2016-10-13
რა პირობებით დაბრუნდებიან გამომცემლები სახელმძღვანელოების ბაზარზე
ლალი თვალაბეიშვილი
ახალი სასწავლო წლის სიახლეთა შორის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი იყო სასკოლო სახელმძღვანელოებთან დაკავშირებული ცვლილებები. დამტკიცდა ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა ჳ-ვჳ კლასებისათვის, რომელიც 2017-2018 სასწავლო წლიდან დაინერგება.
ოთხი წლის წინ, განათლების სამინისტრომ გამოაცხადა, რომ, საქართველოს მასშტაბით, საჯარო სკოლის ყველა მოსწავლე სახელმძღვანელოებს სახელმწიფოსგან უფასოდ მიიღებდა და წიგნები სკოლების საკუთრებაში რჩებოდა. სამინისტრომ სახელმძღვანელოების ბეჭდვაც, თანხების დაზოგვისა და მშობლების ინტერესებზე ზრუნვის არგუმენტით, საკუთარ თავზე აიღო, რაც იმას ნიშნავდა, რომ გამომცემლობების მიერ უკვე დაბეჭდილი გრიფმოპოვებული წიგნები, შესყიდვის გარეშე, სამინისტროს მფლობელობაში გადადიოდა. გამომცემლები ე.წ. ნაშთების პრობლემის (ხუთწლიანი გრიფის მქონე სახელმძღვანელოების მარაგი, რომელიც უკვე დაბეჭდილი ჰქონდათ) წინაშე აღმოჩნდნენ.
განათლების მინისტრმა გიორგი მარგველაშვილმა სახელმძღვანელოს გრიფირების წესში არსებული ის მუხლი აამოქმედა, რომელიც გამომცემლობებთან დადებულ ხელშეკრულებაში დიმიტრი შაშკინის მინისტრობისას ჩაიდო, თუმცა არ ამოქმედებულა. გრიფირების წესი სახელმწიფო დაწესებულებას იმპერატიულად აძლევდა უფლებას, საავტორო უფლებების მფლობელი გამხდარიყო.
ოთხწლიანი პაუზის შემდეგ განათლების სამინისტრომ გადაწყვიტა, რომ სახელმძღვანელოების ბიზნესი ისევ გამომცემლებს დაუბრუნდეს. ამჟამად მიმდინარეობს ჳ-ვჳ კლასების სახელმძღვანელოების/სერიების გრიფირების გამოცხადებისთვის მზადება. განათლების მინისტრმა განაახლა ურთიერთობა გამომცემლობებთან და უკვე არაერთი შეხვედრა გაიმართა.
ალექსანდრე ჯეჯელავა აცხადებს, რომ „ჩვენ, ისტორიულად, გავიარეთ ორი ეტაპი: ერთი — თავისუფალი ბაზრის ეტაპი, როცა ვისაც რა უნდოდა, იმას აკეთებდა სახელმძღვანელოებში, მეორე — სუპერდარეგულირებული ბაზარი, როცა მე (სამინისტრო) ვბეჭდავდი თვითონ, გამოვართმევდი წიგნს გამომცემელს და ვბეჭდავდი. ორივე რყევამ — ერთმა დააზარალა მშობლები და ოჯახები, მეორემ — გამომცემლები და საგამომცემლო ბიზნესი. ახლა ვცდილობთ, გავიდეთ მესამე ეტაპზე, სადაც გამომცემელს ექნება ეს ბიზნესი, მის ხელში იქნება ბეჭდვის ნაწილიც, გამოცემის საავტორო ნაწილიც, თუმცა ფასები იქნება უფრო, ასე ვთქვათ, „მოკეპილი“, დარეგულირებული ზღვრულად, რაოდენობის, ტირაჟის და თემატიკის მიხედვით. ვცდილობთ, გამომცემლებთან ერთად, ფასები წინასწარ ვიცოდეთ, ანუ გავაკეთოთ პრაისლისტი.“
მესამე ეტაპი, რომელზეც მინისტრი საუბრობს, გამომცემლებთან შეხვედრითა და თანამშრომლობის აღდგენის მცდელობით დაიწყო. ჩვენ დავინტერესდით, როგორ აფასებენ მიმდინარე პროცესს გამომცემლები, რისი მოლოდინი აქვთ სამინისტროსგან და თავად რა პირობებს სთავაზობენ მინისტრს.
