2017-06-01
არც წარსული დავივიწყოთ, არც დღევანდელობას ავცდეთ და მომავალი პერსპექტივებიც გავითვალისწინოთ
მაკა ყიფიანი
24 მაისს, თბილისის 24-ე საჯარო სკოლის სააქტო დარბაზში, IXბ კლასის მოსწავლეების — გიგი ჯაგოდნიშვილის, ნინო თოდუასა და ლიკა შაკიაშვილის მოთხრობების: „წარსულიდან დღევანდლამდე“, „ქვეგრიალა“ და „როცა ტალღები შლიან მოგონებებს...“ პრეზენტაცია გაიმართა. მოსწავლეებმა წაიკითხეს მოთხრობები და იმსჯელეს იმ თემების შესახებ, რასაც თავიანთ ნაწარმოებებში ეხებიან. ღონისძიების ორგანიზატორმა, ქრთული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელმა, თამარ ბარისაშვილმა მოსწავლეებს სიმბოლური საჩუქარი — ლალი დათაშვილის წიგნი „ქრისტიანობის ანარეკლი „ვეფხისტყაოსანში“ გადასცა.
ღონისძიებას ესწრებოდნენ 24-ე საჯარო სკოლის პედაგოგები, მოსწავლეები, მშობლები, სკოლის სკვერში მოქმედი ექვთიმე თაყაიშვილის სახელობის ეკლესიის დეკანოზი ნიკოლოზ გობეჯიშვილი, რომელმაც მოსწავლეები დალოცა და წარმატებები უსურვა.
თამარ ბარისაშვილი: „ღონისძიებისთვის 24 მაისი სიმბოლურად ავირჩიეთ, იმიტომ რომ ჩვენ ოცდამეოთხელები ვართ და ძალიან გვიყვარს ეს რიცხვი. დღეს ამაღლების წინა დღეა, ორ დღეში საქართველოს დამოუკიდებლობის დღეს აღვნიშნავთ. ღონისძიებას შოთა რუსთაველის კვირეულის ფარგლებში ვაწყობთ და ამით ვეხმიანებით ჩვენს დამოუკიდებლობას, გამოვხატავთ პოზიციას ჩვენი სამშობლოსა და ასევე ქართული ენის მიმართ.
ალბათ გაინტერესებთ, რატომ ავირჩიეთ ღონისძიების და მოსაწვევი ბარათის ლოგოდ წერო? წერო საოცრად საინტერესო სიტყვაა, რომელსაც ერთი ასო, თავსართი რომ დავუმატოთ, გადმოგვცემს იმ აზრს, რასაც დღევანდელი დღე ეძღვნება, ანუ ვ-წერ-ო. დიახ, ჩვენ ვწერთ, ჩვენ ვფიქრობთ, ჩვენ ვცდილობთ, რომ არც წარსული დავივიწყოთ, არც დღევანდელობას ავცდეთ და მომავალი პერსპექტივებიც გავითვალისწინოთ. ვისურვებდი, რომ დღევანდელი დღე იყოს საწყისი იმ დიდი ჩანაფიქრისა, რომელიც არაერთხელ გამოვხატეთ ქართულის კათედრაზე. მინდა, ლიტერატურული სახელოსნო დავაფუძნოთ ამ სააქტო დარბაზის გარემოში, რადგან წლების წინ, აქ პირველად იმღერა პაატა ბურჭულაძემ, პირველად თქვა ლექსი გოგი დოლიძემ, პირველად ააჟღერეს მუსიკა ზაზა მამალაძემ და მისმა გუნდმა, ასეთი ძალიან ბევრია, ჩვენს მეცნიერებზე აღარ ვსაუბრობ. ჩვენი სკოლის თანმდევია ესთეტიკური ხედვა და გემოვნება. ვიმედოვნებ, მხარდაჭერა გვექნება და ლიტერატურულ სახელოსნოში არა მარტო ჩემი მოსწავლეები წარმოგვიდგენენ ნაფიქრსა და ნააზრევს, არამედ ჩვენი სკოლის ყველა შემოქმედი, უნარითა და ნიჭით დაჯილდოებული მოსწავლეც.“
