2016-09-15
მომავლის ლიდერები ამერიკული გამოცდილებით
FLEX — მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამა 24-ე წელია, რაც საქართველოში წარმატებით ხორციელდება. ყოველწლიურად საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების უფროსკლასელებს ეძლევათ შესაძლებლობა ისწავლონ ამერიკულ სკოლაში და გაეცნონ ამერიკის კულტურას. პროგრამა სრულად ფინანსდება აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ. მისი უპირველესი მიზანია, ამ ორი ქვეყნის ახალგაზრდებს შორის ურთიერთობის გაღრმავება. გვესაუბრება გაცვლითი პროგრამების კოორდინატორი საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოების ფილიალი საქართველოში ქრისტი მილორავა
— რამდენი წელია, რაც საქართველოში FLEX - მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამა ხორციელდება, რა არის პროგრამის მიზანი?
— მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამა (FLEX) ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების მოსწავლეთათვისაა განკუთვნილი და სრულად ფინანსდება აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ, 1993 წლიდან მოყოლებული. FLEX პროგრამის უპირველესი მიზანია, ამ ორი ქვეყნის ახალგაზრდებს შორის გააღრმავოს ურთიერთგაგება, რის საშულებასაც ახალგაზრდებს პირად გამოცდილებაზე დაყრდნობით აძლევს. ისინი შეისწავლიან აშშ-ს მთავრობის სისტემას, ამერიკული ცხოვრების სტილს, სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობას და სხვა ამერიკულ ღირებულებებს. 1993 წლიდან FLEX-ის გაცვლითმა პროგრამამ დაფინანსება გაუწია საშუალო სკოლის 23 000 მოსწავლეს, სხვა ქვეყნების მონაწილეების ჩათვლით, მათ შორის, დაახლოებით 2000-მდე მონაწილე საქართველოს მოქალაქეა. 2016-2017 წელს 800 სტუდენტი ჩაირიცხა ამერიკაში FLEX-ის პროგრამის ფარგლებში, მათ შორის — ქართველი.
— რატომ უნდა აირჩიონ ქართველმა მოსწავლეებმა ფლჶხ პროგრამა, რით არის განსაკუთრებული და მნიშვნელოვანი?
— FLEX-ის პროგრამა უნიკალური პროგრამაა, რომელიც ქართველ მოსწავლეებს შესაძლებლობას აძლევს, სრულიად უსასყიდლოდ, ერთი აკადემიური წელიწადი ამერიკის შეერთებულ შტატებში გაატარონ. ეს ერთადერთი ფართომასშტაბიანი და ხანგრძლივი გაცვლითი პროგრამაა, რომელსაც ამერიკის მთავრობა სრულად აფინანსებს. მასში მონაწილე მოსწავლეს ეძლევა უნიკალური შანსი, იცხოვროს და ისწავლოს ამერიკულ საზოგადოებაში, საქართველო გააცნოს ამერიკელებს და ღირსეული ამერიკული ღირებულებებით ჩამოვიდეს საქართველოში, რასაც მოგვიანებით ქართველებსაც აცნობს. ამერიკის მთავრობას მნიშვნელოვნად მიაჩნია ახალგაზრდა თაობისთვის მრავალმხრივი შესაძლებლობების შექმნა, რომლებიც განავითარებს მათ გლობალურ პერსპექტივას სახლში, სამსახურსა თუ საერთაშორისო ურთიერთობებში ნათელი მომავლის იმედის გასაძლიერებლად და ამისათვის FLEX ერთადერთი უნიკალური შესაძლებლობაა.
— რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს პროგრამის მონაწილე, რამდენჯერ შეუძლია მოსწავლეს კონკურსში მონაწილეობა, როდის ცხადდება კონკურსი, რამდენ ტურად და რამდენი ცენტრი იხსნება კონკურსისთვის საქართველოს მასშტაბით?
