2018-06-21 პირველი შედეგები ახალი სისტემის ამოქმედებიდან ანა ფირცხალაიშვილი
საქართველოს უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში ავტორიზაციის პროცესი განახლდა, რომელიც, მიმდინარე წლიდან, ევროპის უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სტანდარტებისა და სახელმძღვანელო პრინციპების შესაბამისად წარიმართება. ძველისგან განსხვავებით, ახალი სტანდარტები უფრო სრულყოფილად, კომპლექსურად და სიღრმისეულად შეაფასებს სასწავლო დაწესებულებებს. შესაბამისად, ახლებური წესით დაკომპლექტდა ექსპერტთა ჯგუფებიც, რომელთაც გამოცდილი, კომპეტენტური საერთაშორისო ექსპერტები ხელმძღვანელობენ. მათი შერჩევისათვის მუშაობა რამდენიმე თვით ადრე დაიწყო ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრში და წარმატებითაც დასრულდა. კვალიფიციური ექსპერტები მთელი წლის განმავლობაში დაკავებულები არიან, ამიტომაც ძალიან შთამბეჭდავი იყო და სასიხარულოც, როდესაც ექსპერტთა შორის აღმოჩნდა გი ჰაკი, საერთო ევროპული საგანმანათლებლო სივრცის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ბოლონიის პროცესის თანაავტორი. იგი თავისუფალ უნივერსიტეტშია მივლინებული. გარდა იმისა, რომ ასეთი რანგის ექსპერტთა ჩართვა ავტორიზაციის პროცესში სასწავლო დაწესებულებებში ხარისხის განვითარების აუცილებელი პირობაა, იგი სისტემისადმი მაღალი ნდობისა და ლეგიტიმაციისთვისაც საჭიროა.
ცალკე აღსანიშნავია, რომ სამედიცინო უნივერსიტეტთან მიმართებით საერთოდ სხვა პროცესები მიმდინარეობს. ჩვენ ამის შესახებ ადრეც ვისაუბრეთ — გარდა იმისა, რომ ახლა აქაც გეგმიური საავტორიზაციო პროცესია, რომელშიც ორი საერთაშორისო ექსპერტია ჩართული, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მისიაც მთელ ამ პროცესს დააკვირდება, რათა კომპლექსურად შეაფასოს თავად ხარისხის განვითარების ცენტრი ერთი საავტორიზაციო პროცედურის ფარგლებში. მართალია იგი თავად არ ახდენს საერთაშორისო აკრედიტაციას, მაგრამ ამტკიცებს და აღიარებს საამისოდ უფლებამოსილ სააგენტოებს, რომლებიც შემდეგ მიანიჭებენ (ან არ მიანიჭებენ) უმაღლეს საგანმანათლებლო პროგრამებსა თუ სკოლებს საერთაშორისო აკრედიტაციას. რაკი ხარისხის განვითარების ცენტრიც მაკრედიტებლის სტატუსის მაძიებელია, ისიც დაკვირვების ქვეშ იმყოფება და მის მიერ გაწეული სამუშაოს შეფასებას უკვე მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მისიისგან მოელის. ეს, რაც სამედიცინო მიმართულებას შეეხება.
ზოგადად, ახალი სტანდარტითა და პროცედურებით ავტორიზაციის პროცესი თებერვლის ბოლოდან დაიწყო განაცხადების მიღებით. როცა სათაურში სიტყვა „შედეგები“ გამოვიტანე, საბოლოო შედეგი კი არ ვიგულისხმე — მიიღებს თუ არა ესა თუ ის უნივერსიტეტი ლიცენზიას, არამედ ის რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რაც რეფორმის შედეგია და რამაც განათლების ხარისხი უნდა უზრუნველყოს სასწავლო დაწესებულებაში. ამ სისტემის რეფორმირების ერთ-ერთ ეფექტურ შედეგად ხარისხის განვითარების ცენტრის დირექტორი თამარ სანიკიძე უნივერსიტეტების მიერ წარმოდგენილი პროგრამების რაოდენობრივ შემცირებას ასახელებს, რაც იმის მანიშნებელია, რომ რადიკალურად შეცვლილია მიდგომები, კერძოდ, ჩანს, რომ სასწავლო დაწესებულებებმა ბევრი დრო დაუთმეს თვითშეფასებებს, სწორედ შიდაშეფასების მექანიზმების სწორად გამოყენება ეტყობა განაცხადებს. ჯერჯერობით, დაახლოებით, 15 სასწავლო დაწესებულების მიერ წარმოდგენილი განცხადებების მიხედვით 100 პროგრამაა შემცირებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ უნივერსიტეტს არ აქვს მისი განხორციელების საშუალება. თვითშეფასებაში დასაბუთებულია რომელი პროგრამები არ წარმოადგინეს და რატომ. ბუნებრივია, მათ ნაცვლად, სასწავლებელი გარკვეულ მიმართულებებზე აკეთებს კონცენტრაციას და ყველა რესურსს — აკადემიურს, ტექნიკურს, ფინანსურს... — სწორედ ამ მიმართულებების განვითარებისთვის მიმართავს.