გიორგი კაკაბაძე, 24-ე საჯარო სკოლის დირექტორი: „პირველ რიგში, დიდი მადლობა მინდა გადავუხადო შემოქმედებითი ნიჭით დაჯილდოებულ მოსწავლეებს დღევანდელი დღის გალამაზებისთვის, არა მარტო თავიანთი ნაწარმოებებისთვის, არამედ იმ იმედისთვის, რომ პრაგმატულ სამყაროში გრძნობადის გამოხატვა შესაძლებელია, ეს არ არის სისუსტის ნიშანი, საამაყოა, ამ ბავშვებს ამის განცდა აქვთ და ჩვენამდე ეს განცდა და სათქმელი შესანიშნავად მოიტანეს. მათ მოთხრობებში ჩანს, რომ არ დაუწყიათ წერა ისე, რომ არ გაცნობოდნენ ბევრ მხატვრულ ლიტერატურას. ეტყობათ, რომ ბევრს კითხულობენ, რაც მისასალმებელია. მნიშვნელოვანია, რომ დღევანდელ პრაგმატულ გარემოში ბავშვები ცდილობენ, გრძნობად სფეროზე გულწრფელად ისაუბრონ, ეს პირველი და მნიშვნელოვანი ნაბიჯია სულიერებისკენ. დღევანდელ დროში სულიერება უნდა წარმართავდეს პრაგმატულობას და არა პირიქით. აუცილებელია შემოქმედებითი ნიჭით დაჯილდოებული ბავშვების აღიარება. ყველა შესაძლებლობა უნდა გამოვიყენოთ იმისთვის, რომ „ლიტერატურულმა სახელოსნომ“ ხელი შეუწყოს ასეთი ბავშვების აღმოჩენას და მათი ნიჭის განვითარებას. დიდი მადლობა ქალბატონ თამარს დღევანდელი დღის ორგანიზებისა და იმ მიზნებისთვის, რაც მომავლისთვის დაგვისახა.“
ნიკოლოზ ბერიძე: „მიხარია, რომ დღევანდელ ღონისძიებაში ვმონაწილეობ და ჩემი მეგობრის — გიგი ჯაგოდნიშვილის მოთხრობას „წერილი დედას“ ვკითხულობ. ძალიან მიყვარს კითხვა, მაგრამ, როცა თანაკლასელების ნაწარმოებებს ვკითხულობ, განსაკუთრებული განცდა მეუფლება. ვინ იცის, ხვალ-ზეგ შეიძლება გიგის, ნინოს და ლიკას სახით ჭეშმარიტ მწერლებსაც შევხვდეთ.“
***
„დედა, დედი, დე, ამ სიტყვებით მოგმართავ ყველაზე ხშირად, რატომღაც ჩემს ძმას ამით ვერ დავემსგავსე, რომ სათქმელი პირისპირ გითხრა. გახსოვს დედი, ოთხმოცდათორმეტში ჩემი ძმა შენთან მოვიდა, მე ჯერ ერთი ციდა ვიყავი, მოვიდა და გითხრა, რომ სამშობლოს ჭირდებოდა, შენ ტირილი დაიწყე, თუმცა გაუშვი... წასვლამდე ხელში ამიყვანა და მითხრა, დედას მიხედეო, პირობას გაძლევ დავბრუნდებიო... ერთ წელში დაბრუნდა, მართალია ყავარჯნებით, მაგრამ პირობა შეასრულა, დამიბრუნდა...
მას შემდეგ თექვსმეტი წელი გავიდა, დედი და მტერი ისევ არ ჩერდება. აგერ მოადგნენ უკვე გორსაც.
დე, გახსოვს სკოლიდან ნაცემი რომ მოვედი? შენ მკითხე რატომ იჩხუბეო, მე კიდევ გითხარი ქართველებზე ცუდს ამბობდნენ და ამიტომ ვიჩხუბე-მეთქი.
