გამოდის 1998 წლიდან
2016-02-25
სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვა

შე­ფა­სე­ბი­სა და გა­მოც­დე­ბის ეროვ­ნულ ცენ­ტ­რ­ში სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვის (TALIS) ეროვ­ნუ­ლი ან­გა­რი­შის პრე­ზენ­ტა­ცია გა­ი­მარ­თა. ეკო­ნო­მი­კუ­რი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის კვლე­ვა (TALIS) — პირ­ვე­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვაა, რო­მე­ლიც კომ­პ­ლექ­სუ­რად შე­ის­წავ­ლის მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­ულ საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სხვა­დას­ხ­ვა ას­პექტს და სა­შუ­ა­ლე­ბას გვაძ­ლევს შე­ვა­ფა­სოთ, რა გავ­ლე­ნას ახ­დენს კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პო­ლი­ტი­კა სას­წავ­ლო გა­რე­მო­ზე სკო­ლებ­ში. კვლე­ვის მი­ზა­ნია და­ეხ­მა­როს კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნებს მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­ის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი ეფექ­ტი­ა­ნი პო­ლი­ტი­კის და­ნერ­გ­ვა­ში.
სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვა 2008 წლი­დან ხორ­ცი­ელ­დე­ბა. სა­ქარ­თ­ვე­ლო კვლე­ვას 2013 წელს შე­უ­ერ­თ­და. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თან ერ­თად, კვლე­ვა­ში 35 ქვე­ყა­ნა მო­ნა­წი­ლე­ობ­და. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში კვლე­ვის ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბა შე­ფა­სე­ბი­სა და გა­მოც­დე­ბის ეროვ­ნულ­მა ცენ­ტ­რ­მა უზ­რუნ­ველ­ყო, ჩვე­ნი ქვეყ­ნის 440 სკო­ლის დი­რექ­ტო­რე­ბი­სა და ამ სკო­ლე­ბის 6000-ზე მე­ტი მას­წავ­ლებ­ლის დახ­მა­რე­ბით. TალჳS-ის შემ­დე­გი ციკ­ლის ჩა­ტა­რე­ბა 2018 წელს იგეგ­მე­ბა და ამ კვლე­ვის ორი­ვე ციკ­ლის ჩა­ტა­რე­ბას ფი­ნან­სუ­რად უზ­რუნ­ველ­ყოფს „ათას­წ­ლე­უ­ლის გა­მოწ­ვე­ვის ფონ­დი — სა­ქარ­თ­ვე­ლო“ და „ათას­წ­ლე­უ­ლის გა­მოწ­ვე­ვის კორ­პო­რა­ცია“.
სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვა წარ­მო­ად­გენს გა­მო­კითხ­ვე­ბის სე­რი­ას და ყო­ველ 5 წე­ლი­წად­ში ერ­თხელ ტარ­დე­ბა. მო­ნა­ცე­მე­ბის შე­საგ­რო­ვებ­ლად TალჳS იყე­ნებს კითხ­ვა­რებს: მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სათ­ვის და დი­რექ­ტო­რე­ბი­სათ­ვის.
მას­წავ­ლებ­ლის კითხ­ვარ­ში შე­დის კითხ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც ეხე­ბა მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­ულ გან­ვი­თა­რე­ბას, შე­ფა­სე­ბას, უკუ­კავ­შირს, მას­წავ­ლებ­ლის საქ­მი­ა­ნო­ბას ზო­გა­დად და მას­წავ­ლებ­ლის საქ­მი­ა­ნო­ბას მიზ­ნობ­რივ კლას­ში (შემ­თხ­ვე­ვი­თი წე­სით შერ­ჩე­უ­ლი ერ­თი კლა­სი), მას­წავ­ლებ­ლის სამ­სა­ხუ­რით კმა­ყო­ფი­ლე­ბა­სა და თვით­შე­ფა­სე­ბას, ასე­ვე, მას­წავ­ლე­ბელ­თა მო­ბი­ლო­ბას. კითხ­ვა­რის სა­შუ­ა­ლე­ბით, და­მა­ტე­ბით, ვი­ღებთ ზო­გად ინ­ფორ­მა­ცი­ას მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­სა­ხებ (მა­გა­ლი­თად: ასა­კი, სქე­სი, გა­მოც­დი­ლე­ბა, გა­ნათ­ლე­ბა და ა.შ.).
დი­რექ­ტო­რის კითხ­ვარ­ში შე­დის კითხ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც ეხე­ბა დი­რექ­ტო­რი­სა და სკო­ლის შე­სა­ხებ ზო­გად ინ­ფორ­მა­ცი­ას, სკო­ლის ლი­დე­რო­ბას, მას­წავ­ლე­ბელ­თა ფორ­მა­ლურ შე­ფა­სე­ბას, სას­კო­ლო კლი­მატს, მას­წავ­ლე­ბელ­თა მა­ძი­ებ­ლო­ბა­სა და მენ­ტო­რო­ბას, აგ­რეთ­ვე, სამ­სა­ხუ­რით კმა­ყო­ფი­ლე­ბას. მას­წავ­ლებ­ლის კითხ­ვა­რის მსგავ­სად, დი­რექ­ტო­რის კითხ­ვარ­საც და­ე­მა­ტა ე. წ. ეროვ­ნუ­ლი კითხ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­სა და დი­რექ­ტო­რე­ბის შერ­ჩე­ვის წესს ეხე­ბო­და.
სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვის ან­გა­რი­ში საკ­მა­ოდ მო­ცუ­ლო­ბი­თია, ამი­ტომ მოკ­ლე ანო­ტა­ცი­ის სა­ხით შე­მოგ­თა­ვა­ზებთ იმ ძი­რი­თად მიგ­ნე­ბებ­სა და მო­ნა­ცე­მებს, რაც სა­ინ­ტე­რე­სოდ მი­ვიჩ­ნი­ეთ.

