2015-10-01
თავგადასავალი „მასწავლებლურ სამოთხეში“
რუბრიკის სტუმარია უწერის საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი ლელა კოტორაშვილი, რომელიც რაჭის მაღალმთიან სოფელში განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს პროგრამით „ასწავლე საქართველოსთვის“ ჩავიდა, რადგან მისთვის ეს პროგრამა კეთილშობილური მიზნის მქონე მოვლენას წარმოადგენს საგანმანათლებლო სისტემაში. რამდენიმეწლიანმა მუშაობამ მაღალმთიან სკოლაში მას წელს კიდევ ერთი კეთილშობილური ნაბიჯი გადაადგმევინა — წელს უწერის სკოლის ერთადერთი პირველკლასელი სწორედ მისი შვილი აღმოჩნდა — „ცხოვრება ხანდახან გვთავაზობს გამოწვევას, რომელიც აუცილებლად უნდა მიიღო“ — ამბობს ის.
გზა უწერამდე
მასწავლებლების ოჯახში გავიზარდე. დედა ინგლისური ენის პედაგოგია, მამა ისტორიკოსი მყავდა. ახლა რომ ვაანალიზებ წარსულს, მშობლების ადამიანებისადმი დამოკიდებულებებმა ითამაშა უდიდესი როლი, რომ მე დღეს მასწავლებელი ვარ. თუმცა, ეს გადაწყვეტილება გააზრებულად მოგვიანებით მივიღე, როცა საკუთარი შვილების აღზრდაში გავატარე რამდენიმე წელი და მივხვდი, რომ ბავშვებთან გატარებული დრო და დახარჯული ენერგია ბუმერანგივით უკან მიბრუნდებოდა. საკუთარ თავზე მუშაობამ კი დამანახა, რომ ეს ის პროფესიაა, რითაც შემიძლია ვემსახურო ჩემს ქვეყანას და ჩემი მოქალაქეობრივი ვალი შევასრულო. ცოტა პათეტიკურად ჟღერს, მაგრამ გულწრფელი ვარ.
უწერა ჩემი ქმრის სოფელია. ბავშვების გამო ხშირად ვსტუმრობდით და დიდ დროს ვატარებდი აქ. ერთხელაც მე და ჩემი გოგო სკოლას ვესტუმრეთ. მახსოვს, დირექტორმა მეშვიდე კლასში შეგვიყვანა. ისტორიის გაკვეთილი უტარდებოდათ სკოლის ბიბლიოთეკაში. გაკვეთილზე სულ სამნი ისხდნენ. ეს შთაბეჭდილება იმდენად ძლიერი იყო, რომ მომინდა, მეც მათი ნაწილი ვყოფილიყავი. იმ დღეს დამებადა აზრი, დამეტოვებინა თბილისი და მონაწილეობა მიმეღო პროგრამაში, რომელიც მაღალმთიან სოფლებში მასწავლებლებს გზავნიდა. თავიდან ოჯახის წევრებს აბსურდულად ეჩვენებოდათ ეს ყოველივე, მაგრამ ჩემმა უდიდესმა სურვილმა მათ აზრი შეაცვლევინა და გვერდში დამიდგნენ. მთავარი ფაქტორი მაინც ის იყო, რომ ბავშვები სუფთა ჰაერზე გაიზრდებოდნენ, გაუკაჟდებოდათ ჯანმრთელობა, ნატურალურ პროდუქტებს მიიღებდნენ და იმ სითბოთი და სიყვარულით იქნებოდნენ განებივრებულები, რაც სოფელს ახასიათებს.
ჩემთვის ეს იყო გამოწვევა — თბილისის ერთ-ერთი პრესტიჟული სკოლის შემდეგ, სოფლის სკოლაში სწავლება საინტერესო იქნებოდა.
