2016-10-27 თვითგანვითარება ადამიანის ზოგადი განვითარების ძალიან კარგი იარაღია
რა ფორმით და რომელი ასაკიდან ვასწავლოთ ბავშვს უცხოური ენები? როგორ გავხადოთ სასიამოვნო სწავლის პროცესი და რას მივაქციოთ ყურადღება უცხოური ენის გამოცდებისათვის მზადების პერიოდში — საუბრობს რუსუდან ტყემალაძე, შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის უცხოური ენების ჯგუფის ხელმძღვანელი
საუკეთესო ასაკი ახალი ენის შესასწავლად
ამ საკითხს არა მარტო საზოგადოებაში არჩევენ, არამედ მეცნიერებიც, მკვლევრები, ფსიქოლოგები და მათშიც არსებობს აზრთა სხვადასხვაობა, რომელი ასაკია უკეთესი. მე საკითხს ასე დავსვამდი — რომელი მეთოდია უკეთესი, რადგან შეიძლება ენის სწავლა გვიან დაიწყო (დავუშვათ, 10-12 წლის ასაკში) და შესანიშნავად შეისწავლო ან 3-5 წლიდან დაიწყო (როგორც ახლა მოდაშია) და ვერაფერიც ვერ ისწავლო. ამიტომ, მე გავმიჯნავდი მეთოდიკას. თუ ჩვენ ვლაპარაკობთ იმაზე, რომელია სასურველი სასკოლო ასაკი, როდის არის უკეთესი, რომ ბავშვმა სკოლაში უცხო ენის შესწავლა დაიწყოს, ჩემი აზრით, ეს 7 წლის ასაკია. ხოლო თუ ვლაპარაკობთ იმაზე, საერთოდ როდის არის უკეთესი (ოჯახში ასწავლიან თუ საბავშვო ბაღში), მაშინ აქ ნამდვილად მივაქცევდი ყურადღებას მეთოდიკას. თუ ეს სწავლება ბავშვს არ ტვირთავს, არ ავალებს საშინაო დავალებას, არამედ ეფუძნება გართობის და უფრო მოსმენის განვითარების მეთოდიკას, მაშინ პირდაპირ 2 წლიდან შეიძლება ბავშვმა მოისმინოს უცხოური ტექსტები. უბრალოდ მან ეს უცხო ენა მხოლოდ სმენით უნდა მიიღოს.
თუ ჩვენ ვლაპარაკობთ გაკვეთილების სისტემაზე, გარკვეულ პროგრამაზე, საშინაო დავალებებზე, სასურველია, 7 წლის ასაკიდან დაიწყოს. უფრო ადრე დაწყება არ მიმაჩნია მიზანშეწონილად, ამ ასაკამდე — არანაირი გაკვეთილის ფორმატი. 7 წლიდანაც კი გაკვეთილი, კლასიკური გაგებით — საშინაო დავალება, გამოკითხვა — არ უნდა იყოს. ევროპაში ინგლისურმა დიდი დატვირთვა მიიღო და სერიოზული პროგრამა ხორციელდებოდა, წლების განმავლობაში, მთელი ევროპა გადავიდა პირველი კლასიდან (ეს არის 6 წლის ასაკი) სწავლებაზე. ამ შემთხვევაში, უნდა იყოს ძალიან კარგად დატრენინგებული მასწავლებელი, რომელიც ორიენტირებული იქნება მხოლოდ და მხოლოდ პატარა ბავშვების სწავლების მეთოდიკაზე. ძალიან კარგად უნდა ესმოდეს ამ ასაკის თავისებურება. თუ ჩვენ IX-X კლასების ჩვეულებრივ მასწავლებელს ვუშვებთ პირველ კლასში და ვეუბნებით, ამ წიგნით ასწავლე (კარგი წიგნი კიდევ ცალკე პრობლემაა), ვფიქრობ, სრულიად უმიზნოა, დაკარგული დრო და დაკარგული სახსრებია. ან ძალიან დიდი დრო უნდა დავუთმოთ უმცროსი ასაკის ბავშვების მასწავლებლების გადამზადებას მეთოდიკაში, ან ვთქვათ ძალიან ზოგადად, რაც ოჯახშიც შეიძლება გაკეთდეს, ბავშვს, პერიოდულად, ჰქონდეს იმის საშუალება, რომ მოისმინოს ინგლისურენოვანი ზღაპრები, სიმღერები, მეტყველება და მეტი არაფერი. ეს უნდა იყოს უცხო ენის პასიური შესვლა გონებაში (უხეშად რომ ვთქვათ) ისევე, როგორც მშობლიურ ენას სწავლობს ბავშვი სრულიად გაუცნობიერებლად, უბრალოდ ესმის და მერე, ნელ-ნელა, ასტრუქტურებს. სწავლების პირველი ეტაპი უნდა იყოს ასეთი — მაქსიმალურად გართობაზე ორიენტირებული და თამაშში გადასული.
