2017-02-02 სახეცვლილი სქემის დეტალები მასწავლებელთა საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარების და კარიერული წინსვლის სქემაში მთელი რიგი ცვლილებები შევიდა. პირველ რიგში, სქემა აღარ მოიცავს კარიერის შეწყვეტის ნაწილს და ერთ დადგენილებად გაერთიანებული გაცილებით იოლად აღქმადი გახდა. სახეცვლილი სქემა მასწავლებლებს მეტ შესაძლებლობას და არჩევანს აძლევს დაგეგმონ კარიერული წინსვლა და აიმაღლონ კვალიფიკაცია.
რა კონკრეტული ცვლილებები შევიდა სქემაში, რა მიმართულებებზე გაკეთდა აქცენტები, როგორ იმუშავებს კრედიტქულების დაგროვების ახალი მექანიზმი და რის საფუძველზე გახდა მრავალფეროვანი — ამის შესახებ გვესაუბრება მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილე მანანა რატიანი
— საპილოტე წლის შემდეგ სქემაში ბევრი ცვლილება შევიდა, რამ გააჩინა ეს საჭიროება?
— ძალიან მოკლედ შევაჯამებ, რა გაკეთდა აქამდე — ამ წლინახევრის განმავლობაში, მას შემდეგ, რაც სქემა ყველა სკოლაში შევიდა და სავალდებულო გახდა, სკოლებს მივაწოდეთ სრული ინფორმაცია და შევეცადეთ, 9 წესად და ერთ დადგენილებად გაწერილი დოკუმენტები მათთვის გასაგები გაგვეხადა. დაიწერა ორი გზამკვლევი, ჩავატარეთ საინფორმაციო შეხვედრები შეფასების ჯგუფებისათვის — ტრენინგები და კონსულტაციები სხვადასხვა მიმართულებით. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ეს ყველაფერი ეთნიკური უმცირესობების ენებზე ითარგმნა, მათთვისაც ითარგმნა ყველა დოკუმენტი და მომზადდა როგორც საინფორმაციო შეხვედრები, ისე ტრენინგები; კრიტერიუმები, რომლებიც დამტკიცდა, ალბათ, სქემის დანერგვის პროცესის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და მსხვილი ნაწილი იყო, ისინი მასწავლებლებს აძლევდნენ ორიენტირს, თუ რა მოეთხოვებოდათ. იმის გამო, რომ პირველი წელი საპილოტე იყო, უნდა გამოგვეცადა, როგორ მუშაობდა სქემა, პროცედურები და კრიტერიუმები. მასწავლებლების განწყობა რომ გაგვეგო, მსოფლიო ბანკის ფინანსური მხარდაჭერით, ჩატარდა კვლევა, რამაც საშუალება მოგვცა, გაგვეანალიზებინა განვლილი წელი და გვეფიქრა, რა ცვლილებები შეგვეტანა სქემაში. საკმაოდ შრომატევადი აღმოჩნდა შემაჯამებელი პროცესი. კვლევა პრეზენტატიული იყო, 180 სკოლა იქნა შერჩეული, ჩატარდა 11 ფოკუსჯგუფი, ექსპერტებთან და მასწავლებლებთან ინტერვიუები. მივიღეთ დიდი მასალა როგორც რაოდენობრივი, ისე თვისებრივი მონაცემების თვალსაზრისით. ამის გარდა, გაანალიზდა საინფორმაციო შეხვედრებიდან თუ ტრენინგებიდან, ტრენერების, ასევე ფასილიტატორებისა და შეფასების ჯგუფის წევრების მხრიდან მიღებული უკუკავშირი. მოგეხსენებათ, რომ მხოლოდ ჩვენი ცენტრი არ არის სქემის განმახორციელებელი, პროცესში ჩართულები არიან განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, მისი უწყებები და სსიპ-ები. მათაც რეგულარული შეხვედრები აქვთ სკოლებთან, გარკვეული ინფორმაცია აქედანაც მივიღეთ. ყველაფერი ეს რომ შეჯამდა, მომზადდა ცვლილებების პროექტი, რომელიც სახელმწიფო კომისიამ განიხილა, 24 იანვარს კი მთავრობამ მოიწონა და, შესაბამისად, ძალაში შევიდა ცვლილებები.
