2017-01-19 სკოლების ტიპებად დაყოფა
ლალი ჯელაძე
„ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილებები განხორციელდა. ცვლილებათა პაკეტს საქართველოს პარლამენტმა, დაჩქარებული წესით, დეკემბრის შუა რიცხვებში უყარა კენჭი და სამი მოსმენით დაამტკიცა, პრეზიდენტმა კი მას ხელი იანვარში მოაწერა. ცვლილებებს შორის ყველაზე ხმაურიანი სკოლების კატეგორიზაცია და ბრენდირების განხორციელება აღმოჩნდა.
ბრენდირების პრინციპის განმარტების თანახმად სკოლების ბრენდირებისას უმაღლესი შეფასება ენიჭება აკრედიტებული საგანმანათლებლო პროგრამის მქონე სკოლას, რომელიც აკმაყოფილებს საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ დადგენილ კრიტერიუმებს ან/და ახორციელებს აკრედიტებულ ზოგადსაგანმანათლებლო პროგრამას. აღნიშნული განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების ბრენდირების კრიტერიუმები უნდა იყოს მრავალფეროვანი და ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებათა ადამიანური თუ მატერიალური რესურსების გაძლიერებისა და ეფექტურობისაკენ მიმართული.
„სკოლის ტიპებს შორის იქნება განსხვავება ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების დაფინანსებაში, მართვაში, სტრუქტურულ ერთეულებში, სასკოლო სასწავლო გეგმაში, სახელმწიფო კონტროლში, ადამიანური რესურსებისადმი (მათ შორის დირექტორისადმი და მასწავლებლისადმი) წასაყენებელ მოთხოვნებში. შესაბამისად, სკოლის ტიპების ამგვარად დიფერენცირება განაპირობებს მათთვის ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაზე ინდივიდუალურად მორგებული მართვის სისტემის არსებობის აუცილებლობას, რითაც უზრუნველყოფილი იქნება ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების მართვის ეფექტურობა.“ — ეს არის ამონარიდი კანონიდან სხვადასხვა ტიპის სკოლების განმარტების შესახებ.
„სამი ტიპის სკოლა გვექნება, ეს არის მექანიკური დაყოფა“ — აცხადებს მინისტრი და ამბობს, რომ რეფორმის შედეგად ქვეყანაში წამყვანი სკოლები გაჩნდება, რაც პედაგოგებისა და ექსპერტების ნაწილმა დისკრიმინაციულად შეაფასა. ალექსანდრე ჯეჯელავა მიიჩნევს, რომ „პოზიტიური დისკრიმინაციაა, როდესაც საუკეთესო სკოლას მივცემთ საუკეთესო შესაძლებლობებს“. მარიამ ჯაშის აზრით კი ამ ცვლილებით აბსოლუტურად ყველა სკოლა იქნება ჩაყენებული თანაბარ პირობებში და ამბობს, რომ: „აქ უფრო მოტივაციის გაუმჯობესებისკენაა მიმართული ღონისძიებები. თუ სკოლების მართვის განსაკუთრებული ან კარგი პრაქტიკა არსებობს, მათი იდენტიფიკაციის საშუალება მოგვეცემა და სხვა სკოლებიც შეძლებენ, ეფექტური მართვის თვალსაზრისით, ახალი ელემენტები შემოიტანონ.“
სკოლების სამ კატეგორიაში პირველი ორის განმსაზღვრელი ფაქტორი მოსწავლეთა რაოდენობა იქნება და ნაკლები კონტინგენტის მქონე სკოლებს მინისტრი გახანგრძლივებულ სწავლებას ჰპირდება და ამბობს, რომ მცირე სკოლა უნდა გახდეს სოფლისთვის ბიბლიოთეკაც, კინოცენტრიც და ინოვაციის ცენტრიც. მინისტრის გეგმების თანახმად, თავისუფალი გაკვეთილების ჩატარების უფლება 200-ზე მეტ მოსწავლიან სკოლას ექნება. სკოლა, სადაც ორას ბავშვზე ნაკლები სწავლობს, 1400-ია, ხოლო, სადაც 200 ბავშვზე მეტი — დაახლოებით, 700. შემოდის კიდევ ერთი კატეგორია, რომელიც მოსწავლეთა რაოდენობაზე არ იქნება დამოკიდებული. ასეთ კატეგორიაში გადასასვლელად სკოლას დასჭირდება ეროვნულ გამოცდებზე გარკვეული შედეგები, აკადემიური მიღწევები და მასწავლებელთა დონე. რაც შეეხება ამ სტატუსის უპირატესობებს, მინისტრი ამბობს, რომ ასეთ სკოლებთან სამინისტრო გაცილებით დიდი რაოდენობის პროექტებს განახორციელებს, ვიდრე დანარჩენებთან. წამყვან სკოლას შეეძლება გააკეთოს ის, რასაც პედაგოგიური კოლექტივი გადაწყვეტს, მათ აუდიტი ვერ შეამოწმებს სერიოზული დასაბუთების გარეშე.