თინა მამულაშვილი, „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობის“ დირექტორი: „პროცესი, რომელიც ახლა მიმდინარეობს, ასეთი სახისაა: ჩვენ გვაქვს შეხვედრები განათლების მინისტრთან, მის მოადგილეებთან და სახელმძღვანელოების გრიფირების პროცესში ჩართულ სხვა პირებთან. მიმდინარეობს მოლაპარაკებები, რა პირობებით დაბრუნდებიან გამომცემლები ამ ბაზარზე — სახელმძღვანელოების გამოცემას რა პირობებით შეძლებენ.
გამოიკვეთა რამდენიმე საკვანძო საკითხი: პირველი, ვინაიდან შეიცვალა ეროვნული სასწავლო გეგმა, უნდა გამოცხადდეს ახალი გრიფირება დაწყებითი კლასების სახელმძღვანელოებზე. ჳ-ჳვ კლასებზე იქნება სრული გრიფი, ხოლო ვ-ვჳ კლასებზე გამოცხადდება პილოტირება, ანუ საპილოტედ შეიქმნება წიგნები, რაკი ძალიან ცოტა დრო გვაქვს იმისთვის, რომ განახლებული სახელმძღვანელოები შევქმნათ. ვ-ვჳ კლასების სახელმძღვანელოები ერთწლიან პილოტირებას გაივლიან საექსპერიმენტო სკოლებში, საიდანაც მასწავლებლების გამოხმაურებას ველით. ამ ცვლილებების გათვალისწინებით შემდეგი, 2018-19 სასწავლო წლისთვის დაინერგება სკოლებში.
გამოიკვეთა ისიც, რომ სამი ყველაზე მაღალი რეიტინგის სახელმძღვანელო მიიღებს გრიფს, ანუ შეფასდება ქულებით, სხვადასხვა პარამეტრებით, რაც მაინც არ ნიშნავს ბაზრის შეზღუდვას. ასევეა საუბარი იმაზე, რომ გრიფირება შეიძლება იყოს მუდმივი პროცესი და ეს ბაზარი გაიხსნას სხვა მოთამაშეებისთვისაც. თუმცა ეს ჯერჯერობით ბუნდოვანია, რა სახით მოხდება და როდის. პირველი ეტაპი იქნება სამი პარალელური სახელმძღვანელო ერთ საგანში, ერთ კლასში.
მთავარი სიახლე ის არის, რომ გრიფირებულ სახელმძღვანელოებს დაბეჭდავს, გამოსცემს გამომცემლობა, რომელმაც განავითარა ეს სახელმძღვანელოები, ხოლო სამინისტრო შეისყიდის მათ გამომცემლობისგან. დაწესდა ფასთა მატრიცა, გარკვეული ზღვრული ფასი.
ამას გარდა, საკვანძო საკითხია ისიც, რომ ამოქმედდება ერთგვარი გარანტია — თუ გამომცემლობა, რაღაც მიზეზით, ვერ ახერხებს ან უარს აცხადებს, რომ გრიფირებული სახელმძღვანელო გამოსცეს და მიაწოდოს განათლების სამინისტროს, ამ შემთხვევაში, შემოდის ერთგვარი გარანტორი — მესამე მხარე, რომელიც ამბობს, თუ ნამდვილად დასტურდება, რომ კონკრეტული გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელოს გამომცემელი ვერ ასრულებს სახელშეკრულებო ვალდებულებებს, მხოლოდ ამ შემთხვევაში, აიღებს თავის თავზე სამინისტრო ბეჭდვას, ოღონდ ერთი ან ოთხი წლით, გრიფის მოქმედების ვადით, გააჩნია, რა შემთხვევა დგება და, ლიცენზიის საფუძველზე, საავტორო ჰონორარს გადაუხდის საავტორო უფლების მქონეს.
