2016-12-01
ფასადური რეფორმებით ფონს ვერ გავალთ
ალექსანდრე ჯეჯელავა
განათლებისა და მეცნიერების მინისტრი
სოფლის სკოლების პრობლემატიკა
ამ საკითხს ორ ნაწილად დავყოფ. ერთი არის ზოგადად სტრატეგიული დამოკიდებულება სოფლის სკოლებთან, რომელიც ცალსახად იქნება მათი განვითარების მიმართულებით. უკვე ვამზადებთ და იმედი გვაქვს, რომ საკმაოდ მალე, 2017 წელს, წარმოგიდგენთ მცირე სკოლების განვითარების სრულიად ახალ კონცეფციას. მიგვაჩნია, რომ გვაქვს საშუალება, სოფლის სკოლა, სასწავლო დაწესებულების ფუნქციის გარდა, დავტვირთოთ სხვა ფუნქციებით თემში, სოფელში — იქნება ეს ბიბლიოთეკის, კულტურის ცენტრის, იმავე საბავშვო ბაღის თუ სხვ. ეს სიახლე მიმართული იქნება სწორედ იმისკენ, რომ შენარჩუნდეს მოსახლეობა მაღალმთიან და მცირეკონტინგენტიან სკოლებსა და სოფლებში.
მეორე — რაც შეეხება ცხრაკლასიანი სკოლების გადაქცევას, ასე ვთქვათ, თორმეტკლასიან სკოლებად, აქ უნდა გავითვალისწინოთ ხარისხის მოთხოვნები. იქ, სადაც არის მაღალკვალიფიციური პერსონალი (მოგეხსენებათ, ბოლო საფეხურზე ყველაზე მაღალი კვალიფიკაციის პედაგოგები გვჭირდება), სადაც ამის საშუალება იქნება, ყველგან განვიხილავთ ასეთ შესაძლებლობას. თუმცა, ეს არ არის დაპირება, რომ ყველგან გავაკეთებთ ამას, იმიტომ რომ, მთავარი ჩვენი ამოცანაა, ყველა მოსწავლეს ნებისმიერ ადგილას ჰქონდეს ხარისხიანი განათლების მიღების შესაძლებლობა.
და მესამე, რაც მინდა ვთქვა, ტექნოლოგიების განვითარება და სოფლების ინტერნეტიზაცია (რომლებიც მიმდინარეობს) და სწავლების ტექნოლოგიების გამოყენება კიდევ უფრო გააძლიერებს შანსს, სწორედ რომ, სრულფასოვანი განათლება მიიღოს, თუნდაც, სამმა-ოთხმა მოსწავლემ ნებისმიერ პატარა სოფელში და ეს გახდეს კიდევ ერთი საფუძველი მათი ამ სოფლებში შეკავების, საცხოვრებლად დარჩენის. ეს ნამდვილად ჩვენი პრიორიტეტია.
სკოლამდელი აღზრდა
ახალი კანონი მიღებულია, სტანდარტებზე მუშაობა დაწყებულია. გვეხმარება გაეროს განვითარების ფონდი. თითქმის ყველა სტანდარტი, რომელიც 2017 წელს უნდა ამოქმედდეს, მზადაა. მთავრობის ადმინისტრაციაც ჩართულია ამ პროცესში და იუნისეფიც გვეხმარება. 2017 წლის აპრილიდან დაიწყება კანონის ინპლემენტაცია.
ვამზადებთ სასწავლო პროგრამებს, აღმზრდელ-მასწავლებლების მომზადების ტრენინგ-მოდულებიც უკვე მზადაა. მნიშვნელოვანია, რომ აღმზრდელებს პედაგოგის სტატუსი დაუბრუნდათ. ესეც ამ კანონის და რეფორმის დადებითი მხარეა.