კატეგორია I — სადაც 200-მდე მოსწავლე სწავლობს;
კატეგორია II — სკოლები, რომლებიც განსაკუთრებული ნიშნით არ გამოირჩევიან;
კატეგორია III — „დააახლოებით, 150-200 სკოლა გვაქვს ყველაზე ძლიერი. ძირითადად, ეს ხალხი წუხს, რომ შეზღუდვები უშლით ხელს სწავლებაში. მაგალითად, უნდათ მეტი თავისუფლება სახელმძღვანელოს არჩევაში, დამატებითი პროექტების განხორციელებაში და ბევრ სხვა საქმეში. აი, ამ ტიპის სკოლებისთვის ვაპირებთ, გამოვყოთ ცალკე კატეგორია, რომ მივცეთ მათ მეტი თავისუფლება სახელმძღვანელოების არჩევანში, სასწავლო პროცესის დაგეგმვასა თუ ადმინისტრირებაში“ — განაცხადა ალექსანდრე ჯეჯელავამ.
საქართველოს პარლამენტის განათლებისა და მეცნიერების კომიტეტის თავმჯდომარის, მარიამ ჯაშის განცხადებით: „ბრენდირების საკითხი უკვე არსებობდა ზოგადი განათლების ჩანაწერის სისტემაში, თუმცა, ფუნქციური დატვირთვა არ მიუღია. სწორედ სხვადასხვა ტიპის სკოლების დაფუძნებით, ერთიანი შეფასების სისტემის დაფუძნებით, მოგვეცემა საშუალება, რომ ის ინოვაციები და წარმატებული გამოცდილება, რომელიც კონკრეტულ სკოლებში უკვე დანერგილია, იყოს აღიარებული და მიეცეთ სხვა სკოლებს აღნიშნული პრაქტიკის გაზიარების საშუალება, გაუჩნდეთ მოტივაცია ჯანსაღი კონკურენციის პირობებში.“
ჯერჯერობით არ არის ცნობილი, რომელ კატეგორიასთან რა წესით იმუშავებს სამინისტრო, თუმცა, მთავარია კრიტერიუმები — გამართული ინფრასტრუქტურა, მოსწავლეების მოსწრების დონე და სკოლის ჩართულობა.
მეთოდოლოგიას განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო მოამზადებს კონსესუსის ფორმატში.
საზოგადოებაში გაჩენილ მთავარ კითხვას — სკოლების კატეგორიებად დაყოფა ხომ არ გამოიწვევს სკოლების პრივილეგიურებად დაყოფას და შეიცავს თუ არა დისკრიმინაციულ რისკებს, დარგის სპეციალისტები ვრცლად პასუხობენ.
სამოქალაქო ინტეგრაციისა და ეროვნებათშორისი ურთიერთობების ცენტრის თავმჯდომარე შალვა ტაბატაძე მიიჩნევს, რომ, ზოგადად, იდეა სკოლებს მივუდგეთ ინდივიდუალურად, დიფერენცირებულად, რასაკვირველია კარგია, მაგრამ თუ ინიციატივის მიზანი დაყოფაა ცუდ, კარგ, საშუალო და ა.შ. სკოლებად, რა თქმა უნდა, ეს აბსოლუტურად მიუღებელია. „სხვადასხვა სკოლას შესაძლოა სხვადასხვა საჭიროებები გააჩნდეს. თუ ამ ინიციატივის მიზანია, გაარკვიოს რა ტიპის საჭიროებები არსებობს და დახმარების რა ინსტრუმენტები უნდა შემუშავდეს ინდივიდუალურად მათ დასაკმაყოფილებლად, რა თქმა უნდა, ეს თავისთავად მნიშვნელოვანია. სხვადასხვა სკოლაში, შესაძლებელია, ეფექტური იყოს განსხვავებული დაფინანსების მოდელი ან ანგარიშვალდებულების მოდელები. შესაბამისად, ამ კუთხით მეტი თავისუფლება უფრო ეფექტური იქნება, ვიდრე უნიფიცირებული მიდგომა — ყველა სკოლა ვაუჩერული სისტემით დაფინანსდეს. სკოლების კატეგორიებად — ტიპებად ისე დაყოფა, რაზეც მინისტრი საუბრობს, მიუღებელია. კანონი საჩქაროდ მისაღები არ იყო, დაჩქარებული წესით მისი მიღება ცალსახად უსვამს ხაზს, რომ თვითონ სამინისტროში არ აქვთ გააზრებული, რისი გაკეთება უნდათ და რა პრობლემატიკა არსებობს.