— ფლჶხ პროგრამაში მონაწილეობის მიღება IX-XI კლასების მოსწავლეებს შეუძლიათ, რომლებიც ასაკობრივ კრიტერიუმებსაც უნდა აკმაყოფილებდნენ, თუმცა, ზოგადად, 14-16 წლის მოზარდებს, ვისაც კარგი აკადემიური მოსწრება აქვთ, ფლობენ ინგლისურს, საშუალო დონეზე მაინც, ამერიკაში არ უცხოვრიათ, ბოლო 5 წლის განმავლობაში, 3 თვეზე მეტხანს და საქართველოს მოქალაქეები არიან, შეუძლიათ საკუთარი შესაძლებლობები კონკურსში მონაწილეობით მოსინჯონ. მოსწავლეს, ასაკობრივი და კლასის შეზღუდვებიდან გამომდინარე, პროგრამის შესარჩევ კონკურსში სამჯერ შეუძლია მონაწილეობა. ხშირადაა შემთხვევები, როცა პირველ ჯერზე წარუმატებელ კანდიდატს მეორე წელს გაუმარჯვია ან ზოგიერთს სამჯერ უცდია ბედი და მესამე ჯერზე გამხდარა პროგრამის ფინალისტი. ხანდახან პირველივე ჯერზე იმარჯვებს ძალიან მონდომებული კანდიდატი და ყველაზე მთავარია, რომ საკუთარი მონდომებით ღირსეული მოსწავლე აუცილებლად ხდება ფლჶხ პროგრამის ფინალისტი.
რაც შეეხება წლევანდელ კონკურსს, ახალი სასწავლო წლის დაწყებისთანავე ცხადდება და მთელ საქართველოს მოიცავს. ტესტირება 11 ქალაქში ტარდება და მასში მონაწილეობა ნებისმიერი რეგიონის წარმომადგენელს შეუძლია. კონკურსი სამ ეტაპადაა დაყოფილი: პირველი ეტაპი მარტივი ინგლისურის ტესტს მოიცავს, რომელშიც 16 შეკითხვაა და 15 წუთში 4 სავარაუდო პასუხს ირჩევს მოსწავლე. ამ ტესტის შედეგები იმ დღესვე კომპიუტერიზებული სისტემის მეშვეობით მოწმდება და დღის ბოლოს პირველ რაუნდში გამარჯვებულ მონაწილეთა სია ცხადდება. მეორე ეტაპი მოიცავს მხოლოდ სამ შეკითხვას, რომელზეც მოსწავლემ ესეს სახით უნდა გასცეს პასუხი. მეორე რაუნდში გამარჯვებულები, ერთი თვის შემდეგ, მონაწილეობენ კომპლექსურ მესამე რაუნდში, რომელიც მოიცავს: გასაუბრებას, ჯგუფურ სავარჯიშოს, ინგლისურის ტესტს, ესეს და აპლიკაციას. მონაწილეების ყველა მონაცემი იგზავნება ვაშინგტონში და ღირსეულ კანდიდატებს ამერიკელი დამოუკიდებელი ექსპერტები ირჩევენ. ფინალისტების სია საქართველოში მაისის დასაწყისში ჩამოდის და მის საფუძველზე ეცნობებათ გამარჯვებულ კანდიდატებს თავიანთი მიღწევები. ამ ეტაპების გადალახვის შემდეგ ამერიკაში გასამგზავრებელი ეტაპი იწყება.
2016 წელს FLEX-ის პროგრამის კონკურსი ცხადდება შემდეგ რაიონებში: მარნეული — 21 სექტემბერი, 10:00სთ, მე-5 საჯარო სკოლა; თელავი — 24 სექტემბერი, 10:00სთ, მე-7 საჯარო სკოლა; რუსთავი — 26 სექტემბერი, 10:00სთ, მე-4 საჯარო სკოლა; გორი — 27 სექტემბერი, 10:00სთ, მე-3 საჯარო სკოლა; ბათუმი — 1 ოქტომბერი,10:00სთ, მე-10 საჯარო სკოლა; ქუთაისი — 1 ოქტომბერი, 10:00სთ, მე-3 საჯარო სკოლა; ზუგდიდი — 3 ოქტომბერი, 10:00სთ, ¹1 საჯარო სკოლა; ბორჯომი — 10 ოქტომბერი, 10:00სთ, მე-3 საჯარო სკოლა; ნინოწმინდა — 10 ოქტომბერი, 10:00სთ, ¹1 საჯარო სკოლა; ახალციხე — 12 ოქტომბერი, 10:00სთ, მე-5 საჯარო სკოლა; თბილისი — 19 ოქტომბერი (მხოლოდ შშმ მოსწავლეთათვის), 10:00სთ, ამერიკული საბჭოების ოფისი; თბილისი — 22 ოქტომბერი, 10:00სთ, 55-ე საჯარო სკოლა.
