც თავის სფეროში მოღვაწეობა აკადემიური ხარისხით დაადასტურა, საგნის კომპეტენციის დადასტურება აღარ მოვთხოვოთ. აქ მნიშვნელოვანია, რომ სკოლამ და დირექტორმა, საათების განაწილების დროს, აუცილებლად გაითვალისწინონ, რაში აქვს მინიჭებული აკადემიური ხარისხი (არ შეიძლება აკადემიური ხარისხი ჰქონდეს ფილოლოგიაში და ასწავლიდეს სხვა საგანს, მაგ. ქიმიას), მაგალითად, თუ აკადემიური ხარისხი გერმანულ ფილოლოგიაში აქვს, გერმანულში გამოცდა აღარ უნდა ჩაუტარონ, მაგრამ აუცილებლად უნდა შემოწმდეს, როგორ იყენებს ცოდნას საგაკვეთილო პროცესში.
დაგვრჩა მესამე საფეხური — წამყვანი მასწავლებელი, სადაც ამჟამად სკოლებში მყოფი სერტიფიცირებული, დოქტორის ხარისხის მქონე მასწავლებლები განთავსდებიან.
ხაზგასმით მინდა გითხრათ, რომ ეს კრიტერიუმები ვრცელდება ახლა, მასწავლებელთა საფეხურებზე განაწილების დროს. მომავალში, თუ ვინმეს მოუნდება წამყვანი მასწავლებლის სტატუსის მოპოვება, აუცილებელი არ იქნება, მაინცდამაინც დოქტორი იყოს. ნებისმიერი მასწავლებელი, რომელიც მოინდომებს უფროსი მასწავლებლის საფეხურიდან გადავიდეს წამყვანი მასწავლებლის საფეხურზე, ამას იმ 19 კრედიტის დაგროვების შემთხვევაში შეძლებს, რომელიც სქემის მიხედვითაა გათვალისწინებული. სქემაში იმ აქტივობების ჩამონათვალიცაა, რომელთა განხორციელების შემთხვევაშიც შეძლებს მასწავლებელი 19 კრედიტის დაგროვებას, მაგალითად, გარე დაკვირვება, სამოდელო გაკვეთილი, კვლევა, რომელიც საკუთარი პრაქტიკის შესახებ უნდა ჩაატარო და ა.შ.
ახლა სქემის მიხედვით მასწავლებელთა საფეხურებზე გადანაწილება მიმდინარეობს, შემდეგ კი მასწავლებლები კარიერულ წინსვლაზე ზრუნვას დაიწყებენ. გვეყოლება, ასევე, სკოლის ატესტატის მქონე სერტიფიცირებული მასწავლებელი, რადგანაც ძველი სერტიფიცირების დებულების მიხედვით, თუ მასწავლებელი, რომელსაც ჰქონდა ზოგადი განათლების დამადასტურებელი საბუთი, გაივლიდა სერტიფიცირებას, მისი აკადემიური ხარისხი უმაღლესის ხარისხს უტოლდებოდა. ამიტომაც, იქნება შემთხვევები, როცა სკოლის ატესტატის მქონე სერტიფიცირებული მასწავლებელი თავისუფლად მოხვდება როგორც წამყვან, ასევე, მენტორის საფეხურზეც. განსაკუთრებით ეს ეხება მაღალმთიანი სოფლების სკოლებს, სადაც კადრების დეფიციტია.
— როგორ იქნება მენტორი მასწავლებლის შემთხვევაში?
— ჯერჯერობით, მენტორი მასწავლებლები არ გვეყოლება. მენტორი ერთადერთი სტატუსია, რომელიც წლების განმავლობაში მიიღწევა — მენტორები იქნებიან წამყვანი მასწავლებლები, რომლებიც 25 კრედიტს დააგროვებენ (მაქსიმუმ ხუთი წლის განმავლობაში). ისინი არიან განსაკუთრებული უნარებით აღჭურვილი ადამიანები, რომლებსაც სკოლის განვითარებაზე ეფექტური გავლენის მოხდენის შესაძლებლობა აქვთ.