ზოგადსაგანმანათლებლო კანონში განხორციელებული ცვლილებებიდან ძალიან მნიშვნელოვანი და პროგრესულია დისტანციური სწავლება და საერთაშორისო ატესტატების აღიარება, მაგრამ არაფრისმომცემია სკოლების ტიპებად დაყოფა. მინისტრის პირველი განცხადება სკოლების კატეგორიებად დაყოფის შესახებ სხვაგვარი იყო, ამბობდა, რომ იქნებოდა მხოლოდ და მხოლოდ რაოდენობრივი დაყოფა. შემდეგ განმარტებაში მან ასეთი დაყოფა შეცვალა და გვითხრა, რომ გვექნება სამი ტიპის სკოლა — 200-მდე მოსწავლით, 200-ის ზემოთ და წამყვანი. აქცენტი იმაზე გააკეთა, რომ თურმე 200 მოსწავლემდე სკოლის კატეგორიას არსებული დაფინანსება ჰყოფნის, ხოლო 200-დან 500-მდე მოსწავლიან სკოლას დაფინანსება უნდა გაეზარდოს, რადგან არ ჰყოფნის, სამაგიეროდ, 200-მოსწავლიანი სკოლის დირექტორებისა და მასწავლებლებისათვის გვექნება განსხვავებული კრიტერიუმები. იქ, სადაც მაღალ კრიტერიუმებს ვაწესებთ, შესაბამისად კვალიფიციურ კადრებს ვითხოვთ, ასეთ მცირეკონტინგენტიან სკოლებში კი მაღალკვალიფიციური კადრები არ მიდიან. აქედან გამომდინარე, ასეთ სკოლებში დაბალი კვალიფიკაციის მქონე დირექტორები და მასწავლებლები იმუშავებენ. ეს განცხადება უკვე პრობლემაა — გამოდის, რომ სახელმწიფო შეუწყობს ხელს, რომ სკოლებს დაბალკვალიფიციური მასწავლებელი და დირექტორი ჰყავდეს და მათი კვალიფიკაციის ამაღლებასა და გათანაბრებაზე არ იზრუნოს, პირიქით, წაახალისოს. სწორედ ეს არის დისკრიმინაცია. მესამე ტიპის განმარტებისას კი მინისტრისგან მოვისმინეთ, რომ კვალიფიკაციაზე საერთოდ არ არის საუბარი, პირიქით, ასეთ სკოლებს, უფრო მეტად დააფინანსებს და ხელს შეუწყობს, ვიდრე იმ სკოლებს, რომლებსაც ამის რეალური საჭიროება აქვთ, რადგან მიიჩნევს, რომ მცირეკონტინგენტიანი სკოლები უფრო მნიშვნელოვანია. ამ ურთიერთსაწინააღმდეგო განცხადებებიდან იმის თქმა შემიძლია, რომ კარგად არ არის გააზრებული, რისი მიღწევა სურთ ამ ცვლილებებით. გარდა ამისა, უკვე რისკის შემცველია, როცა რაღაც კრიტერიუმებით აწესებ წამყვან სკოლებს და დანარჩენებს, რომლებსაც ექნებათ სურვილი, იყვნენ წამყვანები. ასეთი დაყოფა და რეიტინგული სისტემის შექმნა, რასაკვირველია მიუღებელია.
