2016-11-24
პოზიტიური ცვლილებები სწავლების ხარისხის
ლალი ჯელაძე
„რამდენიმე წლის წინ ინგლისური ენის სწავლება დავიწყე დისტანციურად, ინტერნეტის საშუალებით. ამ პერიოდში რამდენიმე ქართველი სტუდენტი გავიცანი, რომლებიც მოგვიანებით ჩემი მეგობრები გახდნენ. ასე აღმოვაჩინე თქვენი ქვეყანა და დავიწყე ქართული ენის შესწავლა. ამის შემდეგ გადავაწყდი პროგრამას „ასწავლე და ისწავლე საქართველოსთან ერთად“, რომელმაც მომცა შესაძლებლობა გარკვეული პერიოდი გამეტარებინა საქართველოში და ენების შესწავლისადმი ჩემი გატაცება სწავლების პროცესთან შემეთავსებინა. “ — გვიამბობს ჰემლეტ ველვე, პროექტის „ასწავლე და ისწავლე საქართველოსთან ერთად“ ახალი ნაკადის მოხალისე მასწავლებელი, რომელიც განაწილებით ქუთაისის ¹1 საჯარო სკოლაში გერმანულ ენას ასწავლის.
პროგრამა არანაკლებ მნიშვნელოვანია უცხო ენის მასწავლებლებისთვისაც, რადგან, როგორც ამბობენ, ამას სხვადასხვა კუთხით მოაქვს დადებითი შედეგი, როგორც ენის კომპეტენციის გაზრდით, ისე ქვეყნების (ამერიკისა და ინგლისის) კულტურისა და ისტორიის დეტალების შესწავლით და იმ გლობალურ თემებზე საუბრით, რომელსაც ქართველ მოსწავლეებს სთავაზობენ. ჭიათურის ¹7 სკოლის ინგლისური ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი ნათია კაპანაძე ამბობს, რომ სკოლაში უკვე ექვსი წელია, რაც პროგრამით უცხოელი მასწავლებლები ჩამოდიან, მაგრამ წელს განსაკუთრებით გაუმართლათ, რადგან არაჩვეულებრივი ახალგაზრდა მასწავლებელი ჰყავთ — ოჰაიოს უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული ქიგან სქოთი, რომელიც წელს საქართველოში პირველად ჩამოვიდა პროგრამის მასწავლებელთა ახალ ნაკადთან ერთად. 22 წლის ახალგაზრდა უკვე ორი წელია ინგლისურ ენას დისტანციურად ასწავლის სხვადასხვა პროგრამით. „ძალიან კარგად ვთანამშრომლობთ, ყოველ გაკვეთილს ერთმანეთთან შეთანხმებით ვგეგმავთ და ისე ვატარებთ. მიხარია, რომ ასეთი კარგი მასწავლებელი გვყავს, ბავშვებსაც ძალიან მოსწონთ. რამდენიმე მასწავლებელი გამოვიცვალეთ, მაგრამ ქიგან მასწავლებელი ყველაზე მეტად მოგვწონს. ქართველ ბავშვებს, მოგეხსენებათ, კომპლექსი აქვთ ინგლისურ ენაზე თუ სხვა უცხო ენაზე საუბრის, განსაკუთრებით რაიონებში. ამიტომაც ძალიან მნიშვნელოვანია პროექტი იმით, რომ სწორედ ეს კომპლექსი ეხსნებათ და, ძირითადად, მათ მოსმენისა და საუბრის უნარები უვითარდებათ. ამისთვის ძალიან ბევრს მუშაობს თვითონაც და ჩვენც. რასაკვირველია, ჩვენთვის — მასწავლებლებისთვისაც ძალიან კარგია მათთან ურთიერთობა, ინგლისურენოვან ადამიანთან საუბარი ჩვენც გვეხმარება ენის გაწაფვაში.“ — ამბობს ნათია კაპანაძე.
