2018-05-17
ცვლილებები, რომელსაც ახალი კანონი მოითხოვს
ცვლილებები, რომელსაც ახალი კანონი მოიტანს
განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის პირველმა მოადგილემ, ქეთევან ნატრიაშვილმა, ჩვენთან ინტერვიუში პროფესიული განათლების შესახებ ახალი კანონის მიღების შესახებ ისაუბრა. ჩვენ გვახსოვს, რომ ბოლო წლების განმავლობაში აქტიური შეხვედრები იმართებოდა არსებულ კანონში ცვლილებების შეტანის მიზნით. დაინტერესებული ჯგუფები განსაკუთრებულ პრეტენზიებს გამოთქვამდნენ იმ მუხლის მისამართით, რომელიც ცხრაკლასდამთავრებულ პროფესიულ სტუდენტს ეროვნულ გამოცდებში მონაწილეობას უზღუდავდა, საკამათო იყო პედაგოგების სტატუსი და ბევრი სხვა საკითხი.
რატომ გადაწყდა საბოლოოდ არა ჩასწორებების შეტანა, არამედ ახალი კანონის შემუშავება და რა გავლენას მოახდენს ახალი რეგულაციები სისტემის ხარისხობრივ გაუმჯობესებაზე, ამის შესახებ გვესაუბრება პროფესიული განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სამსახურის უფროსი კახაბერ ერაძე.
ცვლილებები იმდენად მასშტაბური იყო, რომ ნამდვილად სწორი იყო გადაწყვეტილება — ახალი კანონპროექტის შემუშავება. მართალია, ამას დრო დასჭირდა, მაგრამ, სამაგიეროდ, საკანონმდებლო ორგანოში მისი განხილვისა და დამტკიცების შემდეგ ჩვენ გვექნება გაცილებით სრულყოფილი კანონი პროფესიული განათლების შესახებ, რომელიც სისტემაში არსებულ ყველა აქტუალურ თემაზე აკეთებს აქცენტებს, მათ შორის, აღმოიფხვრება საბაზო განათლების მქონე პირებთან მიმართებაში არსებული საკანონმდებლო ჩიხი.
ახალი კანონის ძალაში შესვლით მოგვარდება პროფესიული განათლების მასწავლებლის სტატუსის საკითხიც. კანონპროექტის საფუძველზე უკვე შემუშავებულია პროფესიული განათლების მასწავლებლის პროფესიული სტანდარტი, საკვალიფიკაციო მოთხოვნები, პროფესიაში შესვლის წინაპირობები და ა.შ. ერთი შეხედვით იგივე სქემაა, რაც ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლის პედაგოგებისთვის შეიქმნა, მაგრამ ძირეული, თვისებრივი განსხვავებით, რასაც თავად სისტემის სპეციფიკურობა განაპირობებს, ის სულ სხვა კომპეტენციებს ითვალისწინებს, მათ შორის, დარგობრივ კონტექსტში და მაღალი ოსტატობის დონეს მოითხოვს.
რაც შეეხება უშუალოდ ხარისხის განვითარების მიმართულებას, მიდგომა აქაც იცვლება — თუკი აქამდე მხოლოდ ავტორიზაცია წარმოადგენდა პროფესიული სასწავლებლების განვითარების ხარისხის უზრუნველყოფის მექანიზმს, ახალი კანონით დიდ როლს შეასრულებს რეალური თვითშეფასება, რომელიც სავალდებულო იქნება ყველა საგანმანათლებლო დაწესებულებისთვის. ეს სისტემა ყოველთვის არსებობდა, მაგრამ, სამწუხაროდ, მხოლოდ ქაღალდზე და ფორმალურად. ჩვენი მოთხოვნა იქნება, წარმოდგენილ თვითშეფასებაში ნათლად და არგუმენტირებულად ჩანდეს დაწესებულებაში მიმდინარე ცოცხალი საგანმანათლებლო პროცესი და საგანმანათლებლო დაწესებულების ხედვა ხარისხის შემდგომი გაუმჯობესების მიმართულებით, ცვლილებები. ბოლო 2 წლის განმავლობაში, ცენტრსა და სასწავლებლებს შორის ჩამოყალიბებული, თანამშრომლობაზე დამყარებული ურთიერთობა სრულად გამორიცხავს მათი მხრიდან პრობლემის დაფარვის აუცილებლობას, იმიტომ რომ ამას სადამსჯელო ღონისძიება კი არა, ჩვენი ექსპერტების ვიზიტი მოყვება სასწავლებელში მხარდაჭერისა და დახმარების მიზნით. ზოგმა სასწავლებელმა ეს ნაბიჯი ადრე გადადგა, ზოგმა მოგვიანებით, მხოლოდ მას შემდეგ, როცა სხვების მაგალითზე დარწმუნდა, რომ გულახდილობა მხოლოდ პოზიტიურად დაუბრუნდათ უკან. გაიზარდა მომართვიანობაც. უამრავი პრობლემა შეიძლება იყოს სასწავლებელში: ადმინისტრაციული ხასიათის, შინაარსობრივი, პროგრამიდან პროგრამაზე სტუდენტის გადაყვანა, ახალი პროგრამის დანერგვის მიზანშეწონილობის დასაბუთება, სტუდენტის სტატუსის მოპოვება და სხვ. მთავარია, დაწესებულება ხედავდეს მასში არსებულ პრობლემას, ჩვენი ჩარევით, კონსულტაციით ამას ეშველება, პრობლემაა, როცა ვერ ხედავს, ვერ ხვდება რა აქვს გამოსასწორებელი.