პროგრამით წამოწყებული თავგადასავალი
„ასწავლე საქართველოსთვის“ განათლების სამინისტროს პროგრამაა, რომლის მიზანი მაღალმთიანი სკოლების კვალიფიციური კადრებით შევსებაა. სოფლის ცხოვრების ყოველდღიურობისთვის ძნელად მოსარგებია, რომ მასწავლებელმა ტრენინგზე იაროს, სიახლეებს გაეცნოს. პროგრამის მონაწილეებს წინასწარ გვიტარდება ტრენინგები, სადაც ვეცნობით სწავლა-სწავლების მეთოდებსა და სტრატეგიებს, რომელიც შემდეგ საგაკვეთილო პროცესში უნდა დავნერგოთ. არასდროს მომბეზრდება იმის გამეორება, რომ ეს ერთ-ერთი კეთილშობილური მიზნების მქონე მოვლენაა საგანმანათლებლო სისტემაში. პროგრამა რამდენიმე წელია არსებობს და 150-ზე მეტი მონაწილე ჰყავს საქართველოს თითქმის ყველა რეგიონში. პირადად ჩემთვის კი, პროგრამა აღმოჩნდა საინტერესო თავგადასავალი, ჩემამდე მოიყვანა უამრავი ადამიანი, პიროვნულად გამაძლიერა და გამზარდა, როგორც პროფესიონალი.
ჩემი მასწავლებლური ცხოვრების გზა თბილისის წმინდა გიორგის სახელობის საერო სკოლაში დაიწყო, რომელმაც დიდი გამოცდილება, საუკეთესო ურთიერთობები და ადამიანები მაჩუქა. უწერას სკოლაში ქართულ ენასა და ლიტერატურას ვასწავლი, შეთავსებული მაქვს ინგლისური ენის საათებიც.
ვასწავლი რამდენიმე კლასს, თუმცა სკოლის ყველა მოსწავლესთან ვურთიერთობ და ვცდილობ კითხვის გაკვეთილებში, სპექტაკლებსა და ლიტერატურულ კაფეებში მათი ჩართულობა მაღალი იყოს.
სოფელში თავის დამკვიდრება ბეწვის ხიდზე სიარულს ჰგავს
სოფელთან შეგუების პროცესი საკმაოდ რთული და მტკივნეული იყო. ერთი წლის წინ,ზუსტად ამ დროს, დავდიოდით მე და ჩემი შვილები დაცლილ სოფელში და ის სიჩუმე, რომელიც მიტოვებული სახლების ეზოებში ჩამომდგარიყო, მთრგუნავდა. მენატრებოდნენ ჩემი მეგობრები, ოჯახის წევრები, თუმცა ამაზე ფიქრის დრო მხოლოდ შაბათ-კვირას მრჩებოდა. სოფელში თავის დამკვიდრება ადვილი არ არის, ბეწვის ხიდზე სიარულს ჰგავს, თუმცა, თუ ამ გზას მშვიდობიანად გაივლი, საკუთარი ოჯახის წევრივით მიგიღებს და უდიდესი სიყვარულით გაგანებივრებს.
გაკვეთილების შემდეგ შვილებზე ვზრუნავ, ვცდილობ, ერთად გავატაროთ დრო, ვსეირნობთ, ვემზადებით მეორე დღისთვის. სამწუხაროდ, სოფელში ჩემი თანატოლი ორად ორი გოგოა, თუ დრო მაქვს, ვცდილობ, მოვინახულო ისინი.