სა­ბა­ზო და სა­შუ­ა­ლო სა­ფე­ხუ­რის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი და მა­თი სკო­ლე­ბი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში სა­ბა­ზო სა­ფე­ხუ­რის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლო ასა­კი 48 წე­ლია, რაც 5 წლით მე­ტია TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 60 წლი­სა და უფ­რო­სი ასა­კის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ყვე­ლა სხვა ქვე­ყა­ნა­ზე მა­ღა­ლია. სა­ქარ­თ­ვე­ლო ასე­ვე გა­მო­ირ­ჩე­ვა ახალ­გაზ­რ­და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის და­ბა­ლი წი­ლით სის­ტე­მა­ში. თუმ­ცა ახალ­გაზ­რ­და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა საგ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით: თუ ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის 30 წლამ­დე ასა­კის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი 4%-ია, უცხო­უ­რი ენე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­ში 13% და სა­ინ­ფორ­მა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის — 9%.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 81%-ს ნას­წავ­ლი აქვს საგ­ნის ში­ნა­არ­სი ყვე­ლა იმ საგ­ნი­სათ­ვის, რომ­ლებ­საც სკო­ლა­ში ას­წავ­ლის. საგ­ნის პე­და­გო­გი­კას, ყვე­ლა შე­სა­ბა­მი­სი საგ­ნის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, და­ე­უფ­ლა მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 68%. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 68%-ს, გავ­ლი­ლი აქვს ასე­ვე საკ­ლა­სო პრაქ­ტი­კა. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის, და­ახ­ლო­ე­ბით, 70%-მა საგ­ნის სწავ­ლე­ბი­სათ­ვის სა­ჭი­რო საგ­ნობ­რი­ვი ცოდ­ნა აკა­დე­მი­უ­რი პროგ­რა­მის ფარ­გ­ლებ­ში, და­ნარ­ჩე­ნებ­მა კი — სა­შუ­ა­ლო ან უმაღ­ლე­სი პრო­ფე­სი­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის, საგ­ნობ­რი­ვი მი­მარ­თუ­ლე­ბის პროგ­რა­მე­ბის ან/და პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის პროგ­რა­მე­ბის ფარ­გ­ლებ­ში გა­ი­ა­რეს.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში სა­ბა­ზო და სა­შუ­ა­ლო სა­ფე­ხუ­რე­ბის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ნა­ხე­ვარს მი­აჩ­ნია, რომ ძა­ლი­ან კარ­გად არის მომ­ზა­დე­ბუ­ლი იმ სა­გან­ში, რო­მელ­საც ას­წავ­ლის, ხო­ლო მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 46% კარ­გად მომ­ზა­დე­ბუ­ლად მი­იჩ­ნევს თავს. შე­და­რე­ბით ნაკ­ლებ მას­წავ­ლე­ბელს მი­აჩ­ნია, რომ ძა­ლი­ან კარ­გად არის მომ­ზა­დე­ბუ­ლი საგ­ნის პე­და­გო­გი­კა­ში (39%), ხო­ლო 54% ფიქ­რობს, რომ კარ­გად მომ­ზა­დე­ბუ­ლია. თუ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე სხვა ქვეყ­ნებს შე­ვა­და­რებთ, ვნა­ხავთ, რომ ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბი უფ­რო მომ­ზა­დე­ბუ­ლად გრძნო­ბენ თავს, ვიდ­რე მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ფი­ნეთ­ში, იაპო­ნი­ა­ში, საფ­რან­გეთ­ში, ნორ­ვე­გი­ა­სა და ჰო­ლან­დი­ა­ში.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ნა­ხე­ვარ­ზე მე­ტი არას­რულ გა­ნაკ­ვეთ­ზე მუ­შა­ობს. TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 18%-ია. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ისიც, რომ ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 88% არას­რულ გა­ნაკ­ვეთ­ზე მუ­შა­ობს არა სა­კუ­თა­რი არ­ჩე­ვა­ნით, არა­მედ სრულ გა­ნაკ­ვეთ­ზე მუ­შა­ო­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბის არარ­სე­ბო­ბის გა­მო. სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 68% მუ­შა­ობს სრულ გა­ნაკ­ვეთ­ზე, რაც მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად აღე­მა­ტე­ბა ქვეყ­ნის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელს (47%).
სა­ბა­ზო და სა­შუ­ა­ლო სა­ფე­ხუ­რის დი­რექ­ტო­რე­ბის ყვე­ლა­ზე დი­დი ნა­წი­ლი სკო­ლე­ბის მუ­შა­ო­ბის შე­მა­ფერ­ხე­ბელ ფაქ­ტო­რად კვა­ლი­ფი­ცი­უ­რი/კარ­გი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას ასა­ხე­ლებს: დი­რექ­ტო­რე­ბის 61% ამ ფაქ­ტორს თვლის „ძა­ლი­ან“ ან „გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად“ შე­მა­ფერ­ხებ­ლად. დი­რექ­ტო­რე­ბის ნა­ხე­ვა­რი ასე­ვე პრობ­ლე­მა­ტუ­რად მი­იჩ­ნევს ბიბ­ლი­ო­თე­კის მა­სა­ლე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას ან შე­უ­სა­ბა­მო­ბას (51%); სას­წავ­ლო პრო­ცეს­ში გა­მო­სა­ყე­ნე­ბე­ლი კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი პროგ­რა­მე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას ან შე­უ­სა­ბა­მო­ბას (51%); სას­წავ­ლო პრო­ცეს­ში გა­მო­სა­ყე­ნე­ბე­ლი კომ­პი­უ­ტე­რე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას ან შე­უ­სა­ბა­მო­ბას (49%); დამ­ხ­მა­რე პერ­სო­ნა­ლის ნაკ­ლე­ბო­ბას (48%); სას­წავ­ლო მა­სა­ლე­ბის შე­უ­სა­ბა­მო­ბას ან ნაკ­ლე­ბო­ბას (47%) და არა­საკ­მა­რის წვდო­მას ინ­ტერ­ნეტ­ზე (46%). ქა­ლა­ქის კერ­ძო და სა­ჯა­რო სკო­ლე­ბი ერ­თ­ნა­ი­რად გა­ნიც­დი­ან მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და სას­წავ­ლო რე­სურ­სე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას ან შე­სა­ბა­მი­სო­ბას. ზო­გი­ერ­თი ფი­ზი­კუ­რი რე­სურ­სის ნაკ­ლე­ბო­ბას გან­სა­კუთ­რე­ბით მწვა­ვედ გა­ნიც­დი­ან პა­ტა­რა სოფ­ლებ­ში.