პროფესიული განათლების სისტემის სასწავლო დაწესებულებების ავტორიზაციის პროცესი სულ რამდენიმე წელს ითვლის და, უმეტესწილად, უმაღლესი განათლების სისტემის იდენტურია, არადა საგანმანათლებლო პროცესი, თავისი შინაარსით, სრულიად განსხვავებულია. მით უმეტეს, როცა სამუშაოზე, კომპეტენციებზე დაფუძნებულ სწავლებასა და შეფასებაზეა საუბარი. ამ გარემოებამ თავისთავად გამოიწვია ავტორიზაციის სტანდარტების გადახედვის აუცილებლობა. უცხოელი ექსპერტების რეკომენდაციების და პროფესიული განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპული სივრცის გამოცდილების გათვალისწინებით, ჩვენ უკვე დავასრულეთ მუშაობა ავტორიზაციის სტანდარტების ახალ პროექტზე. აქამდე ვაფასებდით სამი სტანდარტით — პროგრამები, მატერიალური რესურსი და ადამიანური რესურსი. მას შემდეგ, რაც ახალი კანონი შევა ძალაში და შესაბამისად ცვლილებები განხორციელდება ხარისხის განვითარების შესახებ კანონში, გადავალთ 5 სტანდარტის მიხედვით სასწავლო დაწესებულებების შეფასებაზე. შინაარსობრივად, თითოეული სტანდარტი ითვალისწინებს მხოლოდ პროფესიული განათლების სპეციფიკას. ეს იქნება დაწესებულების მისია და სტრატეგიული განვითარება; პროგრამების განხორციელება და განვითარება; აუცილებელი სიახლე იქნება სტუდენტზე ორიენტირებული სწავლება და სერვისები, რომელიც დაწესებულებამ სტუდენტს უნდა გაუწიოს — პროფორიენტაცია, კურსდამთავრებულთა კვლევა, რომლის შედეგებიც შემდგომ საფუძვლად დაედება სასწავლო პროცესს ან პროგრამებში ცვლილებებს და რაც სავალდებულო ხდება ავტორიზაციის დონეზე; ადამიანური რესურსების განვითარებაზე ორიენტირებულობა — აქ მასწავლებლებისა და ადმინისტრაციული მუშაკების გარდა განსაკუთრებული მნიშვნელობა მიენიჭება საწარმოო სწავლების ინსტრუქტორებს, რომლებიც პროგრამების უშუალო და პრაქტიკული განმახორციელებლები არიან. დღემდე ისინი ავტორიზაციის მიღმა რჩებოდნენ, რადგან არ აქვთ პროფესიული მასწავლებლის სტატუსი, როგორც საწარმოს პერსონალს; დაბოლოს, სტანდარტების აუცილებელი ნაწილი ხდება მატერიალური, საინფორმაციო და ფინანსური რესურსის ადეკვატურობა.
ახლა ჩვენი მთავარი ინტერესია მომზადებული შეხვდეს სისტემა ამ სიახლეს, კარგად გაეცნოს თითოეული სტანდარტის შინაარსს, რადგან ხარისხის უზრუნველყოფის შიდა სისტემის სათანადოდ ფუნქციონირების გარეშე სასწავლო დაწესებულება წარმატებული ვერ იქნება. ამიტომ, უკვე დავიწყეთ ხარისხის უზრუნველყოფაზე პასუხისმგებელი პირების (ხარისხის მენეჯერი, ზოგ დიდ დაწესებულებაში სტრუქტურული ერთეულია შექმნილი) ტრენინგები — თბილისში უკვე ჩატარდა, დასავლეთ საქართველოს წარმომადგენლებისთვის მიმდინარეობს ზუგდიდში და კიდევ ექვსი ტრენინგი ჩატარდება ქვეყნის მასშტაბით.