აი, ეს საკითხები გამოიკვეთა. საკმაოდ კომპლექსური დოკუმენტი გამოდის იმიტომ, რომ გრიფირების წესის გარდა, მოიცავს ლიცენზიის ხელშეკრულებას და შესყიდვის ხელშეკრულებას, რომელსაც ვამუშავებთ. პროცესი მიმდინარეობს, გვაქვს მოლაპარაკება სხვადასხვა საკითხებზე, ჩვენი, გამომცემლობების, შეთავაზებები აისახა ამ დოკუმენტებში. არის ბევრი დეტალი და ნიუანსი, რომელიც დაზუსტებას მოითხოვს, მაგრამ საკვანძო რაც იყო, უკვე გითხარით.
თუ გრიფირება ოქტომბერში გამოცხადდა, მაშინ კიდევ შეიძლება მოესწროს, თუ გადაიდო ნოემბერში ან დეკემბერში, დრო იმდენად ცოტაა, რომ ფაქტობრივად ვერ შევძლებთ დროში ჩატევას.
მთავარია, რომ სანდრო ჯეჯელავას შეუძლია გამომცემლებთან მოლაპარაკება აწარმოოს. გვაქვს განცდა, რომ ჩვენთან თანამშრომლობისთვის გარკვეულ ნაბიჯებს დგამს და ცხადია, ჩვენგანაც იმავეს ელის. საკმაოდ ხანგრძლივი და შრომატევადი სამუშაო ჩატარდა, წესით, შედეგი ორივე მხარისთვის ასარგებლო უნდა იყოს.
ჩვენი მხრივ, დავამატებდი, რომ, საბოლოო ჯამში, გამომცემლები კვლავაც ჩაერთვებიან პროცესში და ეს ძალიან სწორი და ლოგიკურია იმიტომ, რომ, მაგალითად, ჩვენი გამომცემლობა 1998 წლიდან არსებობს და თითქმის მთელი თავისი არსებობის მანძილზე მუშაობდა სასკოლო სახელმძღვანელოებზე. ჩვენთან დაგროვილია სახელმძღვანელოების განვითარების, დეველოპმენტის ოცწლიანი გამოცდილება, გვყავს ძალიან კარგი ავტორები, დიდი ხნის განმავლობაში ვთანამშრომლობთ სკოლებთან, მასწავლებელთა ტრენინგებსაც ვატარებდით. ძალიან ხშირად გვქონია გამოხმაურება მასწავლებლებისგან, რასაც ვითვალისწინებდით და ა.შ. რეალურად, ეს გამოცდილება არ უნდა დაიკარგოს. მგონია, რომ განათლების სამინისტრომ ეს გაითვალისწინა და სწორედ ამიტომ აღდგა დიალოგი გამომცემლობებთან.“
ზვიად კვარაცხელია, მთავარი რედაქტორი, გამომცემლობა „არტანუჯი“: „რა თქმა უნდა, მისასალმებელი ფაქტია, რომ სამინისტროს მხრიდან ეს ნაბიჯი გადმოიდგა. გასული ოთხი წლის განმავლობაში, ფაქტობრივად, გამომცემლობებთან დიალოგის არანაირი მცდელობა არ იყო. რაც შეეხება ამ ურთიერთობის პერსპექტივას, რა თქმა უნდა, ორივე მხარეს უნდა, რომ ეს მოლაპარაკება რეალურ შედეგებამდე მივიდეს.
სასკოლო სახელმძღვანელოების გამომცემლებისა და განათლების სამინისტროს ურთიერთობა მოლაპარაკებების რეჟიმშია და ამ პროცესში უამრავი ისეთი საკითხია, რომელიც დროს ითხოვს. რა თქმა უნდა, უნდობლობის ფონიც არსებობს, რომელიც ამ ოთხი წლის განმავლობაში გაჩნდა და უამრავი შეკითხვა, რომელიც ამ ურთიერთობის დეფიციტის გამო წარმოიშვა. ბევრი რამაა დასაზუსტებელი — როგორც ტექნიკური, ასევე იურიდიული დეტალები, რომლებიც ამ მოლაპარაკების პროცესში უნდა შეთანხმდეს.