— რა არის ის ძირითადი ცვლილებები და მიმართულებები, რამაც სქემა მასწავლებლებისთვის ბევრად უფრო მიმზიდველი გახადა?
— ცვლილებები მრავალფეროვანია და არაერთ მიმართულებას შეეხო. მასწავლებლები, სქემასთან დაკავშირებით, რამდენიმე პრობლემას უსვამდნენ განსაკუთრებით ხაზს, პირველ რიგში იმას, რომ, გარკვეულწილად, შეზღუდული იყო აქტივობების რაოდენობა, რომლებსაც ისინი სკოლებში, სწავლა-სწავლების პროცესში, მოსწავლეებთან ერთად ახორციელებენ, მაგრამ ამ აქტივობებში კრედიტქულები არ ენიჭებოდათ, რასაც უსამართლოდ მიიჩნევდნენ. ამ კუთხით ვიმუშავეთ და არაერთი აქტივობა ავსახეთ სქემაში სხვადასხვა მიმართულებით. ეს მიმართულებები, ძირითადად, დაყოფილია ოთხ ნაწილად: მასწავლებლის პროფესიულ განვითარებაზე ორიენტირებული, სასწავლო-საგაკვეთილო პროცესის გაუმჯობესებაზე, მასწავლებლების მხრიდან ყველაზე მოთხოვნადი, კლასგარეშე აქტივობებისკენ მიმართული ცვლილება, რადგანაც წრეებსა და კლუბებში საგანმანათლებლო საქმიანობის წარმართვის გამოცდილება და მიმდინარე პრაქტიკა აქვთ (საერთოდ, სკოლა არ უნდა იყოს მხოლოდ გაკვეთილიდან გაკვეთილამდე პროცესი, სასკოლო ცხოვრება ბევრად უფრო მრავალფეროვან შესაძლებლობებს უნდა სთავაზობდეს მოსწავლეებს, რომლებშიც ისინი ინტერესის მიხედვით უნდა ჩაერთონ), ამიტომაც, ეს ნაწილიც აისახა და მეოთხე მიმართულებაა მასწავლებლებს შორის თანამშრომლობა, რომელიც ერთ-ერთი მხარდამჭერი მექანიზმია სკოლის ბაზაზე პროფესიული განვითარებისთვის. რადგან შესაძლოა, გარედან ყოველთვის დროულად ვერ აღმოუჩინონ დახმარება მასწავლებლებს, ამიტომაც სკოლაში უნდა იყოს კოლეგის მხარდაჭერის შესაძლებლობა. სწორედ ამ მიზნით, სქემაში წარმოჩენილია ეს ოთხი მიმართულება. გარდა ამისა, სქემის ერთ-ერთი ნაკლი ის იყო, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლეებთან მომუშავე პედაგოგები თავიანთ თავს სქემაში ვერ ხედავდნენ. ასევე სპორტის, მუსიკის მასწავლებლებსაც ჰქონდათ გარკვეული პრობლემები იმ თვალსაზრისით, რომ სქემა არ აძლევდათ მათ თავიანთი საქმიანობის სრულად წარმოჩენის შესაძლებლობებს, არც მათი აქტივობები გადადიოდა კრედიტქულებში. ახლა სქემაში შეტანილია მათი სპეციფიკიდან და საჭიროებებიდან გამომდინარე ისეთი აქტივობები, რომლებიც საშუალებას მისცემს მათ დააგროვონ კრედიტქულები და დაწინაურდნენ კიდევაც. შემოვიტანეთ, ასევე, სახელმწიფოებრივად მნიშვნელოვანი ინიციატივა — არაქართულენოვანი სკოლის მასწავლებლებს ქართული ენის შესწავლისას, ყოველ დონეზე, გარკვეული კრედიტქულა მიენიჭებათ. ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლების საზოგადოებაში სრულფასოვნად ინტეგრირება სახელმწიფოებრივად მნიშვნელოვანია, პირველ რიგში, თავად მასწავლებელი უნდა იყოს პროცესებში აქტიურად ჩართული. სახელმწიფო ენის არცოდნა, ხშირ შემთხვევაში, სერიოზული ბარიერია. სახელმწიფო ენის შესწავლის სტიმულირება საშუალებას მისცემს მათ, თავისუფლად ჩაერთონ ნებისმიერ შეთავაზებაში, რაც მასწავლებლებისთვის გვაქვს შეთავაზებული. ეს ცვლილება კი ერთგვარი წახალისება იქნება მასწავლებლებისთვის, რომ მომავალში აქტიურად ჩაერთონ პროფესიული განვითარების მიმართულებით.