სკო­ლის ბი­უ­ჯე­ტის გა­ნა­წი­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, სა­ქარ­თ­ვე­ლო და­ბა­ლი ავ­ტო­ნო­მი­უ­რო­ბის მქო­ნე ქვეყ­ნე­ბის ჯგუფს მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბა. ასე­ვე და­ბა­ლია ავ­ტო­ნო­მი­უ­რო­ბის ხა­რის­ხი სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის ში­ნა­არ­სი­სა და შე­ფა­სე­ბის პო­ლი­ტი­კის გან­საზღ­ვ­რა­ში. სას­წავ­ლო მა­სა­ლე­ბის არ­ჩე­ვი­სა და სას­წავ­ლო საგ­ნე­ბის შერ­ჩე­ვის თვალ­საზ­რი­სით, სა­ქარ­თ­ვე­ლო სა­შუ­ა­ლო დო­ნის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რო­ბის მქო­ნე სის­ტე­მებს გა­ნე­კუთ­ვ­ნე­ბა. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში სა­კად­რო სა­კითხე­ბის გა­დაწყ­ვე­ტის მხრივ სკო­ლებს მა­ღა­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ხა­რის­ხი აქვთ.


მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა და მხარ­და­ჭე­რა
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ბო­ლო ერ­თი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, პრო­ფე­სი­ულ გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბულ სხვა­დას­ხ­ვა აქ­ტი­ვო­ბა­ში სა­ბა­ზო სა­ფე­ხუ­რის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 77%-მა მი­ი­ღო მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა. გა­მო­კითხუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით აქ­ტი­ურ­ნი იყ­ვ­ნენ რამ­დე­ნი­მე მი­მარ­თუ­ლე­ბით: მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბამ (50%) გა­ი­ა­რა სხვა­დას­ხ­ვა სას­წავ­ლო კურ­სი და მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მი­ი­ღო საგ­ნობ­რივ, მე­თო­დო­ლო­გი­ურ და/ან გა­ნათ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კითხე­ბის შე­სა­ხებ სა­მუ­შაო შეხ­ვედ­რებ­ში; გა­მო­კითხუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 29% ჩა­ერ­თო პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის მას­წავ­ლე­ბელ­თათ­ვის შექ­მ­ნილ ქსელ­ში და იმა­ვე რა­ო­დე­ნო­ბამ (30%) ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად ან ჯგუ­ფუ­რად ჩა­ა­ტა­რა კვლე­ვა; მას­წავ­ლე­ბელ­თა 20%-მა კი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მი­ი­ღო გა­ნათ­ლე­ბის თე­მა­ზე მოწყო­ბილ კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­სა და სე­მი­ნა­რებ­ში, რომ­ლებ­ზეც მას­წავ­ლებ­ლებ­მა და/ან მკვლევ­რებ­მა წარ­მო­ად­გი­ნეს თა­ვი­ან­თი კვლე­ვე­ბის შე­დე­გე­ბი. სა­გუ­ლის­ხ­მოა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ყვე­ლა ჩა­მოთ­ვ­ლილ აქ­ტი­ვო­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი TALISსა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე და­ბა­ლია.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში გა­მო­კითხულ მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად აქ­ტუ­ა­ლუ­რია პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა შემ­დე­გი სა­მი მი­მარ­თუ­ლე­ბით: მულ­ტი­კულ­ტუ­რულ და მულ­ტი­ლინ­გ­ვურ გა­რე­მო­ში სწავ­ლე­ბა (46%), სკო­ლის მარ­თ­ვა და ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბა (51%), სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის მქო­ნე მოს­წავ­ლე­ე­ბის სწავ­ლე­ბა (53%). ამის სა­პი­რის­პი­როდ, საგ­ნის სწავ­ლე­ბა­ში ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა (62%) და საგ­ნის სწავ­ლე­ბა­ში ისტ გა­მო­ყე­ნე­ბის უნა­რე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა (68%) მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სათ­ვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან სა­ჭი­რო­ე­ბას წარ­მო­ად­გენს. ამა­ვე კა­ტე­გო­რი­ა­ში ხვდე­ბა სას­წავ­ლო გეგ­მის ცოდ­ნა (76%) და მოს­წავ­ლის შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დებ­ში პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა (79%). მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სათ­ვის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის მეტ-ნაკ­ლე­ბი სა­ჭი­რო­ე­ბა დგას საგ­ნობ­რი­ვი სფე­როს ცოდ­ნის გაღ­რ­მა­ვე­ბის (59%), პე­და­გო­გი­უ­რი კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბის ამაღ­ლე­ბი­სა (56%) და მოს­წავ­ლე­ე­ბი­სათ­ვის კა­რი­ე­რის და­გეგ­მ­ვა­ში კონ­სულ­ტი­რე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით.