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის პროგრამას „ასწავლე და ისწავლე საქართველოსთან ერთად“ მოხალისე მასწავლებლების ახალი ნაკადი უკვე შეუერთდა და, ადგილობრივ მასწავლებლებთან ერთად, საორიენტაციო ტრენინგებიც ჩაუტარდათ. 12-საათიანი ტრენინგ-მოდული „თანასწავლების მეთოდებსა“ და „კლასის მართვას“ მოიცავდა. შემაჯამებელ შეხვედრაზე მოხალისე და ადგილობრივმა მასწავლებლებმა ერთმანეთს კლასში სხვადასხვა დონის მოსწავლეებთან მუშაობის მეთოდების გამოყენების გამოცდილება გაუზიარეს.
უცხოელი მოხალისეები განაწილებული არიან თბილისში, აჭარის, იმერეთის, გურიის, კახეთის, რაჭა-ლეჩხუმის, ქვემო სვანეთის, სამეგრელო-ზემო სვანეთის და შიდა ქართლის რეგიონების საჯარო სკოლებში, სადაც თითოეული მოხალისე მასწავლებელი სამ ან ოთხ ადგილობრივ უცხოური ენის მასწავლებელთან თანამშრომლობს.
პროგრამა 2010 წლიდან ხორციელდება, მის ფარგლებში საქართველოს, ყოველწლიურად, უცხოენოვან მოხალისე მასწავლებელთა რამდენიმე ჯგუფი სტუმრობს. მოხალისე მასწავლებლები მასპინძელ ოჯახებში ცხოვრობენ და დასაქმებული არიან საქართველოს საჯარო სკოლებში, სადაც, უცხოური ენის ადგილობრივ მასწავლებლებთან და თემის სხვა წევრებთან თანამშრომლობით, აქტიურად ერთვებიან სასკოლო და სათემო ცხოვრებაში.
პროგრამამ, მეორე წელია ცვლილებები განიცადა და ახლა პრიორიტეტი ხარისხს, მოხალისის გამოცდილებას და ადგილობრივ მასწავლებლებთან თანამშრომლობას ენიჭება. წელს სიახლეა ისიც, რომ პროგრამას, ინგლისურენოვანი და ჩინურენოვანი მოხალისე მასწავლებლების გარდა, ფრანგულენოვანი და გერმანულენოვანი მასწავლებლებიც დაემატა.
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის დირექტორის მოადგილე მანანა რატიანი მიიჩნევს, რომ პროგრამამ მართლაც პოზიტიური ცვლილებები განიცადა, რამაც სკოლებში ენის შესწავლის დონე აამაღლა როგორც მოსწავლეებში, ისე მასწავლებლებში: „აღსანიშნავია, რომ ორი წელია პროგრამამ პოზიტიური ცვლილებები განიცადა. დაიხვეწა მოხალისე მასწავლებლების შერჩევის კრიტერიუმები — უპირატესობა იმ კანდიდატებს ენიჭება, რომლებსაც განათლების სფეროში მუშაობის გამოცდილება აქვთ, გარდა ამისა, გაიზარდა კონტრაქტის ვადები: მოხალისეები სრულ სასწავლო წელს ატარებენ სკოლაში, რაც ენის შესწავლის ხარისხს მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს.