მნიშვნელოვანი სიახლეები
იქნებ სიახლედ არც კი ითვლებოდეს მოდულური პროგრამების დანერგვაზე საუბარი, მაგრამ ეს იმდენად მნიშვნელოვანი და აქტუალური კომპონენტია სისტემისადმი ინტერესის გაზრდის თვალსაზრისით, რომ მინდა ჩვენმა მკითხველმა იცოდეს, მოდულური პროგრამების მხარდაჭერის ქვეპროგრამა ამ ნაწილში რეფორმის მონიტორინგს აგრძელებს. იხვეწება და იზრდება პროგრამების რაოდენობა, ივნისის ბოლოსთვის უკვე დასრულებულ სახეს მიიღებს და დამტკიცდება ყველა ჩარჩო დოკუმენტი, რაც მომდევნო წლებშიც შენარჩუნდება, თუმცა არსებული კვალიფიკაციის გაუმჯობესება ყოველთვის იქნება დღის წესრიგში და მათი სრულყოფისათვის მუშაობა არასდროს დასრულდება. შარშან, გაეროს განვითარების პროგრამისა და გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობის ორგანიზაციის დახმარებით, პირველად ჩავუშვით სწავლებაში დუალური პროგრამები სოფლის მეურნეობის მიმართულებით. შემდეგ პროგრამების სპექტრი გაიზარდა და დღეს 18 დასახელების პროგრამა ხორციელდება დუალურად. სულ დანერგვის პროცესში 120-მდე ჩარჩო დოკუმენტია, რომელიც სხვადასხვა სფეროში, დაახლოებით 250-მდე პროფესიას მოიცავს. აღსანიშნავია, რომ წელს პროფესიათა ჩამონათვალს სარკინიგზო ტრანსპორტის მიმართულება დაემატა. სასწავლებელი რკინიგზის დეპარტამენტთან ერთად დაფუძნდა და რაც ნიშანდობლივია, კოლეჯში სწავლის მსურველთა ნაწილი თავად რკინიგზის თანამშრომლები არიან, რომელთაც ჩათვალეს, რომ უნდა ჰქონდეთ ფორმალური განათლება. სტუდენტთათვის გამოცხადებული ვაკანსიები მთლიანად შევსებულია.
მიმდინარე წლის მთავარი პრიორიტეტი იქნება საგნობრივი პროგრამების მოდულურით სრულად ჩანაცვლება. პროცესი დაწყებულია, არსებულ ჩამონათვალს, შემოდგომაზე, სამშენებლო მიმართულება დაემატება და სულ 24 დუალური მიდგომით განხორციელებული პროგრამა გვექნება. ჩვენი ექსპერტები აკვირდებიან პროცესს და ორი თვის თავზე დანერგვის მიმდინარეობის სრული სურათი გვექნება.
აუცილებლად უნდა აღვნიშნო კიდევ ერთი სიახლის შესახებ, რაც იმ მხრივაცაა საყურადღებო, რომ პროფესიული განათლებისადმი ინტერესის გაზრდაზეც მიანიშნებს. რა თქმა უნდა, ძალიან სასიამოვნოა, როცა უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულება ინტერესდება პროფესიული განათლებით, დღეისათვის 27 უნივერსიტეტი ახორციელებს ჩვენს პროგრამებს, მაგრამ უპრეცედენტოა შემთხვევა, როცა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება იჩენს ამ ინიციატივას. დაბა აგარაში არ არის პროფსასწავლებელი, ამიტომ ¹1 საჯარო სკოლამ თემისთვის მნიშვნელოვანი პროგრამების განხორციელების სურვილი გამოთქვა. მას ამ იდეის განხორციელებაში გაეროს განვითარების პროგრამა დაეხმარა, სოფლის მცხოვრებლებს საშუალება მიეცათ სკოლის სივრცეში დაეუფლონ პროფესიას. ეს გზა აირჩია თბილისის, ბორჯომისა და ბათუმის რამდენიმე კერძო სკოლამაც.