რიგ სფე­რო­ებ­ში პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ასა­კის მი­ხედ­ვი­თაც. მა­გა­ლი­თად, უფ­რო­სი ასა­კის კო­ლე­გებ­თან შე­და­რე­ბით, 25 წლამ­დე ასა­კის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი უფ­რო მე­ტად ხე­და­ვენ პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბას სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის მქო­ნე მოს­წავ­ლე­ე­ბის სწავ­ლე­ბა­ში (56%), და­საქ­მე­ბის ან შემ­დ­გო­მი სწავ­ლე­ბი­სათ­ვის პრო­ფე­სი­ა­თა­შო­რი­სი კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის მე­თო­დებ­ში (60%), სკო­ლის მარ­თ­ვა­სა და ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბა­ში (41%) და სხვ. 40-60 წლის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი სა­მუ­შაო ად­გილ­ზე ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი­სა და სწავ­ლე­ბა­ში ისტ-ის გა­მო­ყე­ნე­ბის უნა­რე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბას ხე­და­ვენ.


მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბა და უკუ­კავ­ში­რი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 95% მუ­შა­ობს სკო­ლებ­ში, რომ­ლებ­შიც დი­რექ­ტო­რე­ბი მას­წავ­ლებ­ლებს ფორ­მა­ლი­ზე­ბუ­ლი სის­ტე­მის ფარ­გ­ლებ­ში აფა­სე­ბენ. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 89% მუ­შა­ობს იმ­გ­ვარ კერ­ძო სკო­ლებ­ში, რომ­ლებ­შიც მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ფორ­მა­ლი­ზე­ბუ­ლი შე­ფა­სე­ბის პრაქ­ტი­კა ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებს. სა­ჯა­რო სკო­ლებ­ში კი ასე­თი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი 77%-ია. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სკო­ლებ­ში ფორ­მა­ლი­ზე­ბუ­ლი შე­ფა­სე­ბის ყვე­ლა­ზე გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კა გაკ­ვე­თილ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბა (97%) და მოს­წავ­ლე­ე­ბის ტეს­ტი­რე­ბის შე­დე­გე­ბის ანა­ლი­ზია (98%).
მას­წავ­ლებ­ლის შე­ფა­სე­ბის ერთ-ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა მას­წავ­ლებ­ლი­სათ­ვის უკუ­კავ­ში­რის მი­წო­დე­ბაა. უკუ­კავ­ში­რი კი მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ძლი­ერ სა­შუ­ა­ლე­ბად გა­ნი­ხი­ლე­ბა (Kumrow & Dahlen, 2002; MacBeath & McGlynn, 200). კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში უკუ­კავ­ში­რის მიმ­წო­დე­ბე­ლი მხა­რე სკო­ლის დი­რექ­ტო­რი და სკო­ლის მარ­თ­ვის ჯგუ­ფის წევ­რი ან წევ­რე­ბი არი­ან.
რო­გორც კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­შიც უკუ­კავ­ში­რის წყა­რო გაკ­ვე­თილ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბაა. გა­მო­კითხუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 73% ამ­ბობს, რომ მათ მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი უკუ­კავ­ში­რი გაკ­ვე­თილ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბას ეფუძ­ნე­ბო­და.
მოს­წავ­ლე­თა გა­მო­კითხ­ვა­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით შექ­მ­ნი­ლი უკუ­კავ­ში­რი მი­უ­ღია ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ნა­ხე­ვარს. ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლის (53%) მსგავ­სია.
საგ­ნობ­რი­ვი ცოდ­ნის შე­ფა­სე­ბა­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით შექ­მ­ნი­ლი უკუ­კავ­ში­რი მი­უ­ღია ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 63%-ს, რაც TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე (55%) მა­ღა­ლია.
მოს­წავ­ლე­ე­ბის ტეს­ტი­რე­ბებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით შექ­მ­ნი­ლი უკუ­კავ­ში­რი მი­უ­ღია ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 61%-ს, რაც კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნებ­ლის (64%) მსგავ­სია.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 63% სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში და TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლოდ ნა­ხე­ვა­რი ამ­ბობს, რომ უკუ­კავ­ში­რის წყა­რო მათ მი­ერ გა­კე­თე­ბუ­ლი თვით­შე­ფა­სე­ბის გან­ხილ­ვა იყო. ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი მა­ღა­ლია აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის რიგ ქვეყ­ნებ­ში.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლის თქმით, მათ მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი უკუ­კავ­ში­რის ფო­კუ­სი იყო რო­გორც მოს­წავ­ლე­ე­ბის შე­დე­გე­ბი (95%), ასე­ვე მათ მი­ერ საგ­ნის ცოდ­ნა და გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბა (94%), საგ­ნის სწავ­ლე­ბი­სათ­ვის სა­ჭი­რო პე­და­გო­გი­უ­რი კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბი (93%), მოს­წავ­ლის შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დე­ბი (94%) და მოს­წავ­ლის ქცე­ვი­სა და კლა­სის მარ­თ­ვა (92%). ყვე­ლა ამ მაჩ­ვე­ნებ­ლის მი­ხედ­ვით, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს შე­დე­გე­ბი აღე­მა­ტე­ბა TALIS-ის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელს. უკუ­კავ­ში­რის ფო­კუ­სი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მსგავ­სად გა­და­ნა­წილ­და ბევრ მო­ნა­წი­ლე ქვე­ყა­ნა­ში, გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­გუ­ლის­ხ­მოა ეს მსგავ­სე­ბა ყო­ფილ სო­ცი­ა­ლის­ტურ ქვეყ­ნებ­თან (სლო­ვა­კე­თი, რუ­მი­ნე­თი და ლატ­ვია).
ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი თვლის, რომ შე­ფა­სე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბულ­მა უკუ­კავ­შირ­მა გარ­კ­ვე­უ­ლი ან ძლი­ე­რი პო­ზი­ტი­უ­რი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა სწავ­ლე­ბის მათ მი­ერ გა­მო­ყე­ნე­ბულ მე­თო­დებ­სა და სტრა­ტე­გი­ებ­ზე (78%) და მოს­წავ­ლე­ე­ბის შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დებ­ზე (75%). მაგ­რამ შე­და­რე­ბით ნაკ­ლე­ბი მას­წავ­ლე­ბე­ლი თვლის, რომ შე­ფა­სე­ბამ გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა იმ მე­თო­დებ­ზე, რომ­ლებ­საც ისი­ნი სსსმ მოს­წავ­ლე­ე­ბის სწავ­ლე­ბი­სას იყე­ნე­ბენ (52%). ამ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლოს შე­დე­გე­ბი TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნებ­ლებ­ზე მა­ღა­ლია.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და დი­რექ­ტო­რე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა
გა­მო­კითხ­ვის ფარ­გ­ლებ­ში, მას­წავ­ლებ­ლებ­სა და დი­რექ­ტო­რებს სთხო­ვეს შე­ე­ფა­სე­ბი­ნათ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის 2015 წლამ­დე არ­სე­ბუ­ლი მო­დე­ლი.  რო­გორც დი­რექ­ტო­რებ­ში, ასე­ვე მას­წავ­ლებ­ლებ­ში სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბი­სად­მი და­დე­ბი­თად და უარ­ყო­ფი­თად გან­წყო­ბილ­თა წი­ლი და­ახ­ლო­ე­ბით თა­ნაბ­რად ნა­წილ­დე­ბა.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა მკვეთ­რად გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის სტა­ტუ­სის მი­ხედ­ვით.  სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 76% თვლის, რომ სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა ადას­ტუ­რებს საგ­ნის ცოდ­ნას, არა­სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბულ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში ასე­თი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი 28%-სა (ჩა­იჭ­რა ორი­ვე გა­მოც­და­ში) და 51%-ს (ჩა­იჭ­რა მხო­ლოდ პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის გა­მოც­და­ში) შო­რის მერ­ყე­ობს. სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 74% თვლის, რომ სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა ადას­ტუ­რებს პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის ფლო­ბას. ასე­თი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლი (38%) იმ მას­წავ­ლებ­ლებ­შია, რომ­ლებ­მაც ვერ გა­და­ლა­ხეს ვერც ერ­თი გა­მოც­დის ზღვა­რი, 41% იმ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში, რომ­ლებ­მაც გა­და­ლა­ხეს პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის გა­მოც­და­ში და­წე­სე­ბუ­ლი ზღვა­რი, 43% იმ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში, რომ­ლებ­მაც წარ­მა­ტე­ბით ჩა­ა­ბა­რეს საგ­ნობ­რი­ვი გა­მოც­და და 45% იმ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში, რომ­ლებ­საც გა­მოც­დებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა არ მი­უ­ღი­ათ.
გა­მო­კითხ­ვის ფარ­გ­ლებ­ში, დი­რექ­ტო­რებ­სა და მას­წავ­ლებ­ლებს, ასე­ვე, სთხო­ვეს შე­ე­ფა­სე­ბი­ნათ მას­წავ­ლებ­ლის შე­ფა­სე­ბის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბი მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 93% და დი­რექ­ტო­რე­ბის 99% თვლის, რომ გაკ­ვე­თილ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბა მას­წავ­ლებ­ლის შე­ფა­სე­ბი­სათ­ვის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტია. დი­რექ­ტო­რე­ბის 100% და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 97% მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად ან ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად თვლის მოს­წავ­ლე­ე­ბის სწავ­ლის შე­დე­გე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბას მას­წავ­ლებ­ლის შე­ფა­სე­ბი­სას. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 93% და დი­რექ­ტო­რე­ბის 92% თვლის, რომ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ან ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია თვით­შე­ფა­სე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად პო­პუ­ლა­რუ­ლი რო­გორც დი­რექ­ტო­რებ­ში, ასე­ვე მას­წავ­ლებ­ლებ­ში პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბი­სა და საგ­ნობ­რი­ვი ცოდ­ნის ტეს­ტი­რე­ბა და მოს­წავ­ლე­ე­ბის გა­მო­კითხ­ვა აღ­მოჩ­ნ­და. დი­რექ­ტო­რე­ბის 79% და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 71% თვლის, რომ მოს­წავ­ლე­ე­ბის გა­მო­კითხ­ვა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტია. დი­რექ­ტო­რე­ბის 76% თვლის, რომ საგ­ნობ­რი­ვი ცოდ­ნის შე­ფა­სე­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია. მას­წავ­ლებ­ლებ­ში ამ მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბის მომ­ხ­რე 69%-ია. დი­რექ­ტო­რე­ბის 73% თვლის, რომ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა. მას­წავ­ლებ­ლებ­ში მომ­ხ­რე­თა წი­ლი 68%-ია.
აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ დი­რექ­ტო­რე­ბის მი­ერ შე­ფა­სე­ბას მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მი­იჩ­ნევს მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 93%, მაგ­რამ შე­და­რე­ბით ნაკ­ლებს მი­აჩ­ნია, რომ შემ­ფა­სე­ბე­ლი სხვა მას­წავ­ლებ­ლე­ბი უნ­და იყ­ვ­ნენ (84%). მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბა­ში ჩარ­თ­ვას მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად ან ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მი­იჩ­ნევს დი­რექ­ტო­რე­ბის 85%.
მოს­წავ­ლე­თა შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დე­ბი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კაა შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დი, რო­მე­ლიც მოს­წავ­ლე­ებს სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს თა­ვად შე­ა­ფა­სონ სა­კუ­თა­რი წინ­ს­ვ­ლა. ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში (71%) ყვე­ლა სხვა მო­ნა­წი­ლე ქვე­ყა­ნა­ზე მა­ღა­ლია.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 58% „ხში­რად“ ან „ყვე­ლა ან თით­ქ­მის ყვე­ლა გაკ­ვე­თილ­ზე“ იყე­ნებს სტან­დარ­ტი­ზე­ბულ ტეს­ტი­რე­ბას. ასე­თი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი TALIS-ის ქვეყ­ნებ­ში სა­შუ­ა­ლოდ 38%-ია.