შემდგომი ეტაპი იქნება უკვე გრიფირების კონკურსში მონაწილეობა, რასაც გამომცემლები მხოლოდ იმ შემთხვევაში დათანხმდებიან, თუკი ყველა პირობა იქნება გათვალისწინებული, ყველანაირი დეტალი წინასწარ განსაზღვრული. ჩვენი უმთავრესი მიზანი, როგორც იმ გამომცემლის, რომელიც წლების განმავლობაში უპირისპირდებოდა განათლების სამინისტროს და ამხელდა საავტორო უფლების დარღვევასა და ინტელექტუალური საკუთრების მისაკუთრებაში, ის არის, რომ პროცესი კანონიერად და ყველა წესის დაცვით წარიმართოს, როგორც ცივილიზებულ საზოგადოებას შეჰფერის.
ამ მოლაპარაკების პროცესში გრიფირების დაახლოებითი ვადებიც გამოიკვეთა. სავარაუდოდ, არა უგვიანეს ოქტომბრის თვისა, იმიტომ რომ შემდეგ უკვე ძალიან ცოტა დრო დარჩება. ისედაც დრო მცირეა ხარისხიანი სახელმძღვანელოების მოსამზადებლად. ჩვენ ვაპირებთ, რამდენიმე საგანში შევიტანოთ სახელმძღვანელოები საკონკურსოდ და აქტიურად ვემზადებით ამისთვის.“
ნინო ნაკუდაშვილი, გამომცემლობის „სწავლანი“ დირექტორი: „მოლაპარაკებები არ დამთავრებულა, ამიტომ, საბოლოო შედეგი ჯერ არ ვიცით. რა თქმა უნდა, თავისთავად პოზიტიურია, რომ პროცესი დაიძრა.
რასაკვირველია, ჩვენ გვაქვს გარკვეული მოთხოვნები, რომელიც იცის განათლების სამინისტრომ. სხვა საკითხია, რამდენად აქვს მას საშუალება, გაითვალისწინოს ეს ყველაფერი. საბოლოო ჯამში, ყველაფერი მიდის ფინანსებთან. ის ფაქტი, რომ სამინისტრო ცდილობს ჩაჯდეს სამართლებრივ სივრცეში, საიდანაც ამოვარდნილი იყო და თვითონ კი არ ბეჭდავს სახელმძღვანელოებს (შპს-ს ფუნქციას კი არ ითავსებს), არამედ აპირებს შეისყიდოს უკვე დაბეჭდილი სახელმძღვანელოები გამომცემლებისგან, ეს დიდი და პოზიტიური ნაბიჯია, ამ პროცესის მიმდინარეობისას.
მეორე მხარეა, რა თანხა შეუძლია გადაიხადოს, ჯამში, სახელმწიფომ. ამასთან დაკავშირებით გარკვეული მოლაპარაკებები მიდის და იმედი მაქვს, კარგად დასრულდება. სახელმწიფოს აქვს სურვილი დაბრუნდეს იურიდიულ სივრცეში. ეს ძალიან კარგია.
მთავარია, რომ განათლების სამინისტრო და გამომცემლები თავს აღიქვამენ პარტნიორებად და არა მტრებად.
მე თუ მკითხავთ, სულ რომ არ შედგეს ეს მოლაპარაკება, მაინც კმაყოფილი ვიქნები, რომ არ გვლანძღავენ და ნარკოდილერებს არ გვადარებენ, როგორც ეს გიორგი მარგველაშვილის მინისტრობის დროს მოხდა. თვითონ ის ფაქტი, რომ ალექსანდრე ჯეჯელავამ სატელევიზიო გამოსვლისას გამომცემლები სისტემის დასაყრდენად მოგვიხსენია და თქვა, რომ მათ უნდა მოვუფრთხილდეთო, ჩემთვის, სიმართლე გითხრათ, საკმარისია, რომ თავი ვიგრძნო სრულად რეაბილიტირებულად და წელში გამართულად. დანარჩენი მოლაპარაკების საკითხია.“
გამომცემლობა „დიოგენეს“ დირექტორმა თამარ ლებანიძემ მიმდინარე პროცესებზე ვრცლად საუბარი არ ისურვა. მხოლოდ ის გვითხრა, რომ მიმდინარეობს მოლაპარაკებების პროცესი, ზუსტდება დეტალები და ამ პროცესში ჩართული არიან მათი იურისტები.