დამატებითი ინფორმაციისთვის დაინტერესებულ პირებს შეუძლიათ ეწვიონ ჩვენს ვებგვერდს: www.americancouncils.ge
— ინგლისური ენის რა დონეს უნდა ფლობდეს მოსწავლე პროგრამაში მონაწილეობის მისაღებად?
— საშუალო დონის ინგლისურის ცოდნა სრულიად საკმარისია პროგრამაში გასამარჯვებლად. ენის ცოდნა არ არის უმთავრესი პირობა ამ პროგრამაში გასამარჯვებლად და შესაბამისად, ინგლისურის მაღალი დონეც არ არის პროგრამის მოთხოვნა. ენის ცოდნას მხოლოდ პირველ რაუნდში ექცევა ყურადღება, სადაც ტესტის კარგად დასაწერად საშუალო დონის ცოდნა საკმარისია, ხოლო ამ რაუნდის შემდეგ ინგლისურის ცოდნას მნიშვნელობა საერთოდ აღარ ენიჭება და მთავარი ხდება მოსწავლის პიროვნული მახასიათებლები. რა თქმა უნდა, რაც უფრო კარგად იცის მოსწავლემ ენა, მით უკეთ შეუძლია საკუთარი აზრის გადმოცემა და ეს ეხმარება თემების და გასაუბრების დროს საკუთარი თავის წარმოსაჩენად. ყოველწლიურად გვყავს გამარჯვებულები, რომელთაც სპეციალური ენის კურსებზე ვაგზავნით სპეციალიზებულ ბანაკში, რათა ამერიკაში საცხოვრებლად უკეთესი ენის ცოდნით გაემგზავრონ და ამან ადაპტაციაში ხელი არ შეუშალოთ. ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ფლჶხ-ის პროგრამაში გასამარჯვებლად ინგლისურის ცოდნა გადამწყვეტი არ არის, მთავარია, მოსწავლის პიროვნული თვისებები.
— შეუძლიათ თუ არა პროგრამაში მონაწილეობა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლეებს და არის თუ არა ასეთი პირებისთვის განსხვავებული ასაკობრივი და სასკოლო კრიტერიუმები?
— საშუალო სკოლის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლეები ასევე მონაწილეობენ პროგრამაში. პროგრამის ფარგლებში, ყოველწლიურად, დაახლოებით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე 10-15 მოსწავლე მიემგზავრება შტატებში. მაგალითად, შარშან FLEX-ის პროგრამით ასეთი 3 ქართველი მოსწავლე სწავლობდა შტატებში. ყოველწლიურად ვეძებთ შშმ მოსწავლეებს, რათა მათ შეძლონ პროგრამაში მონაწილეობა, მათთვის ასაკობრივი ბარიერი 14-17 წლის ჩათვლითაა. კონკურსის სხვა მოთხოვნები შშმ მოსწავლეთათვისაც იგივეა, მაგრამ მოსწავლის საჭიროებიდან გამომდინარე, ასევე, ვატარებთ სპეციალიზებულ ტესტებს და ხელს ვუწყობთ, რომ ტესტირება ადაპტურ გარემოში ჩატარდეს.
— პროგრამას ორგანიზებას საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოები უწევს, გვიამბეთ ამ ორგანიზაციის შესახებ...
— ორ ათეულ წელზე მეტია, რაც ჩვენი გაცვლითი პროგრამების განხორციელება დაიწყო საქართველოში და მას შემდეგ, საერთაშორისო განათლების ამერიკულმა საბჭოებმა სამართლიანად მოიპოვა საუკეთესო რეპუტაცია და, ქვეყნის მასშტაბით, უამრავ ადამიანს სთავაზობს სხვადასხვა შესაძლებლობებს. ამჟამად, ამერიკული საბჭოების საქართველოს ოფისი ადმინისტრირებას უწევს დიდი რაოდენობით საგანმანათლებლო და გაცვლით პროგრამებს ისევე, როგორც წერით და ინტერნეტ ტესტებს.
საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოები მხარს უჭერს მკვლევართა მუშაობას და საზღვარგარეთ სწავლებას საგანმანათლებლო პროგრამების მეშვეობით, რომლებიც მიზნად ისახავს ენის, კულტურის და რეგიონის შესწავლას. ჩვენ წვლილი შეგვაქვს ახალი განათლების შექმნაში, უფრო ფართო პროფესიული პერსპექტივების ჩამოყალიბებაში, პერსონალურ და ინტელექტუალურ ზრდაში საერთაშორისო ტრენინგებით, აკადემიური გაცვლითი პროგრამებით, ერთობლივი განათლების განვითარებით და საჯარო დიპლომატიით. ამერიკული საბჭოები ისწრაფვის, გააფართოოს დიალოგი სტუდენტებს, მკლევრებს, მასწავლებლებსა და პროფესიონალებს შორის სწავლების გასაუმჯობესებლად და ურთიერთპატივისცემის დანერგვისთვის იმ მრავალფეროვან თემსა და საზოგადოებაში, რომელშიც მსოფლიოს მასშტაბით ვმუშაობთ.
— ვინ აფინანსებს FLEX-ის პროგრამას?
— პროგრამას სრულად აფინანსებს ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი და, უკვე 24 წელია, სკოლის მოსწავლეებს სთავაზობს ამ უნიკალურ შესაძლებლობას. პროგრამის ფარგლებში იფარება შემდეგი ხარჯები:
• მგზავრობის ორივე გზა (საკუთარი ქვეყნიდან შეერთებულ შტატებამდე და უკან);
• ყოველთვიური სტიპენდია, რომელიც ეხმარება სტუდენტს ჩაერთოს აქტივობებში ადგილობრივ დონეზე და, აგრეთვე, შეიძინოს საჭირო პირადი ნივთები;
• მასპინძელი ოჯახების მოძიების ხარჯები;
• ამერიკის საჯარო სკოლებში ჩარიცხვასთან დაკავშირებული ხარჯები;
• პროგრამის ტრენინგების ხარჯები, გაფრენის წინა და ჩამოსვლის შემდგომი ორიენტაციები;
• ადგილობრივ დონეზე ორგანიზებული პროგრამის აქტივობები;
• ჯანმრთელობის დაზღვევა (მანამდე არსებული დაავადებებისა და პროფილაქტიკური სტომატოლოგიური მომსახურების გამოკლებით).
— პროგრამის შესაძლო უარყოფითი მხარეები...
— პროგრამაში მონაწილეობის მსურველებმა უნდა გაითვალისწინონ პროგრამის უარყოფითი მხარეები, რომელიც შემდგომში მდგომარეობს:
• შესაძლოა პროგრამის მონაწილეებმა ეროვნულ/სასკოლო გამოცდებს ვერ ჩამოუსწრონ;
• შესაძლოა, დაბრუნების შემდეგ მოუწიოთ ჯარში სამსახური;
• შესაძლოა, არ ჩაეთვალოთ ამერიკაში გავლილი სასწავლო წელი (განათლების სამინისტროს და სკოლის ადმინისტრაციის პრეროგატივაა, ჩათვლის თუ არა);
• შესაძლოა, ვერ მიიღონ ოქროს მედალი, რომელსაც სკოლა გასცემს;
• აკადემიური პროგრამა, რომელიც ამერიკაში ისწავლება, განსხვავებულია ქართული სკოლების პროგრამისგან და შესაძლოა, ვერ ისწავლონ საქართველოში არსებული სტანდარტული საგნები.
— რა შეგიძლიათ გვითხრათ მასპინძელ ამერიკულ ოჯახებთან დაკავშირებით, რატომ აჰყავს მასპინძელ ოჯახს გაცვლითი სტუდენტი?