ორი უცხო ენის დაწყება ერთდროულად
ვფიქრობ, რომ თუ საშუალო შესაძლებლობის ბავშვს ავიღებთ, ეს არაფრით არ შეიძლება. რა თქმა უნდა, არიან ბავშვები, რომლებსაც ენის შეთვისების განსაკუთრებული ნიჭი აქვთ, მაგრამ ეს დიდი გამონაკლისია. არ არის მიზანშეწონილი ორი უცხოური ენის (მით უმეტეს, რომ მშობლიური ენაც ასათვისებელია) ერთდროულად შესწავლა. სასურველია, დაახლოებით, 3-4 წელი ინტერვალი, რადგან ეს ზედმეტი გადატვირთვაა ბავშვისთვის და არავითარ საჭიროებას არ წარმოადგენს, თუ არ ვლაპარაკობთ ბილინგვიზმზე, რაც აბსოლუტურად სხვა რამაა. ბილინგვიზმია, როცა ოჯახის რომელიმე წევრი ფლობს სხვა ენას და ბავშვს, მშობლიური ენის დონეზე, ესმის ეს ენა. თუ ჩვენ ვლაპარაკობთ უცხო ენის სწავლებაზე, ორი უცხო ენის სწავლება ერთდროულად, ჩემი აზრით, მიზანშეწონილი არ არის.
სწავლების წარმატებული სტრატეგია
სწავლების წარმატებულ სტრატეგიას განსაზღვრავს, როგორც ვთქვი, ადრეულ ასაკში მოსმენის უნარის მაქსიმალურად განვითარება, თამაშის დონეზე (და არა საგაკვეთილო პროცესის ფორმატი), უბრალოდ პასიური მოსმენა — ბავშვს ჰქონდეს საშუალება, ისმინოს უცხო ენაზე ჩანაწერები, სიმღერები და ა.შ. მოგვიანებით ეტაპზე შემოდის კომუნიკაციური მეთოდიკა, რომელიც გულისხმობს პრაქტიკული უნარ-ჩვევების განვითარებას — წერა, კითხვა, ლაპარაკი და მოსმენა.
ჩვენთან, ტრადიციულად, მასწავლებლებს უფრო განვითარებული აქვთ კითხვის უნარ-ჩვევა. დღეს უკვე ძალიან დიდ კონკურენციას უწევენ მასწავლებლებს მოსწავლეები, მათ უფრო განვითარებული აქვთ მოსმენის უნარ-ჩვევა, რადგან ისმენენ სხვადასხვა ვიდეოებს, უყურებენ ფილმებს. ჩვენ ეს გამოცდების შედეგებზეც დავინახეთ, მათ არ გაუჭირდათ მოსმენის დავალება. ერთგვარი გეზი და მეთოდური რჩევაა, თვითონ ბავშვმა, მოსწავლემ, მასწავლებლის დახმარების გარეშე, უყუროს ფილმებს, უსმინოს მუსიკას და სხვადასხვა სახის ტექსტებს. უამრავი კარგი საიტია. მოსწავლეს ნამდვილად შეუძლია თვითონ განვითარდეს. ხანდახან მშობლები ზედმეტად აფასებენ მასწავლებლის როლს, ჰგონიათ, თუკი კერძო რეპეტიტორთან მიიყვანენ შვილს, ეს უკვე წარმატების გარანტიაა. არ მინდა იმედები გავუცრუო მათ, ვინც თანხებს იხდის, მაგრამ აქ, ისევ და ისევ, მნიშვნელოვანია მეთოდიკა, რომელსაც მასწავლებელი იყენებს და არანაკლებ მნიშვნელოვანია თვითგანვითარების ელემენტი.