ერთადერთი მიდგომა გვჭირდება, გავიგოთ სკოლების საჭიროებები და შემდეგ მათ მოვარგოთ გარკვეული ინსტრუმენტები, რომ გავაუმჯობესოთ სასკოლო ცხოვრება — სწავლა და გარემო გავხადოთ უკეთესი და არა იმისთვის, რომ დავყოთ სკოლები კატეგორიებად, რომლის მიხედვითაც შემდეგ გვეყოლება წამყვანი სკოლების და მოსწავლეები, ჩამორჩენილი სკოლები და მოსწავლეები. ამდენად, ავტომატურად პრივილეგირებულს ვხდით სკოლების ნაწილს და მის მოსწავლეებს. მთლიანობაში, დაყოფა ეწინააღმდეგება პოზიტიურ იდეას, რომელიც განსხვავებულ მიდგომას გულისხმობს. გამოდის, რომ განსხვავებულად კი არ ვუდგებით სკოლებს, არამედ ვყოფთ კატეგორიებად და მაშინ, როცა ცუდზეც და კარგზეც, პირველ რიგში, სახელმწიფოა პასუხისმგებელი, ვუშვებთ იმას, რომ სკოლების ნაწილში განათლების დონე შეიძლება იყოს დაბალი და ამას არაუშავს, ნორმალურია, რადგან იქ კვალიფიციური კადრი არ გვყავს.
ტიპოლოგიას თუ მივყვებით, მნიშვნელოვანია განვსაზღვროთ, რა საჭიროებები აქვს კონკრეტულ სკოლას. 2086 საჯარო სკოლა გვაქვს და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ამდენივე სკოლის სხვადასხვა ტიპოლოგია გვექნება, მათივე საჭიროებებიდან გამომდინარე. ამიტომ ასე ცალსახად სამ კატეგორიად დაყოფა მიუღებელია. შეიძლება კატეგორიების დაყოფის გარეშეც გავაკეთოთ დიფერენცირებული მიდგომები, დღესაც გვაქვს ამის პრაქტიკა. მაგალითისთვის გეტყვით, რომ, ქვეყნის მასშტაბით, ფუნქციონირებს 15-მდე სპეციალური პანსიონის ტიპის სკოლა, მიუხედავად იმისა, რომ არავის დაუყვია ეს სკოლები ტიპებად, ასევე გვაქვს ქართულენოვანი და არაქართულენოვანი სკოლები. არაქართულენოვანი სკოლების სასწავლო გეგმა და სახელმძღვანელოები აბსოლუტურად განსხვავებულია ქართულისაგან, ისინი ჯერაც 2006-11 წლის სასწავლო გეგმით სწავლობენ და არ აქვთ ალტერნატიული სახელმძღვანელოები. ამ სკოლებთან ჩვენ უკვე გვაქვს განსხვავებული მიდგომები. იგივეა უმაღლეს სასწავლებელში ჩაბარებისას — მოქმედებს კვოტირების სისტემა. განსხვავებული მიდგომები გვაქვს მცირეკონტინგენტიან სკოლებთან მიმართებაშიც — ისინი საბაზო დაფინანსებით ფინანსდებიან, ხოლო დანარჩენი სკოლები ვაუჩერული სისტემით. როგორც ხედავთ, აქაც განსხვავებული დაფინანსების სისტემაა და, გარდა ამისა, თოთოეული კატეგორია იშლება სხვადასხვა კატეგორიებად, რომლებიც ასევე განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. როგორც ვხედავთ, ეს სისტემაც მოქმედებს საქართველოში. გარდა ამისა, მუშაობს მთის სკოლების დაფინანსების სისტემაც. მთის კანონიდან გამომდინარე, სკოლები იღებენ სხვა სახის შეღავათებსა თუ დაფინანსებას. გარკვეულ დონეზე ასეთი ტიპოლოგიაც გვაქვს და მიდგომებიც განსხვავებულია, ყოველგვარი სპეციფიკური დაყოფის გარეშე, რომლის გაშლაც უფრო მეტად შეიძლება და არა მხოლოდ დაფინანსების მიმართულებით, არამედ მართვის, დირექტორების დანიშვნისა და ა.შ. არ არის აუცილებელი, სკოლას დავარქვათ წამყვანი ან ჩამორჩენილი, დიფერენცირებული მიდგომა სახელდებების ან იარლიყების მიწებების გარეშეც შესაძლებელია. ამიტომაც ვფიქრობ, რომ ეს არ იყო განათლების სამინისტროს იდეა და, აქედან გამომდინარე, არც ცვლილებების შეტანა იყო ასე ნაჩქარევად კანონში აუცილებელი.