თავიდან პროგრამაში მოგვყავდა პირები, მოხალისეები, რომლებიც უბრალოდ ენის მატარებლები იყვნენ, შესაბამისად, მათ არ ჰქონდათ სწავლების გამოცდილება, რაც, თავისთავად, პრობლემას ქმნიდა, რადგან სისტემაში გვჭირდება ადამიანები, რომლებსაც სწავლა-სწავლების გამოცდილება აქვთ და კვალიფიციურები არიან. რადგან ქართველ მასწავლებლებზე მოთხოვნა გავართულეთ, შესაბამისად, ეს უცხოელ მასწვლებლებზეც გავრცელდა. აქედან გამომდინარე, 2014 წლიდან, როგორც გითხარით, მოხალისე მასწავლებლების შერჩევის კრიტერიუმები შევცვალეთ, გავამკაცრეთ და დღეს სისტემაში შემოდიან მოხალისეები, რომლებიც არა მხოლოდ ენის მატარებლები არიან, არამედ მინიმუმ — ბაკალავრის ხარისხის მქონე ადამიანები და, ამასთან ერთად, პედაგოგიკის მიმართულებით აქვთ მიღებული განათლება და სკოლაში მუშაობის გამოცდილება. შესაბამისად, უკვე ჩამოყალიბებული პედაგოგები ჩამოგვყავს საქართველოში და ისინი, სკოლის მოთხოვნის საფუძველზე, რეგიონებში ნაწილდებიან. “
მოხალისეების შერჩევას ძალიან ფრთხილად ეკიდებიან, რადგან კვალიფიკაციასთან ერთად, არსებობს კიდევ სხვა მრავალი კრიტერიუმი, რომელსაც ისინი უნდა აკმაყოფილებდნენ. მაგალითად, აუცილებელია, ჰქონდეთ სუფთა, არაკრიმინალური წარსული, ჯანმრთელობის მდგომარეობა — დამაკმაყოფილებელი და ა.შ. „ იმის გარდა, რომ ვეცნობით მათ პირად ინფორმაციას, შერჩეულ კანდიდატებთან ონლაინ ინტერვიუებსაც ვატარებთ. ჩამოსვლის შემდეგ, ვაწყობთ პირველ შეხვედრას და ჩვენი განათლების სისტემის გასაცნობად ვუტარებთ ტრენინგებს, ასევე, ვაცნობთ იმ დოკუმენტებს, რაზეც ჩვენს სისტემაშია მოთხოვნა. ქვეყნის კულტურულ მხარეს, ვასწავლით ენის მინიმალურ კომპეტენციას, რომ მოსწავლესთან იურთიერთოს. ტრენინგს ვუტარებთ მეთოდოლოგიასთან დაკავშირებითაც, რომელიც ჩვენს საგანმანათლებლო სისტემაშია მიღებული. დეტალურად ვაცნობთ, რა ვალდებულებებს უყენებს მათ პროგრამა.“ — ამბობს მანანა რატიანი.
უცხოელ კოლეგებთან ერთად, ადგილობრივი უცხოური ენის პედაგოგები იმაღლებენ ენის ცოდნის დონეს, მოიძიებენ და ამუშავებენ, მოსწავლეთა საჭიროებებიდან გამომდინარე, დამატებით მასალას, ეცნობიან და ნერგავენ ენის სწავლების თანამედროვე მეთოდებს. წელს სიახლეა ისიც, რომ 4-დღიან შეხვედრას, რომელიც წყალტუბოში გაიმართება, პირველად დაესწრებიან ადგილობრივი მასწავლებლებიც. ამ ინიციატივას მანანა რატიანი პროგრამის მდგრადობის კიდევ უფრო გაძლიერებით ხსნის: „მოხალისეებს ვალდებულება აქვთ, იმუშაონ ენის პედაგოგებთან და დაეხმარონ მათ გაკვეთილის დაგეგმვაში, რესურსების მოძიებაში. სწორედ ამიტომ არის უფრო მდგრადი ეს სისტემა — ერთი უცხოელი მასწავლებელი იმუშავებს, მინიმუმ, სამ ადგილობრივ მასწავლებელთან. შეიძლება სამივე პედაგოგი ერთი სკოლიდან არ იყოს, მაგრამ ისინი იქვე, მიმდებარე სკოლის პედაგოგები იქნებიან. შესაბამისად, როცა მოხალისე მასწავლებელი სკოლიდან წავა, ადგილზე