მოგეხსენებათ, რომ ძალიან დიდი მოთხოვნაა საბავშვო ბაღების მომსახურებაზე განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც სახელმწიფომ სრულად აიღო მისი დაფინანსება. ვეხმარებით მუნიციპალიტეტებს, რომლებსაც არ აქვთ საშუალება და ვცდილობთ, ხელი შევუწყოთ, რომ ბაგა-ბაღები იმ შენობებსა და სკოლებში განლაგდნენ, სადაც გვაქვს საშუალება. მინდა ხაზი გავუსვა, რომ ეს ძალიან წინგადადგმული ნაბიჯია და კანონის ძალაში შესვლა-ამოქმედებას არავითარი საფრთხე არ ემუქრება.
სპეცსკოლების სტატუსი
გვახსოვს, რომ სპეციალურ სკოლებს შეუჩერდათ სტატუსი, უფრო სწორად — ჩამოერთვათ (ეს იყო ფიზიკა-მათემატიკური სკოლები, სხვა მიმართულებით გაძლიერებული სკოლები, მათ შორის ენების მიმართულებით). იმავე პერიოდში, სახელოვნებო და სასპორტო სკოლებზეც მასირებული იერიში განხორციელდა და, სამწუხაროდ, ფაქტობრივად, ჩვენ დავკარგეთ (თუმცა, საბოლოოდ არა, მაგრამ ამის მცდელობა იყო) ყველაზე მაღალშედეგიანი სკოლები. ძალიან სასიხარულოა, რომ ეს სკოლები აღდგა, თუმცა, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ აღდგა ნაწილობრივ — ზოგიერთ სკოლას აღუდგა სახელმწიფოს მხარდაჭერა, თუმცა იმავე სახელოვნებო და სასპორტო სკოლების მიმართულებით კიდევ უფრო მეტია გასაკეთებელი.
განათლების რეფორმის ფარგლებში, ვაპირებთ, ამ სკოლებში ხელი შევუწყოთ ზედა კლასებში სპეციალიზაციას, როგორც ეს არის საერთაშორისო მოდელებში, თითქმის ყველა ქვეყანაში. ბოლო კლასებში საუკეთესო მოსწავლეებს უნდა ჰქონდეთ საშუალება, ისეთ სკოლებში ისწავლონ, სადაც გაძლიერებული იქნება კონკრეტული მიმართულებები. მათ შორის, აქვე აღვნიშნავ, რომ ამ ხელშეწყობაში მოყვება როგორც საგნობრივი მიმართულებებით გაძლიერებული სკოლები (ფიზიკა, მათემატიკა, ინფორმატიკა, ფილოლოგია თუ სხვ.), ასევე სასპორტო და სახელოვნებო სკოლები. ჩვენ ვგეგმავთ საერთო საცხოვრებლების, ანუ მოსწავლეების საცხოვრებლების აღდგენას იქ, სადაც ამის საშუალებააა და შემდგომ განვითარებას. ესეც ერთ-ერთი მეთოდია, რომ რაიონებიდან, სოფლებიდან ყველაზე ნიჭიერ ბავშვებს მივცეთ საშუალება, რომ კარიერული და პროფესიული ტრამპლინი მიიღონ ძალიან ხარისხიანად. უკვე რამდენიმე თვეა, ვმუშაობთ ბევრ ისეთ სკოლასთან, ვისაც აქვს სურვილი და ხედავს შესაძლებლობას, რომ მეტი მოსწავლე ჰყავდეს და უფრო კონცენტრირებულად, უფრო მაღალი ხარისხის განათლება მისცეს მათ.
ძალიან თვალნათელია — რამხელა სამსახური გაუწია ქვეყანას ამ სკოლებმა და როგორი ხალხია იმ სასპორტო, სახელოვნებო, ფიზიკა-მათემატიკური, უცხოური ენის თუ სხვა სკოლებიდან გამოსული. ეს აუცილებლად იქნება ჩვენი რეფორმის ერთ-ერთი ცენტრალური პრიორიტეტი. მეც ასეთი სკოლიდან ვარ და, ამ შემთხვევაში, სუბიექტური ვარ დადებითად მხარდასაჭერად.