შეიძლება ამ ცვლილებაზე აქცენტის გადატანით სხვა, არანაკლებ პრობლემატური, ცვლილებების გადაფარვა მოხდა, მაგალითად, სახელმძღვანელოების გრიფირების წესის შეცვლა. ახალი წესის თანახმად, მინისტრს პირდაპირ მიენიჭა უფლება, დისკრეციის წესით მიანიჭოს რომელიმე სახელმძღვანელოს გრიფი. ეს იმას ნიშნავს, რომ გამომცემლებთან მოლაპარაკებები, როგორც ჩანს, ვერ შედგა და 2017 წელს სკოლებში ძველი სახელმძღვანელოების შეცვლა კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას. სავარაუდოდ, სახელმძღვანელოების გაუმჯობესებული ვერსია არ იქნება. სასწრაფოდ მოსაგვარებელი პრობლემაა სახელმძღვანელოების ხარისხის გაუმჯობესება, რაც სკოლების ტიპებად დაყოფით გადაიფარა და ეს უმნიშვნელოვანესი საკითხი მის გარშემო ატეხილ აჟიოტაჟში ჩაიკარგა. მეორე მნიშვნელოვანი ცვლილება, რომელიც ასევე სათანადო ყურადღების გარეშე დარჩა, კერძო სკოლების დაფინანსებაა. ძალიან კარგია, თუკი კერძო სკოლების განვითარებაზე იზრუნებს სამინისტრო და, საჯარო სკოლებთან ერთად, ამასაც შეძლებს. მთავარი ამოსავალი კერძო სექტორის განვითარება უნდა იყოს, რამაც ჯანსაღი კონკურენციის პირობებში საჯარო სკოლების განვითარებასაც უნდა შეეწყოს ხელი. კერძო სექტორი, განსაკუთრებით რეგიონებში, საკმაოდ დაბალხარისხიანია და ვერ იძლევა ხარისხიან განათლებას. თავისთავად, კერძო სკოლებზე რამდენიმე სკოლის მაგალითზე არ უნდა ვიმსჯელოთ. პირველ რიგში, რეალურად უნდა ამუშავდეს კერძო სკოლების დაფინანსების ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი — მშობლის არჩევანი. კერძო სკოლა ვაუჩერული დაფინანსებით ფინანსდება, მაგრამ 300 ლარი არ აძლევს მშობელს არჩევანის საშუალებას, რადგანაც, როგორც ცნობილია, ხარისხიანი განათლება გაცილებით ძვირი ღირს, დაახლოებით, 5000 ლარი. ამდენად, ასეთი სკოლა მშობლისთვის მაინც ხელმიუწვდომელია. ერთი მხრივ, კერძო სკოლების ვაუჩერული სისტემით დაფინანსება დამატებითი ფულის გადაყრაა, ხოლო მეორე მხრივ, 300 ლარი არასაკმარისია პატარა სკოლების განვითარებისთვის. გამოდის, ვერც მშობლის არჩევნის მოდელი მუშაობს ასეთი დაფინანსების პირობებში, ამიტომ სისტემის მოდიფიცირებაზე ფიქრი შესაძლებელია, მაგრამ კატეგორიულად ვეწინააღმდეგები ცვლილებას, რომელიც სამინისტრომ განახორციელა და რომლის თანახმადაც, უფლება მისცა სამინისტროსა და მთავრობას, მიზნობრივი პროგრამების ფარგლებში, დამატებითი თანხა გამოუყოს რომელიმე კერძო სკოლას. ჩემი აზრით, მიზნობრივი პროგრამების ქვეშ სკოლების დაფინანსება გარკვეული რისკის შემცველია, რადგან არ არის ცნობილი, რა კრიტერიუმებით მოხდება დაფინანსება ან რა პროგრამებზეა საუბარი. მაშინ როცა ქვეყანაში 230-240 კერძო სკოლა გვაქვს, ეჭვი ჩნდება, რა მიზეზით ხდება ამ სკოლების დაფინანსება და ასეთი მიზნობრივი პროგრამების განხორციელება, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ პრეცედენტს, როცა სამინისტრომ 250 ათასი ლარით დააფინანსა საპატრიარქოს ერთ-ერთი პანსიონი. არადა, საპატრიარქოს სკოლების საკმაოდ დიდი ნაწილი იმ კერძო სკოლების რიგშია, სადაც სწავლების ხარისხთან, ისე როგორც ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებთან და სასწავლო გეგმებთან მიმართებაში, სერიოზული კითხვის ნიშნები გვაქვს. შესაძლოა, სწორედ ეს იყოს ამგვარი ტიპის დაფინანსების ინსტრუმენტი, თუმცა, დანამდვილებით არ ვიცი და ამიტომ ბრალს ვერავის დავდებ, მაგრამ ამის შესაძლებლობას ეს ჩანაწერი ნამდვილად აჩენს. ერთი რამ ცხადია, გაურკვეველია, რა პრინციპით მოხდება 240 კერძო სკოლის დაფინანსება მიზნობრივი პროგრამებით და ბუნდოვანია, რამდენად სამართლიანად .