მოს­წავ­ლე­ე­ბის გა­მო­ძა­ხე­ბა და კითხ­ვე­ბის დას­მა კლა­სის წი­ნა­შე ასე­ვე გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კაა ქარ­თულ სკო­ლებ­ში. ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 61% ამ­ბობს, რომ ხში­რად ან ყო­ველ, ან თით­ქ­მის ყო­ველ გაკ­ვე­თილ­ზე მი­მარ­თავს ამ მე­თოდს მოს­წავ­ლე­ე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად.
TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლოს (55%) უტოლ­დე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში იმ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი (56%), რო­მე­ლიც ამ­ბობს, რომ ნი­შან­თან ერ­თად მოს­წავ­ლის ნა­მუ­შევ­რის წე­რი­ლო­ბით უკუ­კავ­შირს აკე­თებს. წე­რი­ლო­ბი­თი უკუ­კავ­ში­რი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია იმი­სათ­ვის, რომ მოს­წავ­ლემ მი­საღ­წევ შე­დეგ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში შე­ა­ფა­სოს სა­კუ­თა­რი შე­დე­გი და გა­ი­გოს, რა და რო­გორ უნ­და გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სოს. შე­ფა­სე­ბის ასე­თი სტრა­ტე­გი­ის გა­მო­ყე­ნე­ბის თვალ­საზ­რი­სით მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი სუ­რა­თია TALIS-ის კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნებ­ში.


მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბი სწავ­ლე­ბა­სა და სწავ­ლა­ზე
გა­მო­კითხ­ვის ფარ­გ­ლებ­ში, მას­წავ­ლებ­ლებს უნ­და აღე­ნიშ­ნათ, რამ­დე­ნად ეთან­ხ­მე­ბოდ­ნენ იმას, რომ მა­თი, „რო­გორც მას­წავ­ლებ­ლის რო­ლია მოს­წავ­ლე­ე­ბის ძი­ე­ბის პრო­ცე­სის ხელ­შეწყო­ბა, რომ მოს­წავ­ლე­ე­ბი ყვე­ლა­ზე კარ­გად მა­შინ სწავ­ლო­ბენ, რო­ცა თა­ვად პო­უ­ლო­ბენ პრობ­ლე­ბის გა­დაჭ­რის გზებს“, რომ „მოს­წავ­ლე­ებს სა­შუ­ა­ლე­ბა უნ­და მი­ე­ცეთ, თა­ვად იფიქ­რონ პრაქ­ტი­კუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რის გზებ­ზე, სა­ნამ მას­წავ­ლე­ბე­ლი აჩ­ვე­ნებს, რო­გორ გა­და­იჭ­რე­ბა ეს პრობ­ლე­მე­ბი“ და რომ „აზ­როვ­ნე­ბა და მსჯე­ლო­ბა უფ­რო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, ვიდ­რე სას­წავ­ლო გეგ­მა­ში მო­ცე­მუ­ლი კონ­კ­რე­ტუ­ლი მა­სა­ლა“.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უდი­დეს ნა­წილს რო­გორც სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ასე­ვე კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე სხვა ქვეყ­ნებ­ში მი­აჩ­ნია, რომ მა­თი, რო­გორც მას­წავ­ლებ­ლე­ბის რო­ლი მოს­წავ­ლე­ე­ბის ძი­ე­ბის პრო­ცე­სის ხელ­შეწყო­ბაა. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის წი­ლი, რომ­ლე­ბიც ამ დე­ბუ­ლე­ბას ეთან­ხ­მე­ბი­ან ან სრუ­ლი­ად ეთან­ხ­მე­ბი­ან სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 99%, TALIS-ის ქვეყ­ნებ­ში კი სა­შუ­ა­ლოდ 94%-ია. შე­და­რე­ბით ნაკ­ლე­ბი მას­წავ­ლე­ბე­ლი, მაგ­რამ მა­ინც უმ­რავ­ლე­სო­ბა, ეთან­ხ­მე­ბა იმას, რომ მოს­წავ­ლე­ებს სა­შუ­ა­ლე­ბა უნ­და მი­ე­ცეთ, თა­ვად იფიქ­რონ პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რის პრაქ­ტი­კუ­ლი გზე­ბის შე­სა­ხებ და მოს­წავ­ლე­ე­ბი ყვე­ლა­ზე კარ­გად მა­შინ სწავ­ლო­ბენ, რო­ცა თა­ვად პო­უ­ლო­ბენ გა­და­ჭრის გზებს. ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­და­რე­ბით ნაკ­ლე­ბი (87%) ეთან­ხ­მე­ბა იმას, რომ აზ­როვ­ნე­ბა და მსჯე­ლო­ბა უფ­რო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, ვიდ­რე სას­წავ­ლო გეგ­მა­ში მო­ცე­მუ­ლი კონ­კ­რე­ტუ­ლი მა­სა­ლა. კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე სხვა ქვეყ­ნებ­შიც მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­კითხე­ბის შე­სა­ხებ აზ­რ­თა სხვა­დას­ხ­ვა­ო­ბა არ შე­იმ­ჩ­ნე­ვა — თით­ქ­მის ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში ყვე­ლა დე­ბუ­ლე­ბას მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი ეთან­ხ­მე­ბა.
სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ ქარ­თ­ველ მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის თვი­თე­ფექ­ტი­ა­ნო­ბის გან­მ­საზღ­ვ­რე­ლი ფაქ­ტო­რე­ბია მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სქე­სი (მა­ღა­ლია ქა­ლებ­ში), მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სტა­ჟი (იზ­რ­დე­ბა წლებ­თან ერ­თად), მას­წავ­ლებ­ლე­ბის საგ­ნე­ბი: სხვა საგ­ნე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­თან შე­და­რე­ბით, თვით­შე­ფა­სე­ბა  მა­ღა­ლია ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის, რე­ლი­გი­ი­სა და ხე­ლოვ­ნე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­ში. სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბულ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში, და­ნარ­ჩენ მას­წავ­ლებ­ლებ­თან შე­და­რე­ბით, მა­ღა­ლია სწავ­ლე­ბა­ში ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გან­ც­და, მაგ­რამ და­ბა­ლია მოს­წავ­ლე­ე­ბის სწავ­ლის პრო­ცეს­ში ჩარ­თ­ვა­ში ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბა. მთლი­ა­ნო­ბა­ში, სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის სტა­ტუ­სის მი­ხედ­ვით გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბა სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი არ აღ­მოჩ­ნ­და.
ქარ­თ­ველ მას­წავ­ლებ­ლებ­ში რო­გორც პრო­ფე­სი­ით, ასე­ვე სა­მუ­შაო ად­გი­ლით კმა­ყო­ფი­ლე­ბა TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე მა­ღა­ლია:  ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის მხო­ლოდ 12% ამ­ბობს, რომ სკო­ლას შე­იც­ვ­ლი­და, TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი კი 21%-ია. ქარ­თ­ვე­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 92% ეთან­ხ­მე­ბა დე­ბუ­ლე­ბას, რომ სი­ა­მა­ყით მუ­შა­ობს თა­ვის სკო­ლა­ში, 90% თა­ვის სკო­ლას რე­კო­მენ­და­ცი­ას გა­უ­წევ­და, რო­გორც კარგ სა­მუ­შაო ად­გილს, 91% კმა­ყო­ფი­ლია საქ­მი­ა­ნო­ბის ხა­რის­ხით თა­ვის სკო­ლა­ში, 89% კმა­ყო­ფი­ლია თა­ვი­სი სამ­სა­ხუ­რით.
მას­წავ­ლებ­ლე­ბის სამ­სა­ხუ­რით კმა­ყო­ფი­ლე­ბა­ზე სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ეფექ­ტი აქვს სტაჟს: მას­წავ­ლებ­ლად მუ­შა­ო­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბის ზრდას­თან ერ­თად იკ­ლებს სამ­სა­ხუ­რით კმა­ყო­ფი­ლე­ბა. ასე­ვე მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და სკო­ლე­ბის ზო­გი­ერ­თი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბის შემ­დეგ, სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ეფექ­ტი აქვს სა­განს, რო­მელ­საც მას­წავ­ლე­ბე­ლი ას­წავ­ლის: ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლებ­ლებ­თან შე­და­რე­ბით მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და­ბა­ლია სამ­სა­ხუ­რით კმა­ყო­ფი­ლე­ბა მა­თე­მა­ტი­კის, სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო საგ­ნე­ბის, სო­ცი­ა­ლუ­რი მეც­ნი­ე­რე­ბე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­ში და მა­ღა­ლია ხე­ლოვ­ნე­ბის, რე­ლი­გი­ის, სა­ხე­ლო­ბო უნა­რე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­ში.


სკო­ლის დი­რექ­ტო­რე­ბი და მა­თი საქ­მი­ა­ნო­ბა
ტი­პუ­რი დი­რექ­ტო­რი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 50 წლის ქა­ლია (ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 60% ქა­ლია). TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში დი­რექ­ტო­რებ­ში ქა­ლე­ბი ჭარ­ბო­ბენ (სა­შუ­ა­ლოდ 50%). თუმ­ცა ქვეყ­ნებს შო­რის გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი ძა­ლი­ან თვალ­სა­ჩი­ნოა. მა­გა­ლი­თი­სათ­ვის, თუ ბრა­ზი­ლი­ა­ში, ლატ­ვი­ა­ში, რუ­მი­ნეთ­სა და ბულ­გა­რეთ­ში ქა­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი 60%-ს აღე­მა­ტე­ბა, იაპო­ნი­ა­სა და კო­რე­ა­ში სკო­ლის დი­რექ­ტო­რე­ბის 80%-ზე მე­ტი მა­მა­კა­ცია. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ისე­ვე, რო­გორც სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში გენ­დე­რუ­ლი ბა­ლან­სი, მას­წავ­ლებ­ლებ­თან შე­და­რე­ბით, რო­მელ­თა შო­რის უმე­ტე­სო­ბა ქა­ლია, დი­რექ­ტო­რებს შო­რის უფ­რო მე­ტა­დაა და­ცუ­ლი.
ასა­კობ­რი­ვი გა­ნა­წი­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე სხვა ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­თან შე­და­რე­ბით, მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მა­ღა­ლია 40 წლამ­დე ასა­კის დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რო­ბის კან­დი­და­ტებს არ მო­ეთხო­ვე­ბათ არც პე­და­გო­გი­უ­რი გა­ნათ­ლე­ბა და არც სკო­ლის მარ­თ­ვა­ში სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო გა­ნათ­ლე­ბა. ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი თვლის, რომ მათ მო­სამ­ზა­დე­ბელ პროგ­რა­მა­ში შე­დი­ო­და რო­გორც პე­და­გო­გი­უ­რი, ასე­ვე სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვი­სა და სკო­ლის ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბის კომ­პო­ნენ­ტე­ბი. დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი, რო­მელ­თა მო­სამ­ზა­დე­ბელ პროგ­რა­მა­ში და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი კომ­პო­ნენ­ტე­ბი არ შე­დი­ო­და, TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნებს შო­რის ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­შია. სა­შუ­ა­ლოდ, TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის დი­რექ­ტო­რე­ბის 15% ამ­ბობს, რომ მათ მო­სამ­ზა­დე­ბელ პროგ­რა­მა­ში არ შე­დი­ო­და სკო­ლის ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბის კომ­პო­ნენ­ტი, 10% ამ­ბობს, რომ არ შე­დი­ო­და პე­და­გო­გი­კა და 22% ამ­ბობს, რომ არ შე­დი­ო­და სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვა. თუმ­ცა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის უდი­დეს ნა­წილს სკო­ლის მარ­თ­ვა­სა და ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კითხე­ბი (გარ­და პე­და­გო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტი­სა) არა პრო­ფე­სი­ა­ში შეს­ვ­ლამ­დე, არა­მედ პრო­ფე­სი­ა­ში შეს­ვ­ლის შემ­დეგ აქვს შეს­წავ­ლი­ლი.