მაშინ მითხარი, რომ გმირი ვიყავი და ახლაც გმირობას ვაპირებ. ჩემს ძმასავით ვერ მოვალ შენთან და ვერ გეტყვი, რომ მივდივარ, მაგრამ ამ წერილით გაიგებ, რომ ამაღამ ცხინვალში მივდივარ... მოხალისედ ჩავეწერე...
დედი, პირობას გაძლევ, შენამდე მაინც მოვალ ან ცოცხალი ან მკვდარი. ჩემს ძმას კი გადაეცი, რომ მოგხედოს! 05. 08. 2008.“
„წერილი დედას“
გიგი ჯაგოდნიშვილი: „ვერ გეტყვით, რომ წარმატებული მოსწავლე ვარ, მაგრამ მიყვარს ფიქრი, ოცნება... ხშირად მიფიქრია ისეთ თემებზე და პრობლემებზე, რომელიც უშუალოდ მე არ შემხებია, მაგრამ ჩემს წინა თაობებს შეეხო და ბევრი ტკივილი გადაიტანეს. ჩემი მოთხრობები, ძირითადად, ომის თემას ეხება, რადგან ძალიან მიყვარს ძველი ამბების მოსმენა, მტკივა და მაღელვებს ეს საკითხი. გარდა ამისა, ვწერ სიყვარულზე, რამდენიმე დეტექტიური ჟანრის მოთხრობაც დავწერე. ვფიქრობ, წერა გამომდის! სამომავლოდ მინდა, ჩემი ნაწერები წიგნად გამოვცე. საერთოდ, ბევრ რამეზე ვფიქრობ. ერთხელ თავი „ღიმილის ბიჭად“ წარმოვიდგინე. საქართველოს დაკარგული ტერიტორიები, ომები, რომლებიც ჩვენმა წინაპრებმა გადაიტანეს, რა თქმა უნდა, ჩემი პრობლემაცაა. ამიტომაც დავწერე მოთხრობები: „წარსულიდან დღევანდლამდე“ — უკანასკნელი წერილი და „წერილი დედას“. ჩემი თაობა, არ ვიცი, შეძლებს თუ არა დაკარგული ტერიტორიების დაბრუნებას, მაგრამ, მჯერა, ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ იმისთვის, რომ საქართველო გაბრწყინდეს.“
***
„დავიღალე... აღარ შემიძლია... არ მინდა, ვიყო ის, ვინც ვარ, არ მინდა, ვიყო ის, რასაც მეძახიან, მინდა თქვენნაირი ვიყო, მინდა ვიყო სტუმარი ღვთისა, მინდა გიყვარდეთ, მაგრამ რეალობა სხვანაირია.
ჩემს დანახვაზე შვილები სახლისკენ გარბიან, ცოლები და დედები აწყალებული თვალებით შემომცქერიან და თან ღმერთს ევედრებიან, რომ მათ სახლ-კარში არ შევაბიჯო.
ბოლო სამი წელია, სიკვდილის მაცნე ვარ.
დიახ, დიახ, სწაორედ ესაა ჩემი ნამდვილი სახელი, ოცდაცხრამეტში, ომის დაწყებიდან ერთი თვის თავზე, დავჯექი ამ ოხერ ორთვალა ველოსიპედზე და თითოეულ სოფელში, ყველა გარდაცვლილის ოჯახში მივიტანე წერილი, რომელშიც კაპიტნების მიერ გამოთქმული სამძიმარი ეწერა.
ამას წინათ, ჩემს სოფელში მიმქონდა წერილი, დამაინტერესა, ვინ მოკვდა, წერილი გავხსენი... ნეტავი საერთოდ არ გამეხსნა. ჩემი ბალღობის მეგობარი, გიორგი ღვინიაშვილი მოუკლავთ ქერჩში, ვოცნებობდი, რომ დედამისის სახლამდე ცოცხალს არ მიმეღწია. ეზოში შესული არ ვიყავი, რომ დეიდა ნატომ ტირილი დაიწყო, გიორგის ორი პატარა და ჰყავდა, ისინიც ჩუმად სლუკუნებდნენ. იმ წამს დავიფიცე, რომ არავის ოჯახში ცუდ ამბავს აღარ შევიტანდი. დღეს კი ამ ფიცს ვტეხ, ეს უკანასკნელი ცუდი ამბავი იქნება ჩემგან.