ირინა ხანთაძე, კოალიცია „განათლება ყველასთვის“ თავმჯდომარე: პირველ რიგში, ვიტყვი იმას, რომ ამ პროცესს ბრენდირებას ვერ დავარქმევთ, რადგან სიტყვა ბრენდირება თავდაპირველად მხოლოდ სახელდების კონტექსტში იყო ნახსენები. უმჯობესია თუ ვიტყვით, რომ განხორციელდება სკოლების ტიპებად დაყოფა და არა ბრენდირება. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია ვთქვათ ისიც, რომ ეს დაყოფა არ გულისხმობს კარგ და ცუდ სკოლებად დაყოფას, არამედ გულისხმობს განსხვავებული ტიპის სკოლებისთვის განსხვავებული მოდგომების განსაზღვრას. ამიტომ, მიდგომა, რომ ეს სკოლა ცუდია და ამ კონკრეტულ კატეგორიაში მოხვდება, ხოლო ის კარგი სკოლაა და სხვა კატეგორიაში, რასაკვირველია არც სწორია და არც არსებობს მსგავსი ჩანაფიქრი, ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ასეთი ინფორმაცია გვაქვს. ვმონაწილეობთ გარკვეულ დისკუსიებშიც და ასეთი ხედვა არსად მოგვისმენია. ამდენად, ვფიქრობ, უნდა გამოვრიცხოთ სკოლების კარგ და ცუდ კატეგორიებად დაყოფის პრინციპი.
სკოლების ტიპებად დაყოფა ან გარკვეულ ტიპებად ჩამოყალიბება და განსაზღვრა იმ შემთხვევაშია კარგი, თუკი სკოლების საჭიროებიდან ამოვა, განისაზღვრება განმასხვავებელი ფაქტორები და კონტექსტები, რომელიც სკოლას აქვს, ასევე რა რესურსებს ფლობს და ამის შემდგომ განისაზღვრება სკოლის ინდივიდუალურად განვითარების ადეკვატური ფორმები, რომელიც გააძლიერებს და გააუმჯობესებს სკოლას, თუნდაც, მართვის მხრივ. სხვადასხვა ზომის, კონტექსტის ან სხვადასხვა ვითარებაში არსებულ სკოლებს ერთნაირად თუ მივუდგებით, საწინააღმდეგო შედეგს მივიღებთ. იმედი გვაქვს, რომ ეს ინიციატივა, რაც კანონში ცვლილებით განხორციელდა, დასაბამია იმისა, რომ სწორედ ასეთი დიფერენცირებული მიდგომები გაჩნდება სკოლებთან მიმართებაში და მათ მართვაშიც. მაგრამ, ამასთანავე, ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორი იქნება ეს დიფერენცირებული მიდგომები, რა კრიტერიუმებს დავეყრდნობით და რა სტრატეგიებს გამოვიყენებთ სკოლებთან მიმართებაში. ფაქტობრივად, ამაზე ბევრი რამაა დამოკიდებული. პრინციპში, რაც დღეს გვაქვს სახეზე, მსგავსი პოლიტიკის განხორციელებისკენ გადადგმული პირველი ნაბიჯია და ბევრი კონკრეტული რამ არის მოსაფიქრებელი და გასაკეთებელი. ამიტომ იმის თქმა, რა შეიძლება იყოს ხვალ, გამიჭირდება, ვიტყვი მხოლოდ იმას, რომ სწორად განხორციელებული დიფერენცირებული მიდგომა პრინციპულად მისაღებია, ჩვენ ამ პოლიტიკასა და ამგვარი მიდგომების აუცილებლობაზე დიდი ხანია ვსაუბრობთ.