ჩემი სკოლის მოსწავლეებთან ურთიერთობა ენით აუწერელი სიამოვნებაა — სიხარულით ხვდებიან ნებისმიერ სიახლეს და ისეთი მკითხველები გახდნენ, რომ აქეთ მაცნობენ ხოლმე ახალ წიგნებს. ერთად ვქმნით საინტერესო დღეებს და უკვე დაგვიგროვდა ჭრელ-ჭრელი ამბები — საქველმოქმედო აქცია სკოლის ბიბლიოთეკის გასაახლებლად და კეთილი ადამიანების მიერ გამოგზავნილი უამრავი ახალი წიგნი; სპექტაკლი ვაჟა-ფშაველას შესახებ, მასში სკოლის თითქმის ყველა მოსწავლის ჩართულობა და სცენაზე გაცოცხლებული ალუდა, მუცალი, აღაზა, მინდია, მზია, კეკე, ვაჟა ძმებითურთ; საკონფერენციო თემა მიგრაციის შესახებ — მიტოვებულ სოფლებში მოგზაურობა და ბოქლომდადებული, ხავსმოდებული სახლების ფოტოზე ასახვა; ლიტერატურული კაფე სკოლასა და ბუნებაში, სადაც ნაძვების დამტვერვას შევესწარით და წვიმას უზარმაზარი ჩიხრის ქვეშ დავემალეთ; ჩვენი ფანტაზიით თოჯინებისა და თიხის სათამაშოების შექმნა საბავშვო ბაღებისთვის; კითხვა ბუნებაში, ხელნაკეთი წიგნები, ნაჭრის ჩანთებსა და მაისურებზე გაცოცხლებული ლიტერატურული პერსონაჟები, მოგზაურობა წიგნის ფესტივალზე, შეხვედრა დათო ტურაშვილთან, გელა ჩარკვიანთან, გოგა ჩანადირთან, გიორგი კეკელიძესთან და ბავშვების საყვარელ სხვა ადამიანებთან; კომპანია „ჯეოსელის“ მიერ გამოჩენილი ყურადღება — სტუმრობა მათთან და ბავშვების მრავალფეროვანი საჩუქრებით გახარება; ძველი თბილისის ქუჩებში სეირნობა, იტალიური ნაყინის დაგემოვნება, ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ექსკურსია, ნარიყალადან დანახული დედაქალაქი, ოქროს ფონდის მონახულება და გაკვეთილებზე როლური თამაშით გაცოცხლებული ყაჩაღის ასული რონია, ჰაიდი თუ ბემბი; ასტრიდ ლინდგრენის დაბადების დღის აღნიშვნა ცხელ-ცხელი კაკაოთი და პეპისეული ორცხობილებითურთ, ბავშვების დაინტერესება მისი წიგნებით და მერე დაუვიწყარი შაბათის დილა, როცა სახლის საკვამურებიდან ამომავალი კვამლი წაკითხული წიგნების შესახებ უყვებოდა სოფელს.
მთა უდიდეს კვალს ტოვებს ბავშვების სულზე
ბავშვი, განვითარების ეტაპებით და უსათუთესი ასაკობრივი მდგომარეობის გამო, ყველგან — ქალაქშიც და სოფელშიც — ერთია, თუმცა გარემო, რომელშიც იზრდება მასზე უდიდეს გავლენას ახდენს. ურბანული სივრცე ქმნის ქაოსს, ხმაურს, უდროობას, უჰაერობას, ათასგვარ გამოწვევას გიწესებს და ეს ყოველივე ბავშვზეც მოქმედებს. მისი განვითარების რიტმი ხომ იგივეა, როგორიც ადრე იყო. ამიტომ შინაგანად ჩნდება ათასგვარი კონფლიქტი. ბავშვის ბუნება ითრგუნება და ეს ყველაფერი იწვევს აგრესიას. ჩემი დაკვირვებით, თამამად შემიძლია გითხრათ, რომ ყველასთვის კარგად ნაცნობი ბულინგი მთაში არ არსებობს. მე არ მახსენდება არც ერთი ფაქტი, რომ აქ მცხოვრებ მოსწავლეებს ერთმანეთისთვის დაეცინოთ. აქ ჯერ კიდევ ცოცხლობს უფროს-უმცროსობა. მაგალითად, დილას სკოლის ავტობუსიდან უსიტყვო შეთანხმებით, პირველი უფროსი მასწავლებელი უნდა ჩავიდეს, ბოლოს კი უმცროსი და ბავშვები მხოლოდ ჩვენ შემდეგ ჩამოდიან. იგივე მეორდება სკოლის ჭიშკართან და შესასვლელ კართან. რაც მთავარია, ეს არ არის ფორმალობა, არა, ეს გააზრებული ქმედებაა.