— მოგეხსენებათ, ამერიკა ძალიან დიდი ქვეყანაა, ბევრი მაცხოვრებელიც ჰყავს. სიმრავლის და მრავალფროვნების გამო, არ არსებობს სტანდარტული ამერიკული მასპინძელი ოჯახი ან სტანდარტული მიზეზი, თუ რატომ მასპინძლობენ ისინი გაცვლით სტუდენტებს. თუმცა, გამოცდილებიდან გამომდინარე, მიზეზები შესაძლოა დავყოთ შემდეგ კატეგორიებად:
• ზოგიერთმა მასპინძელმა ოჯახმა, შესაძლოა, გაცვლითი სტუდენტი იმისთვის აიყვანოს, რომ თავიანთი უმცროსი ან უფროსი შვილებისთვის კარგი მაგალითის მიმცემი ესაჭიროებათ, ვისთანაც დამეგობრდებიან;
• შესაძლოა, განსხვავებული კულტურის შესახებ ობიექტური ინფორმაციის მიღება სურთ;
• შესაძლოა, ასევე, თავიანთი შვილებისთვის და-ძმის ყოლის გამოციდლების მისაღებად;
• ზოგიერთ მასპინძელს კი, შესაძლოა გაუჩნდეს სურვილი, გამოხატოს დაინტერესება ოჯახის რომელიმე წევრის ღირებულებების მიმართ, რომელიც გატაცებულია კონკრეტული ქვეყნის კულტურის შესწავლით და იმ ქვეყნის გაცვლითი სტუდენტი აიყვანოს, რათა ეს კულტურა უფრო ახლოდან გაიცნონ;
• ზოგიერთმა კი შესაძლოა, სულაც იმიტომ აიყვანოს, რომ ამერიკული კულტურისა და წეს-ჩვეულებების გაზიარების სურვილი აქვს და მშობლიური მზრუნველობის გამოხატვა სურს სამაგალითო მოზარდების მიმართ, რადგან გაცვლითი სტუდენტები მართლაც ძალიან სამაგალითონი არიან.
მასპინძელი ოჯახის პორტრეტი კი, 24-წლიანი გამოცდილების ფონზე, შემდეგნაირად გამოიყურება: მასპინძელი მშობლების ასაკი, საშუალოდ, 35-50 წლებს შორის მერყეობს, მიუხედავად ამისა, ასაკი შესაძლოა ვარირებდეს 27-დან 60 წლამდე. როგორც წესი, ისინი მიეკუთვნებიან საშუალო ფენის წარმომადგენლებს. ოჯახში, სადაც ორივე მშობელია წარმოდგენილი, უმეტესწილად, ორივე მათგანი მუშაობს. ზოგიერთი მასპინძელი ოჯახი კი მხოლოდ ერთი მშობლითაა წარმოდგენილი. მასპინძელ ოჯახთა 25%-ს შეადგენს ისეთი ოჯახები, რომელთა შვილები უკვე გაიზარდნენ და დამოუკიდებლად, მშობლებისგან მოშორებით ცხოვრობენ ან არასდროს ჰყოლიათ საკუთარი შვილები.
მასპინძელ ოჯახთა 75%-ს ჰყავს შვილები, აქედან:
• 26%-ს — ერთი შვილი, რომლის ასაკიც 18 წელს ზემოთ არის;
• 39%-ს — 14-დან 17 წლამდე ასაკის ერთი ან მეტი შვილი;
• 22%-ს — 10-დან 13 წლამდე ასაკის ერთი ან მეტი შვილი;
• 13%-ს — ახალშობილი ან 10 წლამდე ასაკის.
— როგორია ქცევის წესები მასპინძელ ოჯახებში?
