2018-05-24
გარე დაკვირვება — გამოწვევა და შესაძლებლობა
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის ფარგლებში დაგეგმილი სავალდებულო და დამატებითი აქტივობების განხორციელება შესაძლებლობას აძლევს თითოეულ მასწავლებელს, შეაფასოს საკუთარი პრაქტიკა, განსაზღვროს საჭიროებები და იზრუნოს უწყვეტ პროფესიულ განვითარებაზე.
სქემა განსაზღვრავს მასწავლებლის ოთხ სტატუსს: პრაქტიკოსი მასწავლებელი, უფროსი მასწავლებელი, წამყვანი მასწავლებელი, მენტორი მასწავლებელი.
მასწავლებლის მიერ სქემით განსაზღვრული სტატუსის მოპოვება ან შენარჩუნება დამოკიდებულია მისი პროფესიული საქმიანობის შეფასების შედეგებზე.
ამჟამად მასწავლებელთა პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემა მასწავლებელს სტატუსის მინიჭების რამდენიმე გზას სთავაზობს.
2011 წლიდან, როცა ნებაყოფლობითი იყო პროფესიული განვითარების სქემაში ჩართვა, აქტიურად ჩავერთე პროცესში და დავარწმუნე კოლეგები, რომ ამ გამოწვევას შეეძლო მეტად დავეფიქრებინეთ სად ვართ, რას ვაკეთებთ და არის თუ არა ჩვენი მუშაობა სახელმწიფო მოთხოვნების შესაბამისი. თუ ჩვენ თავს გავართმევდით სქემის ფარგლებში განსაზღვრული საქმიანობების ხარისხიანად შესრულებას, ამით გავიუმჯობესებდით პრაქტიკას და კარიერული წინსვლის შესაძლებლობა მოგვეცემოდა.
საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის ბრძანების საფუძველზე, დამტკიცდა გარე დაკვირვების წესი. ამ წესის მესამე მუხლის მიხედვით განისაზღვრა, რომ გარე დაკვირვების გავლის უფლება აქვს უფროს მასწავლებელს, რომელსაც სურს წამყვანი მასწავლებლის სტატუსის მოპოვება და რომელიც აკმაყოფილებს ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთ მოთხოვნას:
ა) წამყვანი მასწავლებლის სტატუსის მოსაპოვებლად საჭირო კრედიტქულებიდან მოპოვებული აქვს, არანაკლებ, 13 კრედიტქულა;
ბ) უფროსი მასწავლებლის სტატუსი მინიჭებული აქვს დოქტორის ან მასთან გათანაბრებული აკადემიური ხარისხის მოპოვების შედეგად, განათლების მიმართულებით ან იმ დარგში/სპეციალობაში, რომლის შესაბამის საგანსაც ასწავლის ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაში.
2017 წლის ოქტომბერში, გარე დაკვირვების ეტაპის პილოტირებისთვის, შეირჩა იმერეთისა და ქვემო ქართლის რეგიონი. მომეცა შესაძლებლობა გამევლო რეგისტრაცია და, გარე დაკვირვების წესისამებრ, ყველა პროცედურა განმეხორციელებინა.
2017 წლის 28 ნოემბერს, გარე დაკვირვების ფარგლებში, ჩავატარე გაკვეთილი, რომელიც დადებითად შეფასდა და საბოლოოდ მინიჭებული კრედიტქულების საფუძველზე სკოლის შიდა შეფასების ჯგუფმა წინადადებით მიმართა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრს სტატუსის ცვლილების თაობაზე. დღეს წამყვანი მასწავლებლის პოზიციიდან ვსაუბრობ და უფრო თამამად შემიძლია განვაცხადო, რომ ეს უმნიშვნელოვანესი ეტაპია გარე შეფასების თვალსაზრისით, ასევე კარგი გამოცდილება და შესაძლებლობა კარიერული წინსვლისთვის.
ამ ეტაპზე, სსიპ წყალტუბოს მუნიციპალიტეტის სოფელ გეგუთის ¹1 სკოლაში 22 მასწავლებელი მუშაობს, მათგან 4-მა წარმატებით გაიარა გარე დაკვირვება, 3 დარეგისტრირებულია და მიმდინარე სასწავლო წლის ბოლომდე, ველოდებით სასურველ შედეგებს, 11 უფროსი მასწავლებელია. მასწავლებელთა პროფესიული განვითრების ეროვნული ცენტრის დირექტორი, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით, სასწავლო წლის განმავლობაში, ორჯერ აცხადებს რეგისტრაციას გარე დაკვირვების გავლის მსურველთათვის.
ყურადღებას გავამახვილებ იმ მნიშვნელოვან საკითხებზე, რომელიც გასათვალისწინებელია გარე დაკვირვებისთვის მზადების პროცესში:
• დადგენილ ვადებში ელექტრონული რეგისტრაციისას მნიშვნელოვანია, მასწავლებელმა მიუთითოს ესგ-ით გათვალისწინებული სავალდებულო სასწავლო საგანი, რომელსაც ასწავლის და სურს გარე დაკვირვების გავლა.