გამოხმაურება
მინდა გამოვეხმაურო იმ კომენტარებს, რაც ზღაპრებს, მულტფილმებს, საბავშვო ლიტერატურას შეეხებოდა. რამდენჯერმე მომხვდა ყურში, რა განათლების მინისტრის საქმეა ამაზე საუბარი. მინდა, ჩემი მოსაზრება გაგიზიაროთ ამასთან დაკავშირებით. განათლება შეიძლება გავიგოთ ვიწრო გაგებით, როგორც სასკოლო ან უმაღლესი განათლება და შეიძლება გავიგოთ ფართო გაგებით, როგორც სრულფასოვანი ადამიანის ჩამოყალიბების პროცესი. თუ ამ ფართე გაგებით შევხედავთ, რისი მომხრეც ვარ, ყველაფერი, რაც აყალიბებს ბავშვის ფასეულობების სისტემას, ღირებულებებს, ჩვევებს, უნარებს, განათლების სისტემის და განათლების სფეროს სადარდებელია. ამდენად, მე ვფიქრობ, რომ დებატი იმის თაობაზე, გვჭირდება თუ არა ახალი გმირები, რას აწავლიან ჩვენს შვილებს — „კომბლე“ იქნება, „ნაცარქექია“ თუ სხვა გმირები ჩვენი ეპოსის, ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილია განათლების რეფორმის.
სკოლამდელი განათლება, მაგალითად, სულ თამაშზე, მულტფილმზე, სიმღერასა და ლექსზეა აგებული, თუმცა, ეს სწორედ ის პერიოდია, როდესაც ბავშვს ფასეულობები უყალიბდება. დღეს თქვენ რომ არ მოგწონთ პროცესები, რომლებიც ჩვენს საზოგადოებაში მიდის, ეს მხოლოდ ქიმიის და ფიზიკის ცოდნის დეფიციტი არ არის. დაფიქრდით, საიდან მოდის ამდენი ძალადობა, ღვარძლი, ეშმაკობა, ტყუილი, ქონების ან საავტორო უფლებების წართმევა და ა.შ. მოკლედ, განათლებას უნდა შევხედოთ კომპლექსურად და მე მზად ვარ, რომ გამოვიწვიო კრიტიკა, მთავარია, საზოგადოებაში გამოვიწვიო დებატი განათლების თემაზე. ტაბუირებული თემებით და ფასადური რეფორმებით ჩვენს განათლების სისტემას, 25 წელია, არაფერი ეშველა და არც ეშველება კიდევ 25 წელი. უნდა გავბედოთ ამ თემებზე საუბარი. ჩვენ უნდა მოვახერხოთ, რომ 21-ე საუკუნეში ვიხელმძღვანელოთ 21-ე საუკუნის ეროვნული ფასეულობებით. მათაც, ვინც მაკრიტიკებს, იციან, რომ მშობლები ხშირად ცვლიან ზღაპრებს და ისე უყვებიან ბავშვებს, იმიტომ რომ ვერ უხსნის დედა, რატომ აჭმევს ჩიტი მელიას ბარტყებს, რატომ ხდება ათასი უბედურება... ვისაც უნდა, რომ მათი შვილები დაემსგავსონ კომბლეს, ნაცარქექიას თუ სხვა პერსონაჟებს, ჩვენ ვერ დავუშლით, მაგრამ მოდი ვისაუბროთ, ვიმსჯელოთ ამ თემაზე და ვინც იტყვის, რომ რაღაც შესაცვლელია, იმის აზრიც გავითვალისწინოთ.