ეს არის აქტივობების ის მიმართულებები, რომლებიც დაემატა მასწავლებელს. კიდევ ერთი საინტერესო ინიციატივა, რომელიც უშუალოდ მინისტრისგან წამოვიდა, აქტივობის თავისუფალი კომპონენტია, რასაც განახორციელებს მასწავლებელი, თუმცა ის არ შედის ჩამონათვალში. ამ შემთხვევაში, შეფასების ჯგუფმა თავად უნდა შეიმუშაოს პედაგოგის შეფასების კრიტერიუმები.
— ეს რაც შეეხება აქტივობებს, მაგრამ სიახლეებია სხვა გარე მექანიზმების მიმართულებითაც...
— მოგეხსენებათ, რომ პრაქტიკოსი მასწავლებლებისთვის სავალდებულო იყო საგნის გამოცდის ჩაბარება. თვითონ ტერმინთან დაკავშირებით იყო ვნებათაღელვა და მსჯელობა. საბოლოო ჯამში, მასწავლებლის საქმიანობის შეფასება ორი მიმართულებით მოხდება — საგნობრივი და პროფესიული, რაც იმას ნიშნავს, რომ მასწავლებლებს, საგნობრივი კომპეტენციების დადასტურების გარდა, პროფესიული კომპეტენციების დადასტურებაც მოუწევთ. მასწავლებლებს შეაფასებს შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი. წელს, იქიდან გამომდინარე, რომ სქემაში ცვლილებებზე მიმდინარეობდა მუშაობა, ზამთრის გამოცდა არ ჩატარდა, ზაფხულისთვის კი დაიგეგმა ორივე გამოცდის ჩატარება, მომავალში, ვნახოთ, როგორ იქნება.
— განსაკუთრებული მოწონება, მასწავლებლების მხრიდან, გამოცდაზე ბარიერის მოხსნამ გამოიწვია. როგორი იქნება კრედიტების დაგროვების მექანიზმი?
— ადრე, თუკი მასწავლებელი 60%-ს და ნაკლებს დააგროვებდა, ჩაჭრილად ითვლებოდა, ხოლო 61%-დან ბარიერი გადალახულად ეთვლებოდა და 10 კრედიტქულას მოიპოვებდა. ცვლილების თანახმად, აღნიშნული ბარიერი გაუქმდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ აღარ გვეყოლება გამოცდაზე ჩაჭრილი მასწავლებელი. ამის ნაცვლად, შემოვა დაგროვებითი მექანიზმი, რაც იმას გულისხმობს, რომ მასწავლებელს კრედიტქულა მიენიეჭება იმ პროცენტის მიხედვით, რასაც კომპეტენციის დადასტურებისას მოიპოვებს.