უცხოური ენის დამოუკიდებლად შესწავლა
დღეს, ინტერნეტის და უამრავი ინფორმაციის პირობებში, მონდომებულ ადამიანს — თინეიჯერს, ბავშვს, ყველას შეუძლია გარკვეული უნარ-ჩვევა განივითაროს უცხო ენაში და მისთვის მასწავლებელი იყოს მხოლოდ გეზის მიმცემი, ინსტრუქტორი, თუ შეიძლება რომ ასე ითქვას, რომელიც დააკვალიანებს პრობლემის შემთხვევაში. მთელი მსოფლიო ამაზეა გადასული — თვითგანვითარება ადამიანის ზოგადი განვითარების ძალიან კარგი იარაღია. მუდმივი ბმა — თუ მასწავლებელმა არ ასწავლა, მოსწავლემ არაფერი არ იცის, მე მგონი, ამის დრო ნელ-ნელა გადის.
არ მინდა, ცუდად გამომივიდეს, არავითარ შემთხვევაში არ ვაკნინებ მასწავლებლის როლს, პირიქით, მასწავლებელი ძალიან მნიშვნელოვანი ელემენტია, რომ სწორი გზით წაიყვანოს მოსწავლის განვითარება, მაგრამ მოსწავლის განვითარება არის — მასწავლებლის დაკვალიანებას პლუს თვითგანვითარება. დამოუკიდებელ მუშაობას, დამოუკიდებელ მიდგომებს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს დღევანდელ პირობებში, მასწავლებელმა უნდა მისცეს საგანმანათლებლო საიტების მისამართები, ურჩიოს, რომ კომპიუტერზე მხოლოდ თამაშები არ ითამაშოს, მაგრამ მოსწავლემ უნდა შეძლოს თვითგანვითარება. შეუძლია თუ არა მას სრულყოფილად ისწავლოს ენა მასწავლებლის გარეშე, ამ შეკითხვაზე, ალბათ, სკეპტიკური პასუხი მექნება — არა, რა თქმა უნდა, მას ნამდვილად სჭირდება გარკვეული გიდი, რომ შეისწავლოს უცხო ენა, თუმცა, თვითსწავლისა და თვითგანვითარების ელემენტი ძალიან დიდია.
მოსმენის უნარი
საგამოცდო ტესტში ეს დავალება დიდი სიფრთხილით შემოვიტანეთ, რადგან მოსმენის უნარი ერთ-ერთი რთული უნარია, არ არის იოლი მოისმინო და გაიგო უცხო ტექსტი, მით უმეტეს — ტესტის შეკითხვაზე გასცე პასუხი. ძალიან ვშიშობდით, მაგრამ მართლაც პარადოქსი იყო ის, რომ მოსამზადებელ პერიოდში, მასწავლებლების მხრიდან მეტი ოპონირება წამოვიდა, ვიდრე — აბიტურიენტების. მასწავლებლები ამბობდნენ: ჩვენ არ გვაქვს მაგნიტოფონი სკოლაში, ჩვენ არ ვაკეთებთ ამას, რაც, ჩემი აზრით, სრულიად არაარგუმენტირებულია — თუ სახელმძღვანელოთი მუშაობ, იქ არის მოსმენის ელემენტი ისევე, როგორც სხვა ელემენტები და სკოლამ როგორღაც უნდა უზრუნველყოს ამის მოგვარება.
ამ წლების განმავლობაში, აბიტურიენტებისგან არ მიგვიღია არც ერთი რაიმე სახის კრიტიკული შენიშვნა. რასაკვირველია, ვიღაც უკეთ ასრულებს ამ დავალებას, ვიღაც — ნაკლებად, მაგრამ სტატისტიკური ანალიზი, რაც ჩვენთვის უპირველესი შემაფასებელი საშუალებაა, გვეუბნება, დაახლოებით, ათიდან შვიდი აბიტურიენტი ამ დავალებას, ოთხივე უცხოურ ენაში, აკეთებს კარგად, საშუალოზე უკეთ, რაც ოპტიმიზმის საფუძველს გვაძლევს. შეიძლება ჩვენ ცოტა გავამარტივეთ ეს დავალება, ზედმეტად „დავუღეჭეთ“, რადგან არ გვინდოდა, ეს სიახლე მეხის დაცემასავით ყოფილიყო. წელს, როცა დავალება ოდნავ გავართულეთ, სტატისტიკური ანალიზი ძალიან დამაიმედებელია.