ფასადური რეფორმებით ჩვენ ფონს ვერ გავალთ, ყველა ასპექტს უნდა შევეხოთ — საბავშვო ლიტერატურასაც, ლექსებსაც, მულტფილმებსაც და ყველა მიმართულებას, რაც ჩვენი ახალგაზრდობის ფორმირებაში მონაწილეობს. ყველა ქვეყანა, რომელიც მოწინავეა, განათლების შედეგებით, ძალიან დიდ ყურადღებას აქცევს ყველა ამ ასპექტს და ამიტომ, მოგიწოდებთ, აქტიურად გამოთქვათ თქვენი მოსაზრება — როგორი უნდა იყოს ჩვენი ახალი გმირი, სად არის ის ზღაპრები, სადაც პატიოსანი შრომით მიიღწევა კეთილდღეობა, სადაც გვერდში დგომით, ერთობით და საერთო პასუხისმგებლობით ვაღწევთ შედეგს. აი, ეს არის მთავარი შეკითხვები, რომლებზეც უნდა ვისაუბროთ და დიდი იმედი მაქვს, ამ სახალხო განხილვაში ყველა ჩაერთვება.
ასევე მნიშვნელოვანია, სად გადის საზღვრები ჩვენი განათლების სისტემის — ამაზე მთელ მსოფლიოში მსჯელობენ და კიდევ ერთი — იმავე ოჯახის დამოკიდებულების შეცვლის გარეშე, შევძლებთ თუ არა განათლების სისტემის რეფორმირებას. შეუძლია თუ არა სკოლას ან უმაღლეს სასწავლებელს რამე შეცვალოს, როდესაც ოჯახი არ ცვლის თავის შეხედულებას და დამოკიდებულებას. ძალიან ბევრ პედაგოგს აქვს მშობლების მხრიდან მხარდაჭერის პრობლემა და მნიშვნელოვანია გავიაზროთ, რომ ეს საქმე ჩვენი, ყველას, გასაკეთებელია ერთად. უნდა ვისაუბროთ ოჯახზეც, საზოგადოების დამოკიდებულებაზეც განათლების, სწავლის, განვითარებისა და ამ რეფორმის მიმართ. ასევე საინტერესოა, რა ადგილი უჭირავს, რა წვლილი აქვს ქართულ ეროვნულ ფასეულობებს ამ სისტემაში. ჩემი მოსაზრებაა, რომ სკოლა (განსაკუთრებით სკოლა), თუმცა სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულებებიც, სწორედ ფასეულობების ფორმირებაზე უნდა იყვნენ კონცენტრირებული. არაერთხელ მითქვამს, რომ სკოლა უნდა იყოს აღზრდის ადგილი, სადაც სწორედ ღირებულებებსა და ურთიერთობებზეა აქცენტი გადატანილი და არა მხოლოდ ფაქტობრივ ცოდნაზე. დარწმუნებული ვარ, თუ ჩვენი სკოლა დაეხმარება ადამიანს, რომ ჩამოყალიბდეს უკეთესი პატრიოტი, ქვეყნის მოყვარული, საზოგადოებრივი, სოციალური პასუხისმგებლობის მატარებელი, კეთილი, სათნო ადამიანი, ქიმიის ცოდნას, ფიზიკის, ლიტერატურის და უცხო ენისას, აუცილებლად მოევლება. მთავარია, შევძლოთ, ჩვენს საზოგადოებას ისეთი შვილები აღვუზარდოთ, რომლებიც იმ ფასეულობების სისტემას გაიზიარებენ, რაც არის ჩვენი საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი.
რა თქმა უნდა, კონკრეტული საგნის სასწავლო პროგრამა აუცილებლად არის ჩვენი სამუშაო, მაგრამ ამაზე უფრო მეტად ჩვენთვის მნიშვნელოვანია სწორედ დებატი და მსჯელობა იმაზე, რა ფასეულობებს ვაზიარებთ მოსწავლეს, უნდა ჩავუნერგოთ თუ არა ჩვენს შვილებს შრომისმოყვარეობა და სად არის ის ისტორიები, რომლებიც ასწავლის მათ შრომისმოყვარეობას (ლიტერატურულ ნაწარმოებსაც ვგულისხმობ, ზღაპარსაც, მულტფილმსაც, სიმღერასაც და ცეკვას), სად არის ის მასალა, რომელიც ასწავლის საერთო, ჯგუფურ პასუხისმგებლობას, რომ სადარბაზო ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც შენი საკუთარი ბინა და ა.შ. მე მგონია, ერთად უნდა დავფიქრდეთ იმის შესახებ, რომ განათლების სისტემა არ მთავრდება სკოლის ან უნივერსიტეტის საზღვრებში, ნებისმიერი ქუჩა ან ეზო განათლების სისტემის კომპონენტია და რომ მთავარი და გადამწყვეტი ამოცანა ჩვენი განათლების სისტემის არის ადამიანების ქართული, ეროვნული ფასეულობებით აღზრდა.