ეს სიახლე კი ჯერ მხოლოდ იდეის დონეზეა და მის პილოტირებას წელს ვაპირებთ. ესაა დამატებითი მექანიზმი ხარისხის უზრუნველყოფისათვის და მას ვერიფიკაცია ეწოდება. თუ ავტორიზაციის დროს ვამოწმებთ სასწავლებლის მზაობას სასწავლო პროცესის დასაწყებად, რასაც მოსდევს პროცესის მიმდინარეობის მონიტორინგი, ვერიფიკაცია ამოწმებს შედეგს. გვინდა, რომ 2 წლის თავზე, კანონის დონეზე გახდეს შესაძლებელი ამ სისტემის დანერგვა. ესეც, რა თქმა უნდა, ჩვენი ცენტრის პასუხისმგებლობაა, თუმცა თავისი წილი პასუხისმგებლობა დამსაქმებელმაც უნდა აიღოს, რადგან ვერც ავტორიზაციის, ვერც მონიტორინგის და ვერც ვერიფიკაციის პროცესი ვერ იქნება სრულფასოვანი თუ მას მხოლოდ განათლების სპეციალისტები შეაფასებენ.
რეფორმის მთავარი მიმართულებები
პირველ რიგში, რა თქმა უნდა, საგანმანათლებლო რესურსებს ვგულისხმობ. ჩვენი სისტემის არსებობის ისტორიაში პირველად, ოთხი წლის წინ დაიწყო და წელსაც გრძელდება ქართულ ენაზე სახელმძღვანელოების შექმნა პროფესიული სტუდენტებისთვის. უკვე არსებულ 70-მდე სახელმძღვანელოს, წელს, სულ ცოტა 30 მაინც დაემატება. მათი ავტორები არიან დარგის სპეციალისტები, აკადემიური პერსონალი, პროგრამების ავტორები ან კონსულტანტები. სახელმძღვანელოები ცენტრის ვებგვერდზეა განთავსებული და მისით სარგებლობა შეუზღუდავად შეუძლია ყველა სტუდენტს, ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს. გარდა სახელმძღვანელოებისა, ქართულ ენაზე შექმნილია აგრეთვე მეთოდური მასალა სტუდენტებისთვის და სასწავლო რესურსები: პრეზენტაციები, ანიმაციები, სასწავლო ფილმები, მხოლოდ მეწარმეობის მიმართულებით 6 ასეთი ფილმია შექმნილი.
ძალიან კარგი პროექტი დაიწყო შარშან და წელსაც გრძელდება, ესაა შრომითი უნარების შეტანა სკოლებში, რასაც პროფორიენტაციული დატვირთვაც აქვს. კოლეჯებმა შეიმუშავეს 2-3-კვირიანი, მოკლევადიანი პროგრამები სხვადასხვა პროფესიებში და სთავაზობენ სკოლებს შესაბამისი აღჭურვილობით, რომელსაც ტოვებენ ადგილზე. მომავალ წელს სხვა სკოლებს სთავაზობენ მსგავს თანამშრომლობას. ეს გამოცდილება უკვე 20-მდე კოლეჯს აქვს.
რაც შეეხება პროფორიენტაციას, ეს მხოლოდ პროფსასწავლებლის საქმე არაა, იგი სკოლის სერიოზული საზრუნავი უნდა იყოს და მხოლოდ ფლაერების დაბეჭდვა-გავრცელებას არ გულისხმობს, როგორც ეს ბევრს ჰგონია. თუ გერმანიის მაგალითს გავითვალისწინებთ, პროფორიენტაციის წარმართვას მთელი განათლების სისტემა ემსახურება. მე-6 კლასელმა ბავშვმა უკვე იცის აკადემიური მიმართულებით გააგრძელებს სწავლას თუ პროფესიულით. ამის შემდეგ, მოზარდის გონებრივი და ფიზიკური შესაძლებლობების გათვალისწინებით, მიდის მუშაობა მისთვის ყველაზე სასურველი მიმართულების შესარჩევად. გერმანიაში პროცესს პროფორიენტაციის სპეციალისტები უძღვებიან. ახლა, როცა ამდენი სიახლე ინერგება და პროფესიული განათლების ხელმისაწვდომობაც იზრდება, პროფესიული ორიენტაცია ნამდვილად დაეხმარებოდა ახალგაზრდებს არჩევანის გაკეთებაში და სწორი გადაწყვეტილების მიღებაში.
ესაუბრა ანა ფირცხალაიშვილი
|