იქნება თუ არა სიახლე მოსმენის ნაწილში
თქვენ იცით შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის ზოგადი პოლიტიკა — ჩვენი მიდგომა დინამიურია, ყოველ წელს გარკვეული სიახლე შედის, არ არის გამორიცხული, 2017 წელს რაღაც სიახლე უცხო ენებშიც შევიდეს, მაგრამ წინასწარ ამის დაანონსება შეუძლებელია. უმნიშვნელო სიახლე იქნება, მაგრამ სანამ ამას ძალიან კარგად არ „დავაპილოტებთ“, აპრობაციას არ გაივლის და არ დავრწმუნდებით, რომ ეს კარგისკენ ცვლილებაა, მანამდე არ მინდა გამოცხადება. თუმცა, შემიძლია გითხრათ, რომ დიდი და დრამატული ცვლილება არ იგეგმება
მოსმენაზე არანაკლებ მნიშვნელოვანი უნარი — მეტყველება
ამ უნარს ჩვენ ლაპარაკს ვეძახით, რადგან მეტყველება ცოტა სხვა რამაა. ლაპარაკის ნაწილი ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც სხვა ნებისმიერი. ოთხი უნარია — წერა, კითხვა, ლაპარაკი, მოსმენა. ჩვენ შევძელით, რომ მასწავლებლის ტესტში ოთხივე თანაბარი წონის მატარებელია, ძალიან კარგი იქნებოდა, აბიტურიენტებშიც ყოფილიყო. თუმცა, ამ ნაწილის დამატება ძალიან ძვირადღირებული სიამოვნებაა — ყოველი ბავშვი ინდივიდუალურად უნდა ჩაიწეროს და არა ჯგუფურად, როგორც მოსმენაში ხდება — 15-კაციანი სექტორი ერთ ტექსტს ისმენს. ამას ვერ გავაკეთებთ ლაპარაკის დროს. გასწორებაც საკმაოდ რთული და ძვირია, ამიტომ ამაზე ფიქრს, ჯერჯერობით, თავს დავანებებთ, თუმცა მომავალში არაფერია გამორიცხული. რა თქმა უნდა, ლაპარაკის ნაწილი დაგვეხმარება, რომ სრულიად ობიექტური შეფასება მივიღოთ.
ზოგადი რეკომენდაცია
პირველ რიგში, ლაპარაკის უნარის განვითარება, ეს არის სიტუაციური დიალოგების სწავლა, რომელიც არის სახელმძღვანელოებშიც და ძალიან ბევრია საიტებზე. მასწავლებლებს ვურჩევ (სამწუხაროდ, ამას ძალიან ცოტა აკეთებს) და შევახსენებ, რომ ლაპარაკის განვითარება არ არის წაკითხულის მოყოლა. ცხადია, ცალკე ადამიანი თავის თავს ვერ დაელაპარაკება, ლაპარაკის განვითარება გარკვეულ სიტუაციაში შესაბამისი ლექსიკის გამოყენებას გულისხმობს. სწორედ ამ მიმართულებით უნდა აკეთონ ბავშვებმა ის ძალიან კარგი სავარჯიშოები, რომლებიც არის სახელმძღვანელოებში და საიტებზე.
ახლა ძალიან ბევრი საშუალებაა, რომ მათ ჰყავდეთ ონლაინმეგობრები სხვადასხვა ქვეყნებში. ვურჩევ, შეიძინონ მეგობრები და დღეში, თუნდაც ნახევარი საათი მაინც, სკაიპისა თუ სხვა უამრავი პროგრამის საშუალებით, ინგლისურად ესაუბრონ. ეს ძალიან კარგი იქნება მათი მეტყველებისთვის — ლაპარაკის უნარის განვითარებისთვის.