გამომცემლობა „ინტელექტის“ ხელმძღვანელთან, კახმეგ კუდავასთან საუბარი საკმაოდ ვრცელი და ბევრისმომცველი გამოდგა. ბატონმა კახამ არა მარტო მიმდინარე მოლაპარაკებებზე ისაუბრა, არამედ ოთხი წლის წინ განვითარებული მოვლენებიც შეაფასა. თავისი სათქმელით, ვფიქრობთ, ყველა იმ გამომცემლის გულისტკივილი გამოხატა, ვინც სამინისტროს მიერ გატარებულმა პოლიტიკამ თითქმის გაკოტრების პირას მიიყვანა.
„გამომცემლებს 15-მდე შეხვედრა გვქონდა განათლების მინისტრთან. ჩემი აზრით, შერიგება შედგა, ახლა მიმდინარეობს მორიგება.
ამ პროცესის დაწყება ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო, ჩვენ ხომ, ოთხი წელია, არც ერთი მინისტრი არ დაგვლაპარაკებია, ამდენად, ამ შეხვედრებს, რა თქმა უნდა, დადებითად ვაფასებთ.
ვფიქრობ, ბატონი ალექსანდრე ჯეჯელავა უნიჭიერესი მენეჯერია. ეს ის პიროვნებაა, რომელსაც შეუძლია მონახოს გამოსავალი — მოსწავლის, მასწავლებლის, ავტორის და გამომცემლის ინტერესების გათვალისწინებით. იგი ყურადღებით უსმენს რადიკალურ, კონსტრუქციულ, განსხვავებულ აზრებს. (ცოტა ზედმეტი ქება ხომ არ გამომივიდა?). თუ არ დამძიმდება ჩვენი მდგომარეობა, მაშინ აზრი აქვს თანამშრომლობას. პრობლემები კი მრავალია.
1. I-VI კლასების სახელმძღვანელოებს გაუვიდა გრიფირების ვადა, 2017 წლის სექტემბრიდან სკოლებში ახალი სახელმძღვანელოები უნდა შევიდეს. ჩვენ კი დიდი რაოდენობის მოქმედი სახელმძღვანელოების მარაგები გვაქვს. სამინისტროს ვთავაზობთ, შეისყიდონ ეს უხმარი, მოქმედი, საუკეთესო წიგნები, მინიმალურ ფასებში. მაშინ როდესაც, სკოლები სავსეა ორჯერ, სამჯერ ნახმარი, ჯანმრთელობისთვის საშიში წიგნებით.
გრიფირებაში მონაწილეობა რომ მივიღოთ, უამრავი ადამიანი უნდა ჩაერთოს პროცესში. შეიძლება ავტორს უთხრა, თუ გავიმარჯვებთ კონკურსში, შემდეგ მიიღებ ჰონორარს, მაგრამ ამას ვერ ეტყვი, ვთქვათ, მხატვარს, მოწვეულ რედაქტორს... მარაგების შესყიდვა გარკვეული ხელშეწყობა და ინვესტიცია იქნება ჩვენთვის პროცესში მონაწილეობის მისაღებად. თუ ეს ასე არ მოხდა, მაშინ შემოვა ახალი, გამოუცდელი გამომცემლობა, გამოუცდელი ავტორებით და სკოლა მიიღებს სუროგატ სახელმძღვანლოებს. 20-წლიანი გამოცდილების მქონე ავტორებისა და გამომცემლობების მონაწილეობით კი, უკეთესი სახელმძღვანელოები შეიქმნება. მიმდინარეობს ვაჭრობა (ეს ცუდი სიტყვა არ არის) პირობებზე. ასე რომ, ნაშთების არსებობა ერთ-ერთი სერიოზული შემაფერხებელი პრობლემაა.