გვრჩება კადრები, რომელთაც უცხოელ მასწავლებელთან მუშაობის საკმაოდ კარგი გამოცდილება აქვთ, ეს კი მათი კვალიფიკაციის გაუმჯობესებაზე აისახება, რაც ენობრივი კომპეტენციის ზრდითაც იგრძნობა და იმ მეთოდოლოგიის დაუფლებითაც, რომელსაც უცხოელი კოლეგები მათ სთავაზობენ. ამდენად, უცხოელი მოხალისე პედაგოგები ჩვენს მასწავლებლებს საერთაშორისო გამოცდილებასაც უზიარებენ და აუმჯობესებენ როგორც მოსწავლეთა, ისე მასწავლებელთა ენობრივ კომპეტენციებს. წელს, უცხოელ მასწავლებლებთან ერთად, ტრენინგებში ადგილობრივი პედაგოგების ჩართვით, ვფიქრობთ, კიდევ უფრო დავაკავშირდეთ უცხოელი და ქართველი კოლეგები ერთმანეთს და, რაც მთავარია, შედეგებს გავაორმაგებთ. ისიც მნიშვნელოვანია, რომ პროგრამას რაც შეიძლება მეტი განვრცობა იმითაც აქვს, რომ სკოლის შერჩევის კრიტერიუმად მის მაღალკონტინგენტიანობას ვიღებთ, ვირჩევთ მხოლოდ იმ სკოლებს, სადაც, არანაკლებ, ასი მოსწავლე სწავლობს. ამგვარად, პროგრამით რაც შეიძლება მეტ მოსწავლეზე ვახდენთ გავლენას.“
მოხალისე მასწავლებელი ატარებს როგორც შერეულ, ისე დამოუკიდებელ გაკვეთილებს. ერთ-ერთი, უმთავრესი საკითხი, რასაც პედაგოგებს ტრენინგზე ასწავლიან, სწორედ ეს თანამშრომლობაა: როგორ დაგეგმონ ერთობლივად მუშაობა, როგორ გაუწიონ ერთმანეთს ასისტირება. პროგრამის უმთავრესი მიზანიც ეს არის — ენობრივი კომპეტენციისა და პედაგოგიკის საკითხების გარდა, საგაკვეთილო პროცესების ერთობლივად შემუშავება-წარმართვა. „ევროპისა თუ მსოფლიოს თანამედროვე პედაგოგიკაშიც დიდი ყურადღება ექცევა მასწავლებლების ერთმანეთთან თანამშრომლობას და სწორედ ეს პროექტი შეიძლება იქცეს საუკეთესო მაგალითად, თუ როგორ შეიძლება მასწავლებლებმა ითანამშრომლონ იმისთვის, რომ სწავლა-სწავლების შედეგები გაუმჯობესდეს — ამბობს ქალბატონი მანანა, — ჩვენ მხოლოდ თანამასწავლებლების ენობრივ კომპეტენციას კი არ ვზომავთ გარკვეული ტესტით (თუმცა, პროექტის ფარგლებში, მიღწევები მართლაც შესამჩნევად უმჯობესდება), ძალიან კარგი შედეგები გვაქვს მოსწავლეებშიც. პედაგოგების ენობრივი კომპეტენციის გაუმჯობესება განსაკუთრებით თვალშისაცემი მაშინ ხდება, როცა უცხოეთში სტაჟირებაზე გასაგზავნად შესარჩევ გასაუბრებაზე ვუსმენთ მასწავლებლებს. აღფრთოვანებული ვართ, ისე ფლობენ ენას. როცა ჩავეძიებით, აღმოჩნდება, რომ, გარკვეულ პერიოდში, სკოლაში, მოხალისე მასწავლებლები ჰყავდათ და ენის კომპეტენციის ასე მნიშვნელოვნად ზრდა ამან განაპირობა. სწორედ ეს არის პროექტის მდგრადობა, რაც მისი უმნიშვნელოვანესი სიკეთეა. რაც მთავარია, ეს სიკეთეები ვრცელდება არა მხოლოდ იმ სამ მასწავლებელზე, რომლებიც მოხალისის თანამასწავლებლებად მუშაობენ, არამედ დანარჩენ მასწავლებლებზეც, რომლებთანაც ის სამი კოლეგა აგრძელებს შემდეგ მუშაობას. დროებითი კადრები მიდიან, მაგრამ თანამასწავლებლები რჩებიან სკოლაში, შესაბამისად, მათი კვალიფიკაციის ამაღლება ჩვენთვის ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, როგორც პროექტის ერთ-ერთი უმთავრესი შედეგი.“