— მასპინძელ ოჯახებში გაცვლითი სტუდენტისგან მოელიან იმავე წესების დაცვას, რასაც ოჯახის სხვა წევრები იცავენ. გაცვლითი სტუდენტი არ მოიაზრება ოჯახის სტუმრად და მას შესაძლოა გარკვეული საყოფაცხოვრებო მოვალეობების შესრულებაც კი მოუწიოს. პროგრამის განმავლობაში, მონაწილეს ეკრძალება ალკოჰოლური და ნარკოტიკული საშუალებების მიღება (მათ შორის თამბაქოსი) და, თუკი ვინმე ამ წესს არღვევს, პროგრამა ძალიან მკაცრია და ასეთ მონაწილეს სტატუსი უწყდება. ამერიკის შეერთებულ შტატებში, პროგრამით გათვალისწინებულ ვადებში, მონაწილეს ეკრძალება ავტომობილისა და მოტოციკლეტის მართვა და მასპინძელი ოჯახები მისგან ამ წესების ზედმიწევნით დაცვას მოელიან.
— გაგვიზიარეთ ფლჶხ-ის პროგრამის ფინალისტთა შთბეჭდილებები?
— „FLEX-ის პროგრამის ფინალისტობა ისეთი დიდი პატივია, რომ ვერცერთი სიტყვა ვერ გადმოსცემს სრულად რამდენ რაღაცას იღებ მისგან: იცნობ ახალ ადამიანებს, იღებ ახალ ცოდნას, იუმჯობესებ შენს უნარებს და პოულობ შთაგონებას. ამასთან ერთად, ამერიკულ სკოლაში სიარული ცხოვრებისეული გამოცდილების შემცვლელი ხდება. მომეცა საშუალება ამერჩია საგნები, რომელიც მაინტერესებდა და შემესწავლა ისინი. შევუერთდი ცეკვის და მხარდამჭერთა გუნდს, ვმონაწილეობდი სკოლის ყველა აქტივობაში, გავხდი საგანმანათლებლო კლუბების წევრი, ვესწრებოდი ყველა ღონისძიებას, როგორიცაა Homecoming და PROM, ასევე, დამამთავრებელ ცერემონიას. ეს ყველაფერი კი, ერთად რომ შევკრიბოთ, ძალიან სასიამოვნო იყო. მადლობა მინდა გადავუხადო FLEX პროგრამას ჯადოსნური გამოცდილებისთვის.“ — მარი ჯგუშია, 2014 წლის ფინალისტი.
„2014 წლის 25 აპრილი არის დღე, როდესაც ჩემი ცხოვრება მთლიანად შეიცვალა. ამ დღეს შევიტყვე, რომ გავხდი FLEX-ის ფინალისტი. ვისკონსინის შტატის ქალაქ ფრიდომში გატარებული ერთი წელი სავსე იყო გამოწვევებით, ახალი ოჯახის შეძენით, რომელიც ჩემთვის ბევრს წარმოადგენს და ახალი მეგობრებით მთელი მსოფლიოდან. მსოფლიო და სიშორე უკვე აღარ მაშინებს. FLEX პროგრამამ მასწავლა, რომ ჩვენ ყველანი ადამიანები ვართ, მიუხედავად იმისა, თუ რა ენაზე ვსაუბრობთ ან როგორ გამოიყურება ჩვენი დამწერლობა. შემიძლია ვთქვა, რომ დიდი პატივია გაცვლითი სტუდენტის სახელის ტარება და ახლა უკვე FLEX კურსდამთავრებულისაც, რადგან ეს მართლაც ის პროგრამაა, რომელიც შენს ცხოვრებას ორ ნაწილად ყოფს — FLEX-ამდე და FLEX-ის შემდგომ. მადლობა მინდა გადავუხადო ამ პროგრამას ჩემი და ათასობით სხვა მოსწავლის ცხოვრების გაუმჯობესებისათვის და, თუკი შენც გაქვს შანსი გახდე FLEX-ის ოჯახის წევრი, გამოიყენე ეს შანსი! “ — თიკო დავითაშვილი, 2014 წლის FLEX პროგრამის ფინალისტი.
„ჩემთვის გამორჩეული და დასამახსოვრებელი გამოცდილება Drill Team იყო, რომლის საშუალებითაც შესაძლებლობა მომეცა, უკეთ გავცნობოდი ამერიკულ ცხოვრებას, შევიძინე ბევრი მეგობარი და დავეუფლე ჩემთვის ახალ სპორტის სახეობას.“ — მარიამ ღლონტი, FLEX პროგრამის 2014 წლის ფინალისტი.
მოამზადა მაკა ყიფიანმა
|