საუბარი იყო იმაზეც, რომ სკოლების ტიპებად დაყოფით გარკვულ დისკრიმინაციას არ ჰქონდეს ადგილი. ჩვენთვის უფრო მნიშვნელოვანია, რომ დისკრიმინაცია მოსწავლის დონეზე არ ხდებოდეს და ნებისმიერ ბავშვს, რომელიც საქართველოს სკოლებში იღებს განათლებას, თანაბრად ჰქონდეს წვდომა ხარისხიან განათლებაზე. შესაბამისად, ეს რეფორმაც (თუკი ასე დავარქმევთ) უნდა უზრუნველყოფდეს იმას, რომ მოსწავლეებს ყველა სკოლაში მაქსიმალურად ჰქონდეთ კარგი განათლების მიღების შესაძლებლობა, რაც მთავარია, შეეძლოთ განვითარებაზე ორიენტირებული და გაუმჯობესების დინამიკით გამორჩეული განათლების მიღება. ნამდვილად არ ვფიქრობ, რომ დღეს ყველა სკოლას თანაბარი ხარისხის ზოგადი განათლების მიწოდება შეუძლია, ამიტომ უპირველეს ამოცანად უნდა იქცეს ზრუნვა იმაზე, რომ გაიზარდოს და გაუმჯობესდეს ზოგადი განათლების მიწოდების ხარისხი. ეს ვერ მოხდება, თუ სწორი დიაგნოზი არ დავსვით, სწორი კონტექსტუალური ანალიზი არ გავაკეთეთ და იქ, სადაც საჭიროა, ადეკვატური ინტერვენცია არ განვახორციელეთ. თუ ყველა სკოლას ერთნაირად მოვექცევით, ამით იმ სკოლებსაც დავაზარალებთ, სადაც უკეთესი მდგომარეობაა და ვერც იმ სკოლებს დავეხმარებით, სადაც შედარებით ცუდი მდგომარეობაა. ამიტომ აუცილებელია ისეთი პოლიტიკის შექმნა, რომელიც სკოლის საჭიროებებს გამოავლენს. თუმცა, გეტყვით, რომ დისკრიმინაციული ვერაფრით ვერ იქნება იმის განსაზღვრა, როგორ მოვექცევით სკოლას მისი საჭიროებიდან გამომდინარე, არც ის არის დისკრიმინაცია, კონკრეტულ სკოლას მეტი თავისუფლება მივცეთ იმისთვის, რომ დაგვიდასტუროს, გარკვეული პარამეტრებით გაცილებით უკეთესი მდგომარეობა აქვს, ვიდრე სხვა სკოლებს (თავიდან შესაძლოა, მათ ცოტა ნაკლები თავისუფლების სივრცე მივცეთ). დისკრიმინაცია იქნება ის, რომ არაფერი გავაკეთოთ ამ კუთხით და ყველაფერი ისე გაგრძელდეს, როგორც დღეს არის. შესაბამისად, ჩვენთვის უმნიშვნელოვანესი ის უნდა იყოს, იღებენ თუ არა ბავშვები იმ სკოლაში შესაბამის განათლებას.
რასაკვირველია, სკოლებს, სადაც რესურსების სიმწირეა, ამ მიმართულებით სჭირდებათ მხარდაჭერა. სახელმწიფო, დიფერენცირებული მოდელის თვალსაზრისით, პირველ ნაბიჯებს დგამს და ამიტომაც, ამ ცვლილებას განვიხილავთ, როგორც ინსტრუმენტს იმისათვის, რომ გარკვეული პერიოდის შემდეგ, ყველა სკოლა იყოს ისეთი, როგორიც ჩვენს საზოგადოებას სურს და რომელზეც დღეს ვოცნებობთ. ამიტომაც ამ ინიციატივას უფრო ჩარევის ინსტრუმენტად განვიხილავთ და არა რაღაც დაშტამპვისა და სკოლებისთვის გარკვეული ნიშის მიჩენის ან იარლიყის მიკერების პროცესად. ძალიან ბევრი იქნება იმაზე დამოკიდებული, როგორ მოდელს მივიღებთ რეალურად, შესაბამისად, ბევრი რამ კიდევ გასაკეთებელია. იმედია, უკეთესობისკენ იქნება გადადგმული ნაბიჯი, თუ, რა თქმა უნდა, გონივრულად გავაგრძელებთ ცვლილებებს.
|