კრედიტქულების განაწილებაზე იმუშავა შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულმა ცენტრმა, მათ გააანალიზეს ჩატარებული გამოცდები და, საბოლოო გადაწყვეტილებით, კრედიტები ასე განაწილდება: ერთი კრედიტქულა — 31-დან 41 პროცენტამდე, ოთხი კრედიტქულა — 41-დან 51 პროცენტადმე, 51-დან 61-მდე — 7, ხოლო 61-დან ზევით — 10 კრედიტქულა. კრედიტქულების განაწილების ერთნაირი პრინციპი იმუშავებს ორივე გამოცდაზე. ამდენად, მასწავლებელს იმის მიხედვით მოუწევს დამატებითი აქტივობების შესრულება, თუ რამდენ ქულას მოაგროვებს გამოცდებზე. თუ ჯამურად მას 15 კრედიტქულაზე ნაკლები დაუგროვდება, მაშინ მოუწევს დამატებითი აქტივობებით შეავსოს კრედიტქულები (კიდევ ერთი ნიუანსი — ჯამურად პრაქტიკოს მასწავლებელს 19 კრედიტქულა სჭირდება უფროსი მასწავლებლის სტატუსის მოსაპოვებლად, საიდანაც 4 კრედიტქულა მან უნდა მოიპოვოს შიდა საგაკვეთილო დაკვირვებით, რომელსაც შეფასების ჯგუფი აკვირდება და აფასებს). პრაქტიკოსი მასწავლებლებისთვის აქტივობებიც დაყოფილია საგნობრივი კომპეტენციებისა და პროფესიული განვითარების კომპეტენციების მიმართულებებით. პედაგოგი კრედიტქულებს დააგროვებს იმ მიმართულებებში, სადაც საჭიროებები გამოიკვეთება.
— 5-კრედიტიანი ტრენინგები ავტომატურად ჩანაცვლდა პროფესიული გამოცდით თუ ისევ რჩება კრედიტების დაგროვების ერთ-ერთ ალტერნატივად?
— ავტომატურად არ ჩანაცვლებულა, პროფესიული გამოცდის ჩაბარება აუცილებელია, ხოლო 5-კრედიტიანი ტრენინგით პრაქტიკოს მასწავლებელს კვლავ აქვს შესაძლებლობა, მოიპოვოს დამატებითი კრედიტები, ანუ ეს რჩება კრედიტების დაგროვების კიდევ ერთ საშუალებად იმ მასწავლებლებისთვის, რომლებსაც საგნის გამოცდა წარმატებით ჰქონდათ ჩაბარებული.
— შეეხო თუ არა ცვლილება 60-კრედიტიან პროგრამებს?
— ამ კუთხით არანაირი ცვლილება არ იქნება, 60-კრედიტიანი კურსი ჩვეულებრივ ჩაითვლება პროფესიაში შესვლის ერთ-ერთ გზად, შესაბამისად, კურსის წარმატებით დაძლევის შემთხვევაში, მასწავლებლობის მსურველებს, საშუალება ექნებათ, უფროსი მასწავლებლის სტატუსით შევიდნენ სკოლაში ვაკანსიის არსებობის შემთხვევაში. სამომავლოდ კი, საქმიანობის დაწყების ნაწილი სქემაში აღარ იქნება და დარეგულირდება სხვა დოკუმენტით, ხოლო სქემას ექნება მხოლოდ პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის კომპონენტები დასარეგულირებელი. ამის შესახებ მზადდება ცვლილებები, როგორ უნდა მოხდეს პროფესიაში შესვლა, რაც სასურველია, უფრო მრავალფეროვანი გახდეს და ეს მრავალფეროვანი გზა არ უნდა გულისხმობდეს ხარისხის დაბლა დაწევას. სწორედ ამაზე მიმდინარეობს მსჯელობა — ვის უნდა მიეცეს სკოლაში მუშაობის დაწყების უფლება. ალბათ, ეს საკანონმდებლო დონეზე დარეგულირდება.
— გარე და შიდა შეფასების რუბრიკები მასწავლებლებისთვის ისევ სავალდებლო დარჩა, თუმცა, როგორც ცნობილია, გარე შეფასების რუბრიკიდან ვიდეოგაკვეთილები ამოღებულია. როგორ მოხდება შეფასება და ვინ შეაფასებს მასწავლებლებს?