2. წინა მინისტრებმა დაივიწყეს მასწავლებელი! ჩვენმა გამომცემლობამ შესთავაზა ახალ მინისტრს 17 ათასი „მასწავლებლის წიგნი“ სხვადასხვა საგანში, უფასოდ, საჩუქრად მასწავლებლებისთვის. 4 წელია მასწავლებელს არ მიუღია „მასწავლებლის წიგნი“. რატომ? როდესაც კონკურენცია იყო, ჩვენ, ავტორებთან ერთად, დავდიოდით რაიონებში, ხულოდან დაწყებული ლაგოდეხამდე და შეხვედრებზე პედაგოგებს ვჩუქნიდით წიგნებს. ეს ჩვენს ინტერესებშიც იყო, მიგვეწოდებინა ჩვენი სახელმძღვანელოების მიხედვით შექმნილი მეთოდური დამხმარე მასალა. არც ერთი „მასწავლებლის წიგნი“ სამინისტრომ არ დაბეჭდა, რადგან „წამგებიანად“ ჩათვალეს (მაგალითად, „მასწავლებლის წიგნი“ ფიზიკაში მოცულობით ერთ-ნახევარჯერ მეტია თვითონ სახელმძღვანელოზე). რაც უნდა ლამაზად ვილაპარაკოთ, მასწავლებელი სოციალურად დაუცველთა სიაშია, მისი მწირი ხელფასი რას უნდა ამყოფინოს. მეთოდური ლიტერატურა განსაკუთრებით საშურია დამწყები მასწავლებლისათვის. ჳ-ვჳ კლასების სახელმძღვანელოები რომც შეიცვალოს (წელს ხომ გამოადგებათ), VII-XII კლასების სახელმძღვანელოებიც ხომ გვაქვს. ამაზე დიდი საჩუქარი რა შეიძლება მივცეთ მასწავლებელს.
3. ოთხი გამომცემლობის („არტანუჯი“, „დიოგენე“, „ინტელექტი“ და „ლოგოს პრესი“) სარჩელი სტრასბურგის სასამართლოშია. სიმართლის ძიება ჩვენთვის, ისევე როგორც ბევრისთვის, აზრს კარგავს. ოთხი წელი მიილია საქართველოს სასამართლოებში სიარულში. მაგრამ გავიარეთ ეს აუცილებელი გზა, რადგან, წინააღმდეგ შემთხვევაში, სტრასბურგის სასამართლო სარჩელს არ მიიღებდა. ჩვენ მხარს გვიჭერს გამომცემელთა საერთაშორისო ასოციაცია. ლაპარაკია რამდენიმე მილიონ ევროზე (ეს თანხა საერთაშორისო აუდიტმა დაადგინა). ჩვენ დავიცავთ ჩვენი ავტორებისა და გამომცემლების ინტელექტუალურ საკუთრებას, მოვიგებთ ამ საქმეს და სახელმწიფოს მოუწევს თანხის გადახდა. ყოველივე ამაზე პასუხისმგებლობა ეკისრება ყოფილ განათლების მინისტრს, ბატონ გ. მარგველაშვილს.
4. ცალკე დგას ავტორთა ჰონორარის საკითხი. სამინისტრო რასაც ბეჭდავდა, იმის სასტამბო ღირებულების 10%-ს გვიხდიდა. რომ იანგარიშოთ, თითო ავტორი (4 ავტორის შემთხვევაში) ერთ რეალიზებულ წიგნში ერთ თეთრს იღებდა (ალბათ, არ დაიჯერებთ, მაგრამ ასეა). რომ გთხოვოთ რომელიმე სახელმძღვანელოს დაწერა და გითხრათ, რომ მხოლოდ ერთ თეთრს მიიღებთ ჰონორარს ერთ რეალიზებულ წიგნში, დათანხმდებით? ეს ხომ დაცინვაა.
მომზადდა ახალი ე. წ. ფასთა მატრიცა. ეს საკითხი განვიხილეთ, თუმცა ჯერ შეთანხმებული არ ვართ.
ყველაფერს ამ ქვეყანაზე აქვს საზომი ერთეული: სიგრძეს — სანტიმეტრი, მასას — კილოგრამი, როგორ შეიძლება წიგნის ფასი დადგინდეს სასტამბო ღირებულებით (ქაღალდის ღირებულებას პლიუს ბეჭდვის ღირებულება). გამოდის, რომ ქაღალდი უფრო ღირებულია, ვიდრე ის, რაც ამ ქაღალდზე წერია(?!). ესეც შეცდომაა — საზომ ერთეულად ნუ ვიყენებთ სასტამბო ღირებულებას.