ჯერ კიდევ ზუსტდება მონაცემები, რომელ საფეხურზე რამდენი მასწავლებელი გვეყოლება. თუმცა, წინასწარი მონაცემებით, წამყვანი მასწავლებლის საფეხურს, დაახლოებით, 100-120 ადამიანი დაიკავებს. მთლიანად სისტემაში 400-მდე დოქტორის ხარისხის მქონე მასწავლებელი გვყავს, ნაწილი სერტიფიცირებულია, ნაწილი — არა. ეს მასწავლებლები ძალიან მარტივად, შეიძლება ორი წლის განმავლობაშიც კი, ავიდნენ მენტორის საფეხურზე. რასაკვირველია, იმის შესაბამისად, თუ როგორ განახორციელებენ თავიანთ საქმიანობას. ასევე, თეორიულად შესაძლებელია, რომ უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე მყოფნი, უახლოესი ორი წლის განმავლობაში, წამყვანი მასწავლებლის საფეხურზე ავიდნენ — მათთვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოთხოვნა გარე დაკვირვებაა. შესაბამისად, შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი ამზადებს გარე დაკვირვების რუბრიკას. ამ სასწავლო წელს გამოიცდება, შემდეგ მისი მოდიფიცირება მოხდება და მომავალ ზაფხულში დაიწყება სკოლების აღჭურვა ვიდეოკამერებით და საჭირო ტექნიკით. სავარაუდოდ, შეფასებისა და გამოცდების ცენტრი დაკვირვების პროცესისთვის 2016-17 სასწავლო წლისთვის იქნება მზად. თეორიულად, უფროსი მასწავლებელი, რომელიც უკვე მზად არის, გარკვეული აქტივობები განახორციელოს, გარე დაკვირვებასაც მომავალი სასწავლო წლიდან გაივლის.
პედაგოგთა, დაახლოებით, 30-35 პროცენტი გვეყოლება უფროსი მასწავლებელი, ხოლო ძირითადი ნაწილი, დაახლოებით, 70 პროცენტი — პრაქტიკოსი მასწავლებელია.
— ახალი სქემის მიხედვით, როგორ ხდება პროფესიაში შესვლა, ანუ რა მოეთხოვებათ მასწავლებლობის მსურველ ადამიანებს?
— სქემის მიხედვით, სკოლამ უნდა გამოაცხადოს საჯარო ვაკანსია, ჩაატაროს ღია კონკურსი და შეარჩიოს მასწავლებელი შემდეგი კრიტერიუმებით: კანდიდატს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს ჩაბარებული საგნის გამოცდა. სქემის მიხედვით, საგნის გამოცდები წელიწადში ორჯერ ჩატარდება, რათა მასწავლებლობის მსურველებმა, უკვე მოქმედ მასწავლებლებთან ერთად, სცადონ ბედი. პროფესიაში შემსვლელთათვის ძალიან გამკაცრდა მოთხოვნები — პროფესიაში შემსვლელმა კანდიდატმა აუცილებლად უნდა დაადასტუროს საგნობრივი კომპეტენცია და კიდევ, რაც მას მოეთხოვება, არის პედაგოგიური განათლება — ან დიპლომში უნდა ეწეროს პედაგოგის ხარისხი, ან უნდა ფლობდეს მასწავლებლის სერტიფიკატს. ეს სერტიფიკატი გაიცემა უნივერსიტეტების 60-კრედიტიანი პროგრამებით, ასეც ჰქვია ამ პროგრამას — მასწავლებლის მოსამზადებელი პროგრამა. იმისთვის, რომ მასწავლებლობის მსურველი გახდეს მასწავლებელი, უნდა ჩააბაროს საგნის გამოცდა და, თუკი მას არ აქვს დიპლომით მინიჭებული პედაგოგის კვალიფიკაცია, გაიაროს 60-კრედიტიანი პროგრამა.
გარდა ამისა, უნივერსიტეტები მუშაობენ 300-კრედიტიან პროგრამებზე და მომავალ წელს უკვე განახორციელებენ მიღებას. ეს პროგრამა უთანაბრდება მაგისტრის ხარისხს. მისი გავლის შემდეგ, პედაგოგს აღარ დასჭირდება დამატებითი საგნის ჩაბარება და ა.შ. მას შიგნით ექნება პრაქტიკის და საგნის სახელმწიფო გამოცდა, ამ პროგრამას გაძლიერებული პრაქტიკა აქვს, რომელიც გულისხმობს ჩაშენებულ პრაქტიკას კურსებში და ძალიან ინტენსიურს — სკოლაში. შემდეგ ბარდება სახელმწიფო გამოცდა, რომლითაც დადასტურდება, რომ პრაქტიკაც მიღებული აქვს და საგანიც იცის, ამიტომ პირდაპირ უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე შევა, სადაც შედარებით მაღალი ხელფასი ექნება, ვიდრე პრაქტიკოსი მასწავლებლის საფუხურზე ექნებოდა.