— შიდა შეფასებისას მასწავლებელს, ჩვეულებრივ, შიდა შეფასების ჯგუფი აფასებს, როგორც ადრე იყო განსაზღვრული. შიდა და გარე საგაკვეთილო შეფასებისათვის ერთი და იგივე კრიტერიუმები გამოიყენება, რადგან კარგი გაკვეთილი კარგ გაკვეთილად დარჩება, მიუხედავად იმისა, მას ვინმე ესწრება თუ არა. ამით მასწავლებლებსაც გაუადვილდებათ საგაკვეთილო პროცესის უკეთ გააზრება და ერთნაირად იმუშავებს საკუთარ თავზე, შიდა და გარე დაკვირვებისთვის. შიდა შეფასებას, როგორც გითხარით სკოლის შეფასების ჯგუფი ჩაატარებს, ხოლო გარე დაკვირვების წესს მინისტრი ამტკიცებს. ამ შემთხვევაში, მნიშვნელოვანია, რომ ვიდეოდაკვირვების ფორმატი გათვალისწინებული არაა, რადგან საკმაოდ ერთაზროვანი იყო უკუკავშირი და, ძირითადად, ნეგატიური. ამიტომაც ვიდეოდაკვირვება, ამ ეტაპზე, არ არის გათვალისწინებული. გაკვეთილს დაესწრება გარე დამკვირვებელი და შიდა შეფასების ჯგუფის წარმომადგენელიც. რეგისტრაცია წინასწარ მოხდება. კონცეფციის შემუშავება სწორედ ახლა მიმდინარეობს, სამინისტროსთან ერთად განვიხილავთ, უახლოეს პერიოდში წესიც დამტკიცდება. გარე დაკვირვება ამ სასწავლო წლის განმავლობაში დაიწყება.
— ვინ იქნებიან გარედამკვირვებლები?
— გარე დამკვირვებლები იქნებიან შესაბამისი კვალიფიკაციის ადამიანები, რომლებიც შეირჩევიან და გადამზადდებიან. მათ აუცილებლად ექნებათ დარგობრივი კომპეტენციები, სკოლაში მუშაობის გამოცდილება და ასევე, იქნებიან ეფექტური კომუნიკატორები, ასერტულები, რომ მათი შეფასება მაღალი ობიექტურობის ხარისხით გამოირჩეოდეს.
— მოსალოდნელია, რომ პრაქტიკოს მასწავლებელს, რომელიც საჭირო კრედიტქულებს მოაგროვებს, შემდეგ საფეხურზე გადასასვლელად რაიმე პრობლემა შეექმნას ან მოუწიოს ლოდინი უფროსი მასწავლებლის სტატუსის მისანიჭებლად?
— მასწავლებლის მიერ შესრულებული მოთხოვნებისა და დაგროვებული კრედიტქულების შესახებ ინფორმაციის საფუძველზე, შეფასების ჯგუფი სტატუსის ცვლილებაზე შეიმუშავებს წინადადებას და, სასწავლო წლის ბოლოს, გადმოაგზავნის ცენტრში. ცენტრი, წარმოდგენილი წინადადებისა და მასწავლებლის მიერ განხორციელებული საქმიანობების განხილვის საფუძველზე, მიიღებს გადაწყვეტილებას სტატუსის მინიჭების შესახებ.
— სახეცვლილი სქემის მიხედვით, სკოლებს მეტი პასუხისმგებლობა დაეკისრათ, რადგან მიეცათ უფლება, გარკვეული აქტივობების შეფასებით, მიანიჭონ მასწავლებლებს კრედიტქულები. როგორი იქნება ობიექტურობის ხარისხი და როგორ გაართმევენ ამას სკოლები თავს?