• მიუთითოს საგნის შესაბამისი საათობრივი დატვირთვა კვირის განმავლობაში.
• რეგისტრაციის დასრულებიდან ერთ თვეში, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი უზრუნველყოფს, ცენტრის დირექტორის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით დამტკიცებული, გარე დაკვირვების პერიოდის ასახვას დარეგისტრირებული მასწავლებლის ელექტრონულ სისტემაში, შესაბამის ველში.
• გარე დაკვირვებაზე რეგისტრირებული მასწავლებლების დაკვირვების პერიოდის შესახებ ინფორმაციას მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი გადასცემს შესაბამის საგანმანათლებლო რესურსცენტრსა და ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებას.
• გარე დაკვირვებაზე დარეგისტრირებული მასწავლებელი, მისთვის განსაზღვრული პერიოდის დაწყებამდე, არანაკლებ 5 სამუშაო დღით ადრე, ვალდებულია, ელექტრონულ სისტემაში ატვირთოს შესაბამის პერიოდში მიყოლებით ჩასატარებელი 5 გაკვეთილის გეგმა, რომელთაგან ერთ-ერთზე განხორციელდება დაკვირვება.
• გაკვეთილის გეგმის ფორმას ამტკიცებს მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორი, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით.
• მასწავლებლის წერილობითი მიმართვის საფუძველზე, ცენტრის დირექტორის გადაწყვეტილებით, მხოლოდ საპატიო მიზეზის არსებობისას, შესაძლებელია მასწავლებლის მიერ წარდგენილი ჩასატარებელი გაკვეთილის გეგმის ცვლილება.
გარე დაკვირვების ეტაპებია:
• წინასაგაკვეთილო შეხვედრა;
• გაკვეთილზე დაკვირვება;
• გაკვეთილის შეფასება.
მასწავლებლისთვის წინასაგაკვეთილო შეხვედრა, ძირითადად, მოიცავს ინფორმაციის გაცემას კლასის ზოგადად დასახასიათებლად, ასევე, ამ ეტაპზე ზუსტდება, გაკვეთილის გეგმაში შეტანილია თუ არა რაიმე ცვლილება და რით არის განპირობებული. წინასაგაკვეთილო შეხვედრის შემდეგ, დამკვირვებელი აკვირდება გაკვეთილის მიმდინარეობას და, ჩატარებიდან 10 დღეში, აფასებს მას. მასწავლებელს საბოლოო შედეგი eschool-ის საინფორმაციო სისტემის საკუთარ გვერდზე, შესაბამის ველში აესახება.
ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პროცესია 5 გაკვეთილის გეგმის შემუშავება და გაკვეთილების მიზნობრივი კავშირი ერთმანეთთან. მასწავლებელი უნდა დააკვირდეს, რამდენად იქნება ყოველი წინა გაკვეთილის მიზნის მიღწევა, ახალი გაკვეთილისთვის სასარგებლო წინარე ცოდნა და გამოცდილება. როგორ არის თითოეული გაკვეთილის მიზანი ფორმულირებული და რამდენად შესაძლებელია, საბოლოო შედეგით, კარგად გაიზომოს საგაკვეთილო მიზნის მიღწევა.
მნიშვნელოვანია, გაკვეთილის დაწყებისთანავე, მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლებისთვის ზრუნვა და მათი ჩართულობის ხარისხის ზრდა, რაშიც მასწავლებელს აქტივობების თანმიმდევრობის სწორად განსაზღვრა ეხმარება. საბოლოო ჯამში, დაგეგმილი აქტივობები ხელს უნდა უწყობდეს დაბალი სააზროვნო უნარებიდან მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებას. ერთი გაკვეთილის ფარგლებში, შესაძლებელია, კარგად გამოიკვეთოს რა მამოტივირებელი ფაქტორები, ქმედებები განსაზღვრავს მოსწავლეთა ინტერესების ზრდას, მათ გააქტიურებასა და დადებითი განწყობის შექმნას გაკვეთილისთვის. ამ ეტაპის კარგად დაგეგმვით, მასწავლებელი ხელს უწყობს მოსწავლეებს, თანმიმდევრულად გაჰყვნენ გზას მარტივიდან რთულისკენ, გაიღვივონ ინტერესი, თვითონვე გააანალიზონ და შეაფასონ პროცესები და გამოიტანონ დასკვნები. ყველა სასწავლო რესურსი, რომელსაც მასწავლებელი გაკვეთილზე გამოიყენებს, უნდა შეესაბამებოდეს დაგეგმილ აქტივობას, რაც მას საგაკვეთილო მიზნის მიღწევაში დაეხმარება.