კითხვის უნარი
ყველა აბიტურიენტს, ვისაც უცხო ენის შესწავლა სურს, ვურჩევ, რაც შეიძლება მეტი იკითხოს. იკითხოს მისი ცოდნის დონის შესაფერისი ლიტერატურა. არსებობს ადაპტირებული წიგნები. თუ, დავუშვათ, ცხრა წლის ბავშვი ორიგინალის კითხვას დაიწყებს, მას გაუჭირდება და მოტივაცია დაეკარგება. ამიტომაც კითხვა უნდა იყოს თემატური და ენობრივი დონის შესაბამისი, ეს აუცილებელი პირობაა. ამას არც მასწავლებელი სჭირდება და არც გარკვეული მეთოდური ინსტრუქციები. აბიტურიენტებო, იკითხეთ, რაც შეიძლება მეტი ადაპტირებული მხატვრული ლიტერატურა ან არამხატვრული. უამრავი საიტია, მაგალითად, არაჩვეულებრივი საიტი აქვს ბრიტანეთის საბჭოს ინგლისური ენის შემსწავლელთათვის, დონეებად დაყოფილი. იქ ტექსტებიც არის, მოსმენის საშუალებებიც და აუცილებლად გამოიყენეთ ეს შესაძლებლობა.
ჩვენ ვთქვით, რომ საწყის ეტაპზე, სადღაც 7-8 წლამდე, მოსმენაა უმნიშვნელოვანესი, რომ განვითარდეს ენის უნარი, შემდეგ უკვე კითხვაა მნიშვნელოვანი ელემენტი.
მე ჯავახიშვილის უნივერსიტეტშიც ვასწავლი და ვხედავ, რომ სტუდენტებსაც კი უჭირთ ავთენტური, ნამდვილი საგაზეთო სტატიების წაკითხვა და გაგება. ეს ცალკე ენასავითაა, მეტაენაა, თავისი ფიქსირებული პოლიტიკურ-ეკონომიკური, კულტურული თუ სხვა ტერმინოლოგიით, ამიტომაც, თუ არ ხარ სპეციალისტი, ძნელია გაგება. ამერიკელსა და ბრიტანელს ესმის, ჩვენ — არა, იმიტომ, რომ იმ კულტურაში არ გავზრდილვართ და არ გვიცხოვრია. პრესის შემსწავლელთა დასახმარებლად BBC-ის აქვს საიტი შემსწავლელებისთვის — BBC Learning English — სადაც მათ ასაკზე მორგებული არაჩვეულებრივი თემატიკაა, ენაც, მოსასმენი ტექსტები და წასაკითხი — გარემოს დაცვაზე, ახალგაზრდულ ცხოვრებაზე, კულტურაზე, ინფორმაციულ-საგანმანათლებლო და ა.შ. ასე რომ, იკითხეთ! ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.
გამოსაშვები გამოცდები — სტატისტიკური ანალიზი
გამოსაშვებ გამოცდებში ოთხი მოდულია — გრამატიკა, ლექსიკა, ენობრივი ფუნქციები და წაკითხულის გააზრება. უფროსკლასელებს შედარებით უჭირთ ენობრივი ფუნქციები. რა არის ეს? დავუშვათ, მინდა ადამიანი დავპატიჟო ჩემს დაბადების დღეზე, ამ შემთხვევაში, ვიყენებ ენის სპეციალურ ტერმინს ან სტრუქტურას და შესაბამის პასუხს ველოდები. ეს არის ფუნქციური ენა — სხვადასხვა სიტუაციაში პრაქტიკული და სწორი ლექსიკური თუ გრამატიკული სტრუქტურების გამოყენება. საგამოცდო ტესტში გვაქვს შეკითხვები, მოსწავლემ უნდა აირჩიოს სწორი პასუხი. უნდა ვთქვათ, რომ უფროსკლასელებს ნამდვილად უჭირთ ეს ენობრივი ფუნქცია (სამეტყველო ფუნქცია). თუ დავფიქრდებით, რეალურად, რატომ უნდა იყოს რთული? წინადადებაზე, კითხვაზე უნდა აირჩიოს სტრუქტურულად და ლექსიკურად სწორი პასუხი. ჩვენი დასკვნა ასეთია — იმიტომ უჭირთ, რომ სკოლაში არ ავარჯიშებენ. არ ყოფნით გამოცდილება, რომ კარგად გაიაზრონ, რა სახის დავალებაა.