კარგი ავტორის მოძებნა პრობლემაა. შეიძლება იყო კარგი მეცნიერი, კარგი მასწავლებელი, მაგრამ კარგი სახელმძღვანელო ვერ დაწერო. განათლების ერთი მინისტრი ამბობდა: ჩვენ მოვძებნით ახალგაზრდა ავტორებს, რომლებიც იმითაც კმაყოფილი იქნებიან, რომ სახელმძღვანელოზე მათი გვარი ეწერებაო. შეიძლება ასე მსჯელობა? — გეკითხებით.
5. დავსვათ საკითხი — არის თუ არა სახელმძღვანელო ძვირი? ძვირი რასთან შედარებით? რა ღირს ერთი კოლოფი სიგარეტი? რა ღირს თეატრის ბილეთი? რა ღირს ფეხბურთის ბილეთი? რა ღირს ნაყინი? რა ღირს ლუდი?.. საქართველოში წიგნი ყველაზე იაფია. სახელმძღვანელო კი არ არის ძვირი, მოსახლეობის მსყიდველობითი უნარია დაბალი. შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ საქართველო მდიდარია და ყველას შეუძლია სახელმძღვანელოს ყიდვა, მაგრამ მიდგომა უნდა იყოს დიფერენცირებული. ეს უნდა გახდეს სოციალური პროექტი. ვისაუბრეთ ამაზეც. ნუ გავაუფასურებთ წიგნს, ნუ დავუკარგავთ მნიშვნელობას.
6. ერთ-ერთი შეხვედრა მიეძღვნა უცხოელი გამომცემლებისა და ქართველი გამომცემლების უფლებებს. თქვენ კარგად იცით, რომ ინგლისური ენის სახელმძღვანელოები შემოდის უცხოეთიდან, კერძოდ ინგლისიდან. მიზანმიმართულად გააკოტრეს ტატიანა ბუკიას საუკეთესო ქართული გამომცემლობა „ოცდამეერთე“, რომელიც ძირითადად ინგლისურის კარგ სახელმძღვანელოებს გამოსცემდა. როგორ შეიძლება, დაწყებით კლასებში მაინც, ქართველი ავტორის მიერ არ იყოს უცხო ენის სახელმძღვანელო დაწერილი. ის, რაც შემოდის, ფაქტობრივად, რუსეთისთვის დაწერილი სახელმძღვანელოებია. ჩვენი ავტორების მიერ დაწერილ სახელმძღვანელოებში სულ ქართული გარემოა. ქართველ ბავშვს, კრემლზე და მატრიოშკებზე კი არ უნდა ელაპარაკო, ქართული რეალობის შესატყვისი მაგალითები უნდა შევთავაზოთ. თან ეს წიგნები არ არის დაწერილი საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ეროვნული სასწავლო გეგმების მიხედვით. ასევეა ფრანგული და გერმანული ენის სახელმძღვანელოების შემთხვევაშიც. ქართველი ავტორებისა და გამომცემლების მიერ დაწერილი სახელმძღვანელოები რომ არ შეესაბამებოდეს სტანდარტს, გრიფირების კონკურსზე არც განიხილავენ. რატომ ვუშვებთ ამ გამონაკლისებს? ბუნებრივად ჩნდება კითხვის ნიშნები.
7. რუსული ენის სახელმძღვანელო თუ რუსეთიდან (ან სხვა ქვეყნიდან) შემოვიდა, ეს იქნება ოკუპაციის გაგრძელება — რას და როგორ ჩაწერენ, არავინ იცის. სპეციალურად ჩვენთვის ხომ არ დაიწერება ეს სახელმძღვანელოები. გოგებაშვილმა მარტო „დედა ენა“ ხომ არ დაგვიწერა, „Русское слово“-ც იმიტომ დაწერა თვითონ, რომ დაწყებით კლასებში რუსული ენაც ქართველი ავტორის დაწერილი უნდა ყოფილიყო. წლების განმავლობაში, რუსული ენა ჩვენთვის მეორე ენა იყო და ჩვენი ავტორები მას სრულყოფილად ფლობენ, ზოგს რუსული სკოლა აქვს დამთავრებული. მე ამ საკითხს რადიკალურად ვუყურებ, ეს საქართველოსთვის წამგებიანი იქნება — მორალურად, შინაარსობრივად. ჩვენ ბოლომდე ვიბრძოლებთ, რომ ასე არ მოხდეს.