მთა უდიდეს კვალს ტოვებს ბავშვების სულზე. აქ მცხოვრებ პატარებს სხვანაირი ყოველდღიურობა აქვთ — ხედავენ როგორ შრომობენ მათი მშობლები, რომ წლიური სარჩო მოიპოვონ. კარგად იციან მიწასთან მუშაობა, ეხმარებიან შეშის დაჩეხვასა და სხვა საოჯახო საქმეებში. უფროსებს დაჰყვებიან ტყეში, დააჭენებენ ცხენებს, იცნობენ სოკოს, ფრინველებს, მოსალოდნელ ამინდს. აქ ადამიანები უფრო ხშირად იყურებიან ცაში, მეტი ურთიერთობა აქვთ ბუნებასთან და ეს კავშირი — ბუნების რიტმის გააზრებული აღქმა — ღრმა კვალს ტოვებს მათ სულიერებაზე. ეს ქმნის იმ ადვილად შესამჩნევ კეთილშობილებას, რაც სოფელს განასხვავებს ქალაქისგან.
თავგადასავლის მნიშვნელოვანი მოვლენა — თეკლა
უწერის სკოლას წელს ჩემი ექვსი წლის შვილიც შეემატა, რომელიც ერთადერთი პირველკლასელია. ამ გადაწყვეტილების მიღება ჩემთვის ადვილი არ აღმოჩნდა. როცა ჩემი გოგო დაიბადა, ვერასდროს წარმოვიდგენდი, რომ სკოლის პირველ დღეს კლასელების გარეშე გაატარებდა. ცხოვრება ხანდახან გვთავაზობს გამოწვევას, რომელიც აუცილებლად უნდა მიიღო. არ მინდოდა, თეკლა იმ ბავშვებისგან განმესხვავებინა, რომლებიც ჩვენი თუ სხვა მაღალმთიანი სკოლების ერთადერთი მოსწავლეები არიან. მე არ ვარ პირველი, ვინც ასე მოიქცა. პირადად ვიცნობ ჩემი პროგრამის მონაწილეებს, რომლებმაც ჩემამდე ეს ნაბიჯი გადადგეს, მაგრამ არც ერთი დედა არ ისურვებს ასეთ მომავალს თავისი შვილისთვის და ვფიქრობ, ჩემი ნერვიულობა გასაკვირი არაა. პირველი დღის ბოლოს მე ბედნიერი ვიყავი, რომ ეს ნაბიჯი გადავდგი, რადგან ზუსტად ვიცი, წლების შემდეგ თეკლასთვის ეს დაუვიწყარი თავგადასავალი იქნება. თვითონ ფაქტი არის მტკივნეული და შემაშფოთებელი, რადგან მიგრაციის გლობალურ და შეუქცევად პროცესს ასახავს. ჩვენ მიერ გადადგმული ნაბიჯით კი, იქნებ მოხდეს სასწაული და მომავალ წელს სკოლას ბევრი მოსწავლე შეემატოს.
პროფესია მასწავლებელი
ჩემთვის მასწავლებლის პროფესია უდიდესი პასუხისმგებლობაა — ბავშვის შესაძლებლობების აღმოჩენა, მისი, როგორც პიროვნების, აღიარება და მუდმივი თანადგომა, ზრუნვა პირად განვითარებასა და პიროვნულ სრულყოფაზე, ცოდნის უწყვეტი ძიება.
დღეს პედაგოგს უფრო დიდი გამოწვევა აქვს — უნდა აჰყვეს სამყაროს გიჟურ რიტმს, ალღო აუღოს ინფორმაციულ ნაკადს — ამ ყოველივეს კი დრო უნდა, რომელიც თითქოს აღარ გვრჩება.
დღეს მასწავლებლის პროფესია არ არის პოპულარული (რა საზიზღარი სიტყვაა, ხომ არ ჯობია სასურველი?) და სჭირდება მეტი თანადგომა, დაფასება, ყურადღება ყველა იმ ადამიანისგან, ვისაც ეს ეხება. პირველ რიგში, ეს მასწავლებლების ხელფასებზე უნდა აისახოს, რომ ამ პროფესიით მეტი ადამიანი დაინტერესდეს. მე ვიცნობ ბევრ ისეთ ადამიანს, ვისაც მოსწონს ეს საქმე, აქვს პირადი რესურსი ამ საქმიანობისთვის, უმაღლესი განათლებაც, მაგრამ მუშაობენ სხვაგან მაღალი ანაზღაურების გამო.