შედარებით არ უჭირთ გრამატიკა, ლექსიკასაც არა უშავს და არც ისე მარტივია წაკითხულის გააზრება — პატარა დავალებები, ინფორმაციული ტექსტები, რომელიც უნდა წაიკითხონ და შესაბამის შეკითხვებს უპასუხონ. ენობრივი ფუნქცია, ანუ სიტუაციური ენა არის კომუნიკაციური დანიშნულების მქონე დავალება და, პრაქტიკულად, აუცილებელია ამა თუ იმ ენაზე მეტყველისთვის. სამწუხაროდ, ჩვენს უფროსკლასელებს ეს უჭირთ.
კონკრეტული რეკომენდაცია
პირველ რიგში, ნახონ ნიმუშები და ამ ნიმუშებზე იმუშაონ. გარდა ამისა, ისევ და ისევ, გადავალ მასწავლებლებზე — CAT-ის დავალებები, გამონაკლისის გარეშე, აგებულია ეროვნულ პროგრამაზე. ჩვენ არ ვიხედებით სახელმძღვანელოებში, არ გვაინტერესებს სახელმძღვანელო. ისევე როგორც მასწავლებლისთვის, ჩვენთვისაც მთავარი გიდი, როცა საკითხებს ვადგენთ, არის პროგრამა, ეროვნული სასწავლო გეგმა. იქ ძალიან კარგად არის ჩამოყალიბებული ენობრივი ფუნქციები და მასწავლებელმა უნდა ავარჯიშოს მოსწავლეები. ბავშვმა უნდა ნახოს ნიმუშები და გაამახვილოს ამაზე ყურადღება, კარგად შეისწავლოს და იცოდეს, რა სახის ტექნიკა გამოიყენოს, რაზე ივარჯიშოს.
ერთიანი ეროვნული გამოცდები
ტრადიციულად, აბიტურიენტებს არ უჭირთ წაკითხულის გააზრება — პირველი და მეორე, სწორია-არასწორია ტიპის, დავალება. შესაბამისად, ამ ორ დავალებას შედარებით მაღალი სტატისტიკური ანალიზი აქვს. შეიძლება აქ „მორტყმის“ ელემენტიცაა, იმიტომ რომ, დახურული სახის კითხვაა, ერთ-ერთია სწორი პასუხი და, შეიძლება, აბიტურიენტთა გარკვეული პროცენტი ინტუიციურად ხვდება, რომელია სწორი. ღია სახის დავალებისგან განსხვავებით, დახურული სახის დავალებას სწორი პასუხის შემთხვევით შერჩევის უფრო მაღალი მაჩვენებელი აქვს, ალბათ, ამიტომაც შედარებით უმარტივდებათ ამ დავალებების შესრულება.