რუსული ენის სახელმძღვანელოებიც ჩვენი, ქართველი ავტორების მიერ უნდა დაიწეროს. ამაზე გვიპასუხეს, რომ თუ სტანდარტის მიხედვით უცხოელი დაწერს, უარს ვერ ეტყვიან. ეს უკვე ცუდი ტენდენციაა.
20 წლის წინ ჩვენ რომ დავიწყეთ სახელმძღვანელოებზე მუშაობა, კოლმოგოროვის წიგნი იყო მათემატიკაში, მაშინ ამბობდნენ, რომ ვერ ვხედავთ საქართველოში მათემატიკის სახელმძღვანელოს დამწერ ავტორებსო. ჩვენ კი ვამტკიცებდით, რომ საქართველო არის მუსხელიშვილისა და ვეკუას სამშობლო. ქართველმა მათემატიკოსებმა დაწერეს და გამოვეცით კიდეც ევროპული დონის სახელმძღვანელოები.
8. არაქართულენოვანი სკოლების ვჳჳ-ხჳჳ კლასები სწავლობენ არაგრიფირებული სახელმძღვანელოებით. გამოდის, რომ არაქართულენოვანი სკოლები სხვა პროგრამით სწავლობენ, ქართული სკოლები — სხვა პროგრამებით. ამას უნდა დარეგულირება. ადრე ეს სკოლები იყო: აზერბაიჯანული, რუსული და სომხური. ჩვენ მივაღწიეთ იმას, რომ გამხდარიყო: აზერბაიჯანულენოვანი, რუსულენოვანი და სომხურენოვანი. რა განსხვავებაა? სკოლა უნდა იყოს ქართული, რაც ნიშნავს იმას, რომ იყოს ქართული პროგრამა, სახელმძღვანელო — ქართული სკოლის სახელმძღვანელოს იდენტური, ქართული საათობრივი ბადე და სხვ. მაგალითად, აზერბაიჯანში ქიმიის სწავლება იწყება მეშვიდე კლასში, საქართველოს სკოლებში კი — მერვე კლასიდან. ქიმიის სახელმძღვანელო აზერბაიჯანიდან შემოიტანეს, რადგან ჩვენი არ იყო გრიფირებული. ასევე შემოიტანეს ფიზიკის და მათემატიკის სახელმძღვანელოები სომხეთიდან, რუსეთიდან, აზერბაიჯანიდან, რომლებსაც მოაყოლეს თავიანთი ქვეყნების ტენდენციურად დაწერილი ისტორიის სახელმძღვანელოები, სადაც წერია — ვინ არის შენი პრეზიდენტი? პასუხი მარტივია: პუტინი, ალიევი... ასეთი პოლიტიკით ჩვენი ეროვნული ინტერესები ზარალდება. ნუ ვიზამთ ამას.
9. სახელმძღვანელოების ელექტრონული ვერსიების დაცულობაზე შევთანხმდით. მივიღეთ გარკვეული თანხმობა უცხოური ორგანიზაციებიდანაც.
სხვა პრობლემებზე მომავალში ვისაუბროთ.“
***
განათლების მინისტრმა ალექსანდრე ჯეჯელავამ სახელმძღვანელოების ბიზნესის ისტორია საქართველოში, პირობითად, სამ ეტაპად დაყო. პირველი ორი, თავისი მიღწევებითა და შეცდომებით, უკვე გავლილია. ახალი — მესამე ეტაპი რომ წარმატებით დასრულდეს, აუცილებელია გამომცემელთა 20-წლიანი გამოცდილების გაზიარება და დაშვებული შეცდომების აღიარება. სამინისტროსა და გამომცემლებს შორის თანამშრომლობა რომ შედგეს, განათლების სამინისტრომ, გამომცემელთა დაკარგული ნდობის აღსადგენად, ქმედითი ნაბიჯები უნდა გადადგას.
|