კარიერული წინსვლის ახალი სქემა
ვფიქრობ, რომ განათლების სფეროში დღეს ყველა რესურსია იმისთვის, რომ პროფესიულად განვითარდე. ტარდება ტრენინგები, ხელმისაწვდომია თანამედროვე ლიტერატურა, არსებობს ინტერნეტსივრცე maswavlebeli.ge-ის სახით, სადაც ყოველდღიურად თავსდება სტატიები, რომლებიც ცნობიერების ამაღლების შესანიშნავი საშუალებაა.
ნებისმიერი ახალი გამოწვევა, პირადად ჩემთვის, საინტერესოა. სქემაში ჩართული ვარ და თუ ჩემი საქმიანობა პროფესიონალის მიერ შეფასებული და დაფასებული იქნება, ვფიქრობ, თვითგანვითარებაში დამეხმარება. სქემა ახალი პროცესია და როგორც ნებისმიერი სიახლე, შიშს და ფორიაქს, ეჭვებს იწვევს, თუმცა ისეთი ადამიანები მართავენ მას, რომ იმედი მაქვს, მასწავლებლების საკეთილდღეოდ წარიმართება.
ალბათ, მასწავლებელს სახელმწიფოსგან უნდა ჰქონდეს დიდი მხარდაჭერა და ამაზე კომპეტენტურმა ადამიანებმა უნდა იზრუნონ.
რატომ უნდა აირჩიონ ახალგაზრდებმა მასწავლებლის პროფესია
ეს არის პროფესია, რომელიც გაცემულ სიყვარულს, ენერგიას უკან გიბრუნებს, განვითარების საუკეთესო გზაა. ერთხელ ერთმა ჩემმა მეგობარმა მომწერა, შენ უკვე მასწავლებლურ სამოთხეში მოხვდიო და ახლა კარგად მესმის რას გულისხმობდა — ეს ის უტკბილესი გრძნობაა, რომელიც სიყვარულის, ცოდნისა და მადლიერების გაცემა-მიღების პროცესს მოსდევს.
თვისება, რომელიც მასწავლებელს ბავშვებისთვის მისაღებს ხდის
მასწავლებლებს არასდროს უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენც ბავშვები ვიყავით. საკუთარ თავში ყოველთვის უნდა ცოცხლობდეს ბავშვობის შეგრძნებები — შიში, შფოთი, წარუმატებლობები, აღიარებები, სირცხვილი, სიხარული, რათა მუდმივად გვესმოდეს ჩვენი აღსაზრდელის.
მისი ქცევა უნდა იყოს მისაბაძი, პედაგოგი უნდა იყოს გულწრფელი, გულისხმიერი, განვითარებისა და სიახლეების მაძიებელი, კარგად უნდა იცნობდეს ბავშვის განვითარების ეტაპებს, ესმოდეს, რომ ბავშვის რთული ქცევის მიღმა სხვა პრობლემები იმალება, თანაგანცდის უნარი მასწავლებლისთვის უმნიშვნელოვანესია.
ადამიანი, რომელიც განათლების სფეროში მოღვაწეობს, კარგად უნდა იცნობდეს საკუთარ თავს, პირადი წყენა სკოლის გარეთ დატოვოს და მზესავით გაუნათოს ბავშვებს ყოველდღიურობა.
ქართველი მასწავლებლის მთავარი გამოწვევა
ქართველ მასწავლებელს დიდი გამოწვევა აქვს დღეს — უნდა აღზარდოს თაობა, რომელსაც მოქალაქეობრივი თვითშეგნება ექნება ჩამოყალიბებული. მე მჯერა, რომ თითოეულ ჩვენგანს სამყაროს შეცვლა შეგვიძლია. ოპტიმიზმი და საკუთარი საქმის სიყვარული გადამდებია. მასწავლებლებმა უნდა ვითავოთ ამ კეთილთვისებიანი ეპიდემიის გავრცელება, რომ უკეთესი ქვეყანა შევქმნათ.
მოამზადა ლალი ჯელაძემ
|