რა თქმა უნდა, უძნელდებათ წერა. თუმცა, ბევრს მშობლიურ ენაზე წერაც უჭირს, მით უმეტეს უჭირთ ინგლისურად. დაახლოებით, ყოველი მეხუთე აბიტურიენტი საერთოდ არ ასრულებს ამ დავალებას, იგნორირებას უკეთებს, რაც ძალიან ცუდია, რადგან თემის (ძალიან პატარა, ერთ გვერდამდე უნდა დაწეროს) შეფასების სქემა 16-ქულიანია და აქვთ შანსი მიიღონ, თუნდაც, 6 ქულა, 4 ან 2 მაინც. დავალება ყოველთვის ბავშვის სასარგებლოდ ფასდება (გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ ვამჩნევთ, მაგალითად, რომ ტექსტი წინასწარ დაზეპირებული მოიტანა და სულ სხვა თემა უწერია, ან სახელი და გვარი აქვს მითითებული) და რაღაც ქულას აუცილებლად იღებს, შეფასების სქემის მიხედვით. ამიტომაც ვურჩევ ჩვენს აბიტურიენტებს, ივარჯიშონ წერის უნარის განვითარებაზე. არსებობს უამრავი კარგი სახელმძღვანელო. თავიდანვე ნუ გაუკეთებენ იგნორირებას ამ დავალებას, ნუ შეეშინდებათ, ყოველთვის ისეთი თემებია, რაზეც 18 წლის ახალგაზრდას საკუთარი აზრი უნდა ჰქონდეს — განათლებაზე, ბუნებისა და ცხოველების დაცვაზე, წიგნებზე, ოჯახზე, მეგობრებზე და სხვ. ეცადოს, ეს აზრი მარტივად და გასაგებად გამოხატოს. ივარჯიშეთ ნელ-ნელა, ჯერ ორი წინადადება დაწერეთ, მერე — სამი, ოთხი... გასწორებული გადაწერეთ, ისევ გადახედეთ და გადაწერეთ, სანამ საბოლოოდ კარგ ნიმუშს არ მიიღებთ, რომელსაც მასწავლებელიც კარგად შეაფასებს. ამ დავალებას ასეთი ვარჯიში სჭირდება. სამწუხაროდ, ეს დავალება — წერილი, ესე — ყოველთვის დაბალი შეფასებით ხასიათდება.
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, არის შემთხვევები, როცა აბიტურიენტი წინასწარ იზეპირებს ტექსტებს, რაც ყველაზე დასჯადია. როდესაც გამოცდაზე დაზეპირებული თემით მოდიხარ და წერ, ეს ნაშრომი, უყოყმანოდ, ნულით ფასდება. თუ აბიტურიენტს აქვს მცდელობა, თუგინდ გარკვეული შეცდომებით, თემასთან დაკავშირებული აზრი გამოხატოს და ნახევარი გვერდი მაინც დაწეროს, ეს ნაშრომი, 16 ქულიდან, რაღაც ქულით აუცილებლად შეფასდება, რაც კონკურსში წაადგება.
არ მინდა ძალიან შავ-ბნელი სურათი დავხატო, რადგან არიან აბიტურიენტები, რომლებიც ბრწყინვალედ წერენ. ხანდახან ჩვენს გაოცებას საზღვარი არ აქვს და ძალიან გვიხარია. არ ვიცი, ეს ბავშვები სად ან როგორ სწავლობენ, ან როგორი იდეები აქვთ! აბიტურიენტების 6-7% ბრწყინვალეა და ხშირად გვითქვამს, რომ ვეღარ ვეწევით ამ თაობას, ისე კარგად ფლობენ ინგლისურს. არის მართლაც სამაგალითო თემები.
მე საშუალო ან სუსტ აბიტურიენტს ვგულისხმობ, როცა ვამბობ, რომ ნაკლები მცდელობა აქვთ, შეასრულონ წერითი დავალება. ვიმეორებ, ეს დაკარგული შანსია, რადგან დამატებითი ქულების მოპოვების და უკეთეს უნივერსიტეტში მოხვედრის შესაძლებლობაა. ეს კონკურსია, მისი ცხოვრების ერთ-ერთი გადამწყვეტი კონკურსი. როგორ შეიძლება, არ მოინდომოს და მთელი წლის განმავლობაში არ ისწავლოს. ეს ნამდვილად არ არის რთული, მით უმეტეს, ყოველ სახელმძღვანელოში ამ ტიპის უამრავი დავალებაა და ჩვენი ნიმუშებიც არის.
რაც შეეხება სიტყვების რაოდენობას, განსაზღვრულია — 150-ია მაქსიმუმი, თუმცა უფრო მეტსაც წერენ ხოლმე. რა თქმა უნდა, დასჯადია ნაკლები რაოდენობის სიტყვები, თუმცა დავალება არ ნულდება, მას ქულები აკლდება. მეტ რაოდენობაზე არ ვსჯით, მაგრამ აბიტურიენტმა უნდა გაიგოს, რომ რაც მეტს წერს, მეტი შანსია, რომ შეცდომა დაუშვას, ამიტომაც ძალიან ნუ მოინდომებს. ქართველებს გვიყვარს ხანდახან ბევრის წერა, თემიდან გადახვევაც, რაც ასევე არ არის კარგი. აბიტურიენტებო, მაქსიმალურად კონკრეტიზაცია გაუკეთეთ სათაურს და კონკრეტულად წერეთ!