— როდის შეიძლება დაიწყონ მასწავლებლებმა კრედიტების დაგროვება?
— კრედიტების დაგროვება მასწავლებლებმა შეიძლება დაიწყონ საფეხურებზე გადანაწილების შემდეგ. პირველ რიგში რაც უნდა გააკეთონ, ეს არის თვითშეფასების კითხვარის შევსება — გამოყონ თავიანთი საჭიროებები და ამის მიხედვით დაგეგმონ, რა ტრენინგი გაიარონ და რა აქტივობა განახორციელონ. შესაბამისად, როგორც კი დასრულდება განაწილება, ფასილიტატორების შერჩევა და გადამზადება, 5-კრედიტიან ტრენინგებზე გამოცხადდება რეგისტრაცია. თუმცა, აქ ერთი მნიშვნელოვანი მომენტია, 5-კრედიტიან პროგრამაზე მასწავლებლები მას შემდეგ მოვლენ, რაც საგნის გამოცდას ჩააბარებენ, ანუ მასწავლებელს, რომელსაც ჩაბარებული აქვს საგნის გამოცდა, გამოცხადებისთანავე შეუძლია ჩაერთოს 5-კრედიტიან პროგრამაში, ხოლო გაზაფხულიდან — გაიაროს შიდა დაკვირვება, რომელსაც შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი შესთავაზებს.
პრაქტიკოს მასწავლებლებს 4 წელი ეძლევათ საფეხურიდან გადასასვლელად, სამი წელი — საგნის ჩასაბარებლად. მასწავლებლებმა, უპირველეს ყოვლისა, უნდა იზრუნონ საგნის ჩაბარებაზე და 5-კრედიტიანი პროგრამის გავლაზე.
პრაქტიკულად, ოთხ წელიწადში პრაქტიკოსი მასწავლებელი აღარ გვეყოლება.
— მოკლედ რომ ჩამოვაყალიბოთ, რა აქტივობები უნდა განახორციელონ წელს სკოლებმა?
— წელს განსახორციელებელი აქტივობებია (ანუ რას აკეთებენ სკოლები): ირჩევენ ფასილიტატორს; ქმნიან შიდაშეფასების ჯგუფს; ზედამხედველობას უწევენ მასწავლებლებს, რომ თვითშეფასების კითხვარი შეავსონ; ზედამხედველობას უწევენ ფასილიტატორებს, რომლებიც მასწავლებელთა ჯგუფებთან მუშაობენ და პროფესიული განვითარების გზებს გეგმავენ. მასწავლებლები კი მიჰყვებიან იმ გზას, რომელსაც შეიმუშავებენ და დაგეგმავენ ფასილიტატორთან ერთად. სასწავლო წლის ბოლოს კი აფასებენ თავიანთ გეგმას — რა გააკეთეს, რა შეასრულეს, რას მიაღწიეს, რას ვერ მიაღწიეს. შემდეგ, ახალი სასწავლო წლიდან, ისევ თვითშეფასების კითხვარის შევსებით, ახალი სასწავლო წლის მუშაობას გეგმავენ.
ეს ყველაფერი, ბუნებრივია, მიბმულია ანაზღაურების გაუმჯობესებაზე, ანაზღაურება კი — საფეხურებზე. პირველ რიგში, სწორედ ამის მიხედვით განსხვავდება მასწავლებლის ხელფასი, მაგრამ ხელფასი განსხვავებულია, ასევე, მასწავლებლის სპეციფიკიდან გამომდინარეც, მაგალითად, ერთი და იმავე საფეხურზე მყოფ მასწავლებელს შეიძლება სხვადასხვა ანაზღაურება ჰქონდეს, ვთქვათ, უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე მყოფი მასწავლებლის ხელფასი შეიძლება ერთმანეთისგან განსხვავდებოდეს იქიდან გამომდინარე, რამდენ საათს ატარებს, რა სტაჟი აქვს, არის თუ არა დამრიგებელი, მუშაობს თუ არა სსსმ მოსწავლეებთან და ა.შ. უახლოეს დღეებში დამტკიცდება განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის ბრძანება, რომელიც სქემის მიხედვით ანაზღაურების შესახებ ცვლილებას ითვალისწინებს.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
P.S. მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემასთან დაკავშირებული დოკუმენტაციის ნუსხა შეგიძლიათ იხილოთ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე www.tpdc.ge
|