— გეტყვით, რას ვგეგმავთ იმისთვის, რომ სკოლებმა ეს შეძლონ. შეფასების ჯგუფში 20 ათასამდე მასწავლებელია, ფაქტობრივად, მასწავლებლების მესამედი შეფასების ჯგუფის წევრია. მათი კომპეტენციების გაზრდა ნიშნავს, რომ სასწავლო პროცესი სკოლებში უკეთ წარიმართება. ჩვენი მიზანია, არა მხოლოდ ამ მასწავლებლებს ავუმაღლოთ კვალიფიკაცია, არამედ შემდეგ მათვე იზრუნონ ამ ცოდნის გავრცელებაზე სკოლებში და ამით დაეხმარონ კოლეგებს კვალიფიკაციის ამაღლებაში, რაც, მთლიანობაში შეცვლის სწავლა-სწავლების ხარისხს. ამისთვის ჩვენ ვგეგმავთ, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიები გამოვიყენოთ დიდი დოზით, რადგან მოგეხსენებათ, ძალიან ბევრი აქტივობაა და ყველა აქტივობაში ტრენინგის ჩატარება დროში გაიწელება. ამდენად, ჩვენ კვლავაც გვექნება დეტალური ინფორმაცია გზამკვლევის სახით, ამასთანავე, თითოეულ კრიტერიუმთან და აქტივობასთან დაკავშირებით დავნერგავთ ახალ ფორმატს, ვიდეოინსტრუქციებს, ასევე მოვსინჯავთ სხვადასხვა ვებინარებს, სადაც მასწავლებლები ჩაერთვებიან და შეფასების ჯგუფები ონლაინკონსულტაციებს გაივლიან. გარდა ამისა, იგეგმება პირისპირ კონსულტაციები, რომელსაც ჩვენი ტრენერები ჩაატარებენ რეგიონებში. რა თქმა უნდა, შიდა და გარე დაკვირვებისთვის ჩავატარებთ პირისპირ ტრენინგებს, ეს ცოტა უფრო მსხვილი კომპონენტია და მნიშვნელოვანია ყველა სტატუსის მასწავლებლისათვის, ამას სჭირდება განსაკუთრებული მიდგომაც და ვვარაუდობთ, რომ მეტი ძალისხმევა და განმარტებაც სწორედ ამ მიმართულებით დაგვჭირდება. დანარჩენ აქტივობებზე კი, ვიდეომიმართვები, კონსულტირება, ვებინარები, ვფიქრობთ, ეფექტური იქნება, რადგან შესაძლოა ტრენინგის შემდეგ გარკვეული დრო გავიდეს და მასწავლებელს რაღაც მიავიწყდეს. მაგალითად, ტრენინგი საკლუბო მუშაობის შესახებ თუ ჩატარდა თებერვალში და შეფასება ივნისში უნდა მოხდეს, ამ პერიოდში ტრენინგზე მიღებული ცოდნა მივიწყებას შეიძლება მიეცეს. ვიდეოინსტრუქცია მათ საუშალებას მისცემს, გაიხსენონ ყველაფერი უშუალოდ შეფასების დადგომისას. ჩვენ მხარდაჭერას გავუწევთ სკოლებს, შეფასების ჯგუფებს და ვფიქრობ, ეს ცოდნა, საბოლოო ჯამში, წაადგება სკოლების გაძლიერებას. რაც შეეხება ობიექტურობას, ეს, პირველ რიგში, სკოლების ინტერესშია და, რა თქმა უნდა, ჩვენც გვაქვს მონიტორინგი, რომლითაც შერჩევითად ვაკვირდებით შეფასების ჯგუფების მუშაობას.
— საერთო ჯამში, სახეცვლილმა დოკუმენტმა გაუიოლა მასწავლებლებს საქმე?
— პირველ რიგში, გაამრავალფეროვნა. ჩვენი მიზანია, სასწავლო პროცესში წარმოვაჩინოთ ის, რაც პრიორიტეტულია და მასწავლებელს მივცეთ სწორი ორიენტირი მათდამი მოლოდინების შესახებ, რა მოთხოვნებს უყენებენ სასწავლო პროცესის წარმართვისას. მიგვაჩნია, რომ ეს ორიენტირები სქემაში შეტანილი ცვლილებებით ვაჩვენეთ. ასევე უნდა ითქვას, რომ გზები, საშუალებები, შესაძლებლობები, დაგეგმვა მასწავლებლისათვის უფრო მოქნილი გავხადეთ.
საბოლოო ჯამში, ცვლილებებით გამარტივდა დოკუმენტის აღქმა, რომელიც საკმაოდ რთული იყო, ინფორმაცია სხვადასხვა წესებში უნდა გვეძებნა. ახლა მხოლოდ 68-ე დადგენილების წაკითხვის შემდგომ სრულფასოვანი წარმოდგენა გექმნება მასწავლებლებისადმი წაყენებულ მოთხოვნებზე.
ესაუბრა
ლალი ჯელაძე
|