პრობლემა, რომელიც წლიდან წლამდე მეორდება
წელს გამოვიყენეთ მძიმე, დრამატული ხერხები, რომ აბიტურიენტებს არ დაეწერათ სახელი და გვარი. ქართულადაც მივუთითეთ: გთხოვთ, თქვენი სახელი და გვარი არ დაწეროთ. მიუხედავად ამისა, იყო 2-3 (შარშან უფრო მეტი — 20-მდე) შემთხვევა, სადაც ბავშვებს სახელი და გვარი მაინც ეწერათ. რა თქმა უნდა, ნამუშევრები გაუნულდათ. მინდა კიდევ ერთხელ ვუთხრა, რომ ტესტში ტექნიკური მხარე ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც შინაარსობრივი. ვინც სამ ადგილას დაწერილ ინსტრუქციას ვერ კითხულობს და ვერ ასრულებს, რასაკვირველია, მიიღებს ნულს.
გამოცდები— 2016
2016 წლის გამოცდის შედეგები არ იყო განსხვავებული წინა წლისგან, მეტ-ნაკლებად თანაბარი შედეგებია ბოლო სამი წლის განმავლობაში. ეს ეხება ინგლისურის ოთხივე ვარიანტს (საერთოდ ენებში გვაქვს რვა ვარიანტი: 4 — ინგლისურში, 1 — ფრანგულში, 1 — გერმანულში, 2 — რუსულში). ფრანგულის გამოცდა უფრო მარტივი იყო. ეს ჩვენმა სტატისტიკურმა ანალიზმაც აჩვენა — ბევრი მაღალი ქულა დაიწერა, რაც ძალიან კარგია. დანარჩენი ენები, სირთულის მიხედვით, ერთმანეთთან ახლოს იყო. საერთო სტატისტიკურმა ანალიზმა აჩვენა, ასევე, რომ, ზოგადად, უცხოური ენის გამოცდა არ იყო რთული, რაც ჩვენთვის გასაკვირია, იმიტომ რომ, პროგრამის მაქსიმუმს ვწერთ, მაგრამ, საბედნიეროდ, ინგლისურში ბევრი ძლიერი ბავშვია. ძალიან კარგი შედეგი იყო გერმანულში, შესაბამისად, სტატისტიკური ანალიზიც — მშვენიერი.
რუსულში ორი დრამატულად განსხვავებული შედეგი გვაქვს — ან ძალიან კარგად იციან (უფრო რუსულენოვანმა ბავშვებმა, ვისაც ოჯახში რუსულენოვანი წევრი ჰყავს), ან საერთოდ არაფერი იციან და უცხოურ ენად რუსულს ირჩევენ, ფიქრობენ, მაინც არაფერი ვიცი და, მოდი, იქნებ რუსულში დავწერო რამეო. ამიტომ, ანალიზის შედეგადაც, ასეთი უცნაური სურათი იხატება — ძალიან ბევრი საუკეთესო შედეგი, იმავდროულად ძალიან ბევრი — ძალიან ცუდი შედეგი.
ძირითადი რჩევა
ჩემი რჩევა, ფაქტობრივად, იმის გამეორება იქნება, რაც აქამდე ვილაპარაკე. აბიტურიენტებო, მხოლოდ მასწავლებლის და საშინაო დავალების შესრულების იმედზე ნუ იქნებით. დამოუკიდებლად იმუშავეთ თქვენ თავზე, ისმინეთ ძალიან ბევრი! ეცადეთ, ხშირად შეხვიდეთ საგანმანათლებლო საიტებზე და, რაც მთავარია, იკითხეთ ბევრი. კითხვა-მოსმენის განვითარება უმნიშვნელოვანესია, რომ საბოლოოდ ტესტი კარგად დაწეროთ და, როგორც წესი, ყურადღება მიაქციეთ ინსტრუქციას!
რადიო „იმედის“ გადაცემის
„გამოცდებიდან გამოცდებამდე“ —
თეიკო ანჯაფარიძესთან ერთად მიხედვით
მოამზადა ლალი თვალაბეიშვილმა
|