საბოლოო შედეგზე საუბარი, ჯერჯერობით, ნაადრევია, ეს მონაცემები მხოლოდ აგვისტოს ბოლოსთვის გახდება ცნობილი, მაგრამ პროცესის მიმდინარეობა ცხადყოფს, რომ ვიზიტებმა აკადემიურ დონეზე ჩაიარა და აბსოლუტურად განსხვავებული ეფექტი აქვს, რადგან შემმოწმებლები სულ სხვა რამეს უყურებენ და ანიჭებენ მნიშვნელობას, ვიდრე აქამდე. რეალურად მოწმდება ფაქტები, რომლის შესახებაც სასწავლო დაწესებულება ხარისხის განვითარების ცენტრს აწვდის დოკუმენტაციას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ეს უკავშირდება სწავლების შინაარსს და საუნივერსიტეტო საქმიანობის სპეციფიკას. ვფიქრობთ, ვიზიტებიდან მოწოდებული ინფორმაცია ძალიან საინტერესო იქნება იმიტომაც, რომ ინტერვიუები საუნივერსიტეტო საზოგადოებასთან (სტუდენტებთან, ადმინისტრაციასთან, მმართველ საბჭოებთან, აკადემიურ პერსონალთან) და მათი მოსაზრებები სტანდარტების, პროგრამების, მართვის, აკადემიური პერსონალისა თუ სხვა საკითხების შესახებ, კვალიფიციური ექსპერტებისთვის სწორი დასკვნებისა და, რაც მთავარია, ღირებული რეკომენდაციების საფუძველი იქნება. მით უმეტეს, რომ აქამდე მკაფიო და კონკრეტული გზავნილები, რეკომენდაციები ცენტრისგან სასწავლო დაწესებულებებს არ ჰქონიათ. ავტორიზაციის ახალი სისტემა არ არის ორიენტირებული ამა თუ იმ სასწავლო დაწესებულების დახურვაზე, პირიქით, შეფასების ოთხდონიანი სისტემა (იგულისხმება რამდენად შესაბამისია საგანმანათლებლო დაწესებულება ინსტიტუციური შეფასების სტანდარტთან) — სრულად, მეტწილად, ნაწილობრივ, არ არის შესაბამისობაში — საშუალებას იძლევა, მინიმუმ, ერთ წელიწადში, გამოასწოროს დაწესებულებამ აღმოჩენილი ხარვეზი, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა აშკარად ფიქსირდება რომელიმე სტანდარტის უხეში დარღვევა, მაგალითად აკადემიურ პერსონალსა და პროგრამულ ნაწილში. აქ ნაკლებად ლოიალურები იქნება ცენტრი. როცა სტანდარტი დარღვეულია, დაწესებულება ვერ იღებს ავტორიზაციას.
დაბოლოს, საუნივერსიტეტო საზოგადოებისათვის, მიმდინარე ავტორიზაციის პროცესის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი შედეგი არის ქართველი ექსპერტებისა და საერთაშორისო ექსპერტების თანამშრომლობა, ის გამოცდილება, რასაც მიიღებენ მთელი ამ პროცესის განმავლობაში მაღალი რანგის პროფესიონალებთან საქმიანი ურთიერთობით. მათ უნდა დაინახონ, რომ ამბიცია, საქართველოს წარმომადგენელიც იყოს საერთაშორისო დონის ექსპერტი, არ არის საფუძველს თუ რეალობას მოკლებული, უცხოელებიც ასე ავითარებენ თავიანთ ექსპერტთა კორპუსს. უნდა დარწმუნდნენ, რომ პროცესის გამჭვირვალობა და ინტერნაციონალიზაცია ჩვენთვისაც ისეთივე ღირებულია და მისაღები, როგორც მათთვის.
|