მნიშვნელოვანი მეთოდური დახმარება გამიწია მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის მიერ გამოცემულმა მასწავლებლის წიგნმა „ინტერაქტიული მეთოდები პრაქტიკაში“/ავტორთა ჯგუფი: სოფიკო ლობჟანიძე, მაია ფირჩხაძე, მანანა რატიანი, ნინო ლომიძე, ნინო ჭიაბრიშვილი, რუსუდან თედორაძე, მაია ჯალიაშვილი; გამოცემის წელი — 2016/.
ხუთივე გაკვეთილის გეგმის შემუშავების პროცესში, სწავლების მეთოდოლოგიის განსაზღვრისას, ვიხელმძღვანელე აღნიშნული წიგნით. დაგეგმვისას, უპირველესად, ვფიქრობდი, თუ რამდენად დამეხმარებოდა შერჩეული მეთოდი საგაკვეთილო მიზნის მიღწევაში, იყო თუ არა მოსწავლეთა შესაძლებლობების, ინტერესების შესაბამისი და რამდენად სწორად შეირჩა დაგეგმილი აქტივობისთვის.
დროის მენეჯმენტისა და კლასის მართვის თვალსაზრისით მეთოდის შერჩევისას ისიც გავითვალისწინე, რამდენი დრო დასჭირდებოდა, ტექნიკურად, შერჩეული მეთოდის განხორცილებას, რა რესურსებს მოითხოვდა და მეთოდის სრულფასოვნად განსახორციელებლად, იქნებოდა თუ არა კლასში მოსწავლეთა საკმარისი რაოდენობა, გაკვეთილის რომელ ფაზაზე გამოვიყენებდი და რა საბოლოო შედეგამდე მიგვიყვანდა მე და ჩემს მოსწავლეებს.
გარე დაკვირვების ეტაპის წარმატებით გავლა, ჩემი აზრით, დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად შეუძლიათ სამიზნე კლასის მოსწავლეებს, შერჩეული მეთოდის განხორცილების პროცესში, ეფექტურად გამოიყენონ სწავლის სტრატეგიები, რამდენად შესწევთ უნარი ახალი ინფორმაციის აღქმის, გაანალიზების, შეფასებისა და შემდგომ ეტაპებზე გამოყენების; შეუძლიათ თუ არა სხვადასხვა სიტუაციაში, სხვადასხვა დროს მოახდინონ ცოდნის ტრანსფერი. მასწავლებელმა ყველაზე უკეთ იცის, რა შეუძლიათ მის მოსწავლეებს, რამდენად არიან მზად გააკეთონ ჩანაწერები, შეავსონ სქემები, დაახარისხონ, შეადარონ, შეაფასონ, თავი გაართვან სხვადასხვა სირთულის დონის დავალებებს, გაინაწილონ სამუშაო, ითანამშრომლონ, დაიცვან საკლასო წესები, დაიცვან დროის ლიმიტი, იმსჯელონ, გამოიტანონ დასკვნები და ა.შ. ყველა ეს შესაძლებლობა და უნარი მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს თითოეული გაკვეთილის დაგეგმვისას, მეთოდისა და აქტივობის შერჩევისას, სასწავლო რესურსების შექმნისა თუ შეთავაზებისას და შეფასებისას. როცა ვსაუბროთ მოსწავლეთა ინტერესებისა და შესაძლებლობების შესაბამის სწავლა-სწავლების პროცესზე, სწორედ მასწავლებლის მიერ კარგად შესწავლილ კლასს ვგულისხმობთ, ანუ თითოეული მოსწავლის მიერ გასავლელ გზას რეალური შედეგიდან შესაძლებლობის მაქსიმუმამდე.
მიმაჩნია, რომ გარე დაკვირვება არის გამოწვევა და კარგი შესაძლებლობა, დააკვირდე საკუთარ პრაქტიკას. მიუხედავად იმისა, რომ გარე დამკვირვებელი მხოლოდ ერთ გაკვეთილზე გესწრება, ფაქტობრივად, გიწევს შენ მიერ 5 თანმიმდევრულად ჩატარებული გაკვეთილის თვითშეფასება, მოსწავლეთა შედეგებზე დაკვირვება, გამოყენებული მეთოდებისა და აქტივობების ეფექტიანობისა და ეფექტურობის განსაზღვრა, კლასის საჭიროებების გამოკვეთა, გაკვეთილების მიზნების შედეგებში ასახვის მონიტორინგი და ცვლილებების განხორცილების დაგეგმვა. ეს საკმაოდ საინტერესო პროცესია, რაც ხელს უწყობს პროფესიულ განვითარებასა და კარიერულ წინსვლას.
მაია მამისეიშვილი
სსიპ წყალტუბოს მუნიციპალიტეტის სოფელ გეგუთის N1
საჯარო სკოლის წამყვანი მასწავლებელი, სკოლის დირექტორი
|