აუცილებლად მინდა შევეხო „ვეფხისტყაოსანს“. როცა ვთქვი, რომ ნაკლები საზეპირო უნდა იყოს, პირდაპირ „ვეფხისტყაოსნის“ სიძულვილში დამდეს ბრალი, რაც, რა თქმა უნდა, სიმართლეს არ შეეფერება. „ვეფხისტყაოსანი“ ძალიან მიყვარს, მისი მნიშვნელოვანი ნაწილი ზეპირადაც ვიცი და ხშირ-ხშირადაც ვკითხულობ. თუმცა, ამ ხალხს, ვისაც ეს არ მოეწონა, როგორც ჩანს, ჰგონია, რომ მინისტრის პირადი შეხედულებების მიხედვით — სანდრო ჯეჯელავას უყვარს თუ არა „ვეფხისტყაოსანი“, ან ქიმია, ან მათემატიკა — უნდა გადაწყდეს ჩვენი განათლების სისტემის ბედი, რაც აბსოლუტურად უსაფუძვლო მოსაზრებაა. მე ვარ დაქირავებული მოხელე, ამ შემთხვევაში — მენეჯერი, რომელმაც უნდა მიაღწიოს იმას, რომ სისტემა დაიხვეწოს და წინ წავიდეს. მე თუ „ვეფხისტყაოსანი“ ძალიან მიყვარს და ზეპირად ვსწავლობ მის ნაწილებს, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ჩვენს ბავშვებს უნდა დავაძალოთ, ზეპირად ისწავლონ „ვეფხისტყაოსანი“, ან მე თუ მათემატიკა მიყვარდა, ეს არ ნიშნავს, რომ ყველა ბავშვმა საქართველოში მათემატიკა უფრო მეტი მონდომებითა და გაძლიერებით უნდა ისწავლოს.
მივმართავ იმ ხალხს, ვისაც ასეთი შეხედულება აქვს, არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, რა მოსწონს და რა უყვარს მინისტრს, მთავარია ჩვენ როგორი მოქალაქის აღზრდა გვინდა და რა დასჭირდება ამ მოქალაქეს თავის ზრდასრულ ცხოვრებაში. ამიტომ, მინდა დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი პირადი შეხედულებები, შეეხება ეს ლიტერატურას თუ ტექნიკურ საგნებს, არანაირ გავლენას არ მოახდენს, მაგალითად, სასწავლო პროგრამის ფორმირებაზე, იმიტომ რომ, რამდენი ადამიანიც არის, იმდენი გზა არსებობს და ჩვენ უნდა შევქმნათ ისეთი სკოლა, ისეთი უმაღლესი სასწავლებელი, ისეთი პროფესიული სასწავლებელი, სადაც თითოეულ ადამიანს შეეძლება თავისი შესაძლებლობის სრულად რეალიზაცია და არ დავაძალებთ იმას, რაც მინისტრს მოსწონს ან რომელიმე საზოგადოებრივ მოღვაწეს, ან მეცნიერს, ან ექსპერტს თუ კონსულტანტს. ეს არის ჩვენი მთავარი ამოცანა და პირობას გაძლევთ, რომ ჩვენ სწორედ ამ ამოცანას ვემსახურებით, თქვენი მხარდაჭერით და გვერდში დგომით.
მოამზადა
ლალი თვალაბეიშვილმა
|