ახლა, ამ წამს, ჩემ თავზე ყულფი ჰკიდია, დავდგები სკამზე, წამოვიცვამ მას კისერზე და აღარ ვიქნები ის, ვინც ვარ. ნუ დამიტირებთ, ისედაც ბევრი გატირეთ.
დავიღალე...
მშვიდობით... 1942 წლის 20 ნოემბერი, თქვენი ფოსტალიონი კოტე ხუციშვილი.“
„წარსულიდან დღევანდლამდე — უკანასკნელი წერილი“
ნინო თოდუა: „მოთხრობა „ქვეგრიალა“ ეძღვნება ჩემს ცისფერთვალა, უსაყვარლეს ადამიანს, მეგობარს ნიას. სწორედ მან შთამაგონა შემექმნა „ჩემი სამყარო“. ჩემი სათქმელი, ძირითადად, ის იყო, რომ ზოგჯერ ადამიანზე ვიღაც ან რაღაც ძალიან დიდ გავლენას ახდენს და ეს ეხმარება, ცხოვრებაში იპოვოს საკუთარი გზა. ჩემი მოთხრობის გმირი ანასტასია ჩვეულებრივი გოგო იყო, რომელმაც დიდ წარმატებას მიაღწია, იმ ყველაფრის გათვალისწინებით, რაც მოხდა. როცა 13 წლის გავხდი, ანუ გარდატეხის ასაკში შევაბიჯე, როგორც ყველა გოგონას, მეც მქონდა რაღაც გაურკვეველი ემოციები, ამიტომ გადავწყვიტე ჩემი სადარდებელი გარეგნულად კი არ გამომეხატა, არამედ დამეწერა. ვწერდი ძალიან ბევრს. ეს ყველაფერი ჩემს დღიურში იწყებოდა და მთავრდებოდა, თუმცა, ერთ დღეს, გადავწყვიტე ჩემი შემოქმედების გასაჯაროება. ძირითადად ჩემი მოთხრობების გმირები გოგონები არიან, რომლებიც თავიდან ვერ აღწევენ წარმატებას, მაგრამ აქვთ გრძნობები, სიყვარული, მიზნები და საბოლოოდ მაინც აღწევენ წარმატებას. წერა ძალიან მიყვარს, თუმცა, ეს ჩემთვის მხოლოდ ჰობი და გატაცებაა. სამომავლოდ მინდა წარმატებული ექიმი გავხდე.“
***
„...ზოგჯერ ვიღაც ან რაღაც ისე ცვლის არსებულ სიტუაციას, რომ მანამდე ვერც კი წარმოიდგენდი, თუ რა მოხდებოდა. რომ არა ის უცნობი, ალკოჰოლით გაჟღენთილი, ცისფერთვალება კაცი, არც ხატვას დავიწყებდი და არც მსოფლიოს მოვივლიდი ჩემი ნახატებით. შეიძლება ოდესღაც მართლა დამეწყო ხატვა, მაგრამ მე მაინც ამ ყველაფერს იმ კაცს ვუმადლი.
...და ახლა, რა ფერია თქვენი ცხოვრება?