ქალბატონი მანანა მოხალისე მასწავლებელთა სწავლების განსხვავებულ მეთოდებზეც აკეთებს აქცენტს და ამბობს, რომ მათი მეთოდები ბევრად უფრო აქტიურია. „მართალია, ჩვენთან, 2005 წლიდან, როცა ეროვნული სასწავლო გეგმა შეიცვალა, აქტიური მეთოდებით სწავლება შემოვიდა, მაგრამ მასობრივად, ყველა სკოლაში, ჯერ კიდევ მაინც არ არის დანერგილი. ამდენად, მათი სწავლების მეთოდები განსხვავებულია, ნამდვილად ინტერაქტიული და სხვადასხვა კომპონენტზე მიმართული — მოსმენა, კითხვა, წერა და ა.შ. რაც მთავარია, ადგილობრივი მასწავლებლები მათგან ამ აქტიურ მეთოდებს ძალიან კარგად ითვისებენ და შემდეგ თავიანთ გაკვეთილებზე ნერგავენ.“
მოხალისე პედაგოგს ვალდებულება აქვს, კვირაში 25 საათი ჩაატაროს, მაგრამ რომელ კლასში რამდენი, ამას სკოლა ანაწილებს მოხალისესთან შეთანხმებით. უფრო მეტად ცდილობენ ხოლმე, მოხალისე მასწავლებლები საბაზო და საშუალო საფეხურებზე შეიყვანონ. სკოლებში ენის სწავლების კულტურა ყალიბდება და ამ თვალსაზრისით, უცხო ენის დანარჩენი მასწავლებლები საკმაოდ დიდ სარგებელს ნახულობენ, რაც, საბოლოო ჯამში, მათი მოსწავლეების შედეგებზე აისახება, მოხალისე მასწავლებლების წასვლის შემდეგაც კი. პროექტის ერთ-ერთი მიზანიც ხომ ეს არის — რაც შეიძლება მეტი სარგებელი მიიღოს ადგილობრივმა მასწავლებელმა უცხოელი კოლეგისგან. მოხალისის ვალდებულებაშიც არა მხოლოდ მასწავლებლებთან, არამედ თემთან მუშაობაც შედის. გარდა საგაკვეთილო პროცესისა, კვირის განმავლობაში, იმ ოჯახის წევრებთანაც ატარებს გაკვეთილებს, სადაც ცხოვრობს. კონტრაქტის პერიოდში ვალდებულება აკისრია, კვირის განმავლობაში, მინიმუმ სამი საათი, არასასკოლო საზოგადოებასთან, თემთან, მეცადინეობებს დაუთმოს.
კონტრაქტის ვადა ერთ წელს მოიცავს, თუმცა, თუკი ვინმეს გაუჩნდება სურვილი, შეუძლია კონტრაქტი გააგრძელოს. ახლა პროექტს 40 მოხალისე მასწავლებელი ჰყავს, მაგრამ, როგორც მასწავლებელთა სახლში გვითხრეს, ცდილობენ უფრო დიდ მასშტაბზე გავიდნენ. მოხალისეთა მოძიებაში პროგრამის ერთ-ერთი ყოფილი მონაწილე, კანადელი წარმოშობის პედაგოგი ეხმარებათ, რომელიც დასაქმებულია პროექტში, რეკლამირებას უწევს მას და ამით მოხალისეების მოზიდვას ცდილობს. თუმცა, როგორც გაირკვა, მას შემდეგ, რაც მოხალისეთა შერჩევის კრიტერიუმები გამკაცრდა, ამბობენ, რომ სკოლებიდან მოთხოვნა უფრო მეტია, ვიდრე მოხალისე ჰყავთ. მოხალისე მასწავლებელთა ხელფასების, მგზავრობის, და დაზღვევის ხარჯებს მთლიანად პროექტი ანაზღაურებს. რაც შეეხება ჩინურ, ფრანგულ და გერმანულენოვან მოხალისეებს — ამჟამად პროექტს16 ჩინურენოვანი და თითო-თითო გერმანულ და ფრანგულენოვანი მოხალისე ჰყავს, სამომავალოდ კი, მათი შეყვანა რეგიონებშიც იგეგმება, შესაბამისი მოთხოვნისა და მოხალისეთა რაოდენობის მიხედვით. ამაღლებისთვის
|