— ჩემი ცხოვრება ცისარტყელას ჰგავს, როცა რაღაც მთავრდება, ეს ყოველთვის ახლის დასაწყისია. რომ არა ელენიკო, არც ანასტასია იარსებებდა — როგორც მხატვარი. უნდა იყო უბრალო, მაგრამ ორიგინალური, ენდო ღარიბებს, სიმდიდრე ფულით არ იზომება, წარმატებაა გვქონდეს ბედნიერი ცხოვრება ცისარტყელას ფერებით.“
ნაწყვეტი მოთხრობიდან „ქვეგრიალა“
ლიკა შაკიაშვილი: „ჩემი მოთხრობა „როცა ტალღები შლიან მოგონებებს“ პალიტრა ლ-ის ლიტერატურული კონკურსისთვის დავწერე. პატარაობიდანვე მიტაცებდა როგორც კლასიკური მუსიკის ჟანრი, ისე დამწერლობა. ახლა ალბათ სწორედ ამან მოახდინა ყველაზე დიდი გავლენა ჩემზე. ეს ჩემი პირველი ნაწარმოებია, პირველი მოთხრობა, სადაც რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, ჩემი თავი გამოვსახე გმირ შავკანიან ბიჭად, რადგან მინდოდა საზოგადოებისთვის დამენახებინა, რომ მთავარია არა ადამიანის რასა ან გენდერი, არამედ მისი ინტელექტი, ინტერესები და პიროვნული მახასიათებლები. ადამიანის კანის ფერს მნიშვნელობა არ აქვს. მსურს დაგანახოთ სამყარო, ფერადკანიანის პოზიციიდან და წარმოვიდგინო თავი მის ადგილას. თქვენც განიცადოთ ის, რასაც გრძნობენ ფეხის ყოველ ნაბიჯზე, რათა გაგიადვილდეთ სოლიდარობის გამოხატვა. ალბათ იფიქრებთ, რომ ზედმეტად პატარა ვარ ასეთ თემაზე სასაუბროდ, მაშინ ოტია იოსელიანის სიტყვებს შეგახსენებთ: „ჭკუა ასაკში კი არა, ჭკუა თავშია“. ამით იმის თქმა მინდა, რომ ასაკი უბრალოდ ციფრებია და ის ხელს ნამდვილად ვერ შეუშლის და ვერ შეაფერხებს ადამიანის განვითარებას. ადამიანის შესაძლებლობები ხომ დღითი დღე სცდება საზღვრებს.“
***
„პატარა ვიყავი, მაგრამ კარგად მახსოვს, არასოდეს დამავიწყდება თანატოლების დამოკიდებულება ჩემ მიმართ. მე, მხოლოდ ალფონსო კი არა, არავინ მემეგობრებოდა. ყველასგან გარიყული ვიყავი, ყველა გამირბოდა და მხოლოდ იმიტომ, რომ სხვა ფერის კანი მაქვს. მხოლოდ იმის გამო, რომ მე მათზე მუქი ვარ, გესმით? ჩემი კლასელები იმაზე წუხდნენ, რომ მშობლებმა რაღაც სათამაშო არ უყიდეს. მე კი ის მაწუხებდა და გულს მიღრღნიდა შიგნიდან, რომ სხვა ფერი ვიყავი, არცერთ გოგოს არ მოვწონდი, ყველაზე მახინჯი ვიყავი, მათი აზრით, მე სათამაშო და თბილი სახლი კი არა, საჭმელიც არ მღირსებია ნორმალური, რადგან გაურბოდნენ შავკანიანთან საუბარს ან უბრალოდ სიახლოვესაც კი. მათთვის შავკანიანი მხოლოდ მონასთან ასოცირდებოდა, დი მარიების მსგავს შეძლებულ ოჯახებში სულ ჩვენნაირი მსახურები ჰყავთ. მათთვის ცალკე საპირფარეშო და ცალკე ჭურჭელი ჰქონდათ გამოყოფილი და ქალბატონთან ლაპარაკიც კი ეკრძალებოდათ. მე ბავშვობიდან ასეთ გარემოში ვიზრდები, ყოველწამს ზეწოლის ქვეშ ვექცევი, მხოლოდ ჩემი კი არა, ეს ამ კუნძულზე დასახლებული ყველა ფერადკანიანის გულის ტკივილია.“
ნაწყვეტი მოთხრობიდან „როცა ტალღები შლიან მოგონებებს“
|