სკო­ლის ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბის კომ­პო­ნენ­ტი, თა­ვი­ანთ ფორ­მა­ლი­ზე­ბულ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მა­ში (სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო პროგ­რა­მა, ტრე­ნინ­გე­ბი), ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 10%-მა გა­ი­ა­რა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, 68%-მა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ, ხო­ლო 18%-მა რო­გორც თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, ასე­ვე შემ­დეგ. TალჳS-ში მო­ნა­წი­ლე ქყეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის ნა­ხე­ვა­რი მა­ინც სკო­ლის ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბას დი­რექ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ის და­კა­ვე­ბამ­დე სწავ­ლობს.
სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვა ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 19%-მა შე­ის­წავ­ლა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, ხო­ლო 24%-მა რო­გორც თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, ასე­ვე თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ. 55%-მა სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვის სას­წავ­ლო პროგ­რა­მა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ გა­ი­ა­რა. ასე­თი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლო შეგ­ვიძ­ლია მი­ვა­კუთ­ვ­ნოთ ქვეყ­ნე­ბის იმ ჯგუფს, რომ­ლებ­შიც დი­რექ­ტო­რე­ბი სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვას, ძი­რი­თა­დად, თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ სწავ­ლო­ბენ.
პე­და­გო­გი­უ­რი კომ­პო­ნენ­ტი ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის თით­ქ­მის ნა­ხე­ვარს (44%) თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე აქვს გავ­ლი­ლი, ხო­ლო 25%-ს რო­გორც დი­რექ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ის და­კა­ვე­ბამ­დე, ასე­ვე დი­რექ­ტო­რად მუ­შა­ო­ბის დროს. ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 28%-მა ეს კომ­პო­ნენ­ტი მხო­ლოდ დი­რექ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ შე­ის­წავ­ლა. სა­გუ­ლის­ხ­მოა, რომ დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი, რომ­ლებ­მაც პე­და­გო­გი­კა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე (ან შემ­დეგ) შე­ის­წავ­ლეს TALIS-ის ქვეყ­ნებ­ში სა­შუ­ა­ლოდ 84%-ია, ხო­ლო ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში (გარ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, ჩე­ხე­თის, კვიპ­რო­სი­სა და პორ­ტუ­გა­ლი­ი­სა) 70%-ს აღე­მა­ტე­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ეს შე­დე­გე­ბი იმე­დის მომ­ცე­მია და დი­რექ­ტო­რო­ბი­სათ­ვის მომ­ზა­დე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის არ­სე­ბო­ბა­ზე მი­უ­თი­თებს, გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია მომ­ზა­დე­ბის პროგ­რა­მე­ბის თვი­სებ­რი­ვი ფაქ­ტო­რიც — რამ­დე­ნად ეფექ­ტი­ა­ნია ის მო­სამ­ზა­დე­ბე­ლი პროგ­რა­მე­ბი, რომ­ლებ­შიც ქარ­თ­ველ­მა დი­რექ­ტო­რებ­მა მი­ი­ღეს მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა.
ტი­პურ ქარ­თ­ველ დი­რექ­ტორს დი­რექ­ტო­რად მუ­შა­ო­ბის 10-წლი­ა­ნი, მას­წავ­ლებ­ლად მუ­შა­ო­ბის 23-წლი­ა­ნი და სხვა პო­ზი­ცი­ებ­ზე მუ­შა­ო­ბის 6-წლი­ა­ნი გა­მოც­დი­ლე­ბა აქვს. სკო­ლა­ში ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ულ პო­ზი­ცი­ა­ზე მუ­შა­ო­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 8 წე­ლია.
რო­გორც გა­მო­კითხ­ვი­დან ირ­კ­ვე­ვა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ისე­ვე რო­გორც TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში, სკო­ლებს მას­წავ­ლებ­ლად ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში მუ­შა­ო­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბის მქო­ნე ხალ­ხი მარ­თავს. მა­გა­ლი­თი­სათ­ვის, იაპო­ნი­ა­სა და კო­რე­ა­ში სა­შუ­ა­ლოდ დი­რექ­ტო­რებს მას­წავ­ლებ­ლად მუ­შა­ო­ბის, და­ახ­ლო­ე­ბით 30 წლის გა­მო­ცი­ლე­ბა აქვთ. TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნებ­ში, სა­შუ­ა­ლოდ, დი­რექ­ტო­რებს მას­წავ­ლებ­ლად მუ­შა­ო­ბის 21-წლი­ა­ნი გა­მოც­დი­ლე­ბა აქვთ.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის, და­ახ­ლო­ე­ბით, 16% ამ­ჟა­მინ­დელ სკო­ლა­ში დი­რექ­ტო­რად 15 წელ­ზე მე­ტია მუ­შა­ობს. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 15 წელ­ზე დი­დი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თ­სა და იმა­ვე სკო­ლა­ში დი­რექ­ტო­რად მო­მუ­შა­ვე­თა წი­ლი უფ­რო მა­ღა­ლია სოფ­ლის სკო­ლებ­ში (18%), ვიდ­რე ქა­ლა­ქის სკო­ლებ­ში (12%) და კერ­ძო სკო­ლებ­ში (21%), ვიდ­რე სა­ჯა­რო სკო­ლებ­ში (16%). ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი ასე­ვე გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა დი­რექ­ტო­რე­ბის სქე­სის მი­ხედ­ვით: 15 წელ­ზე მე­ტი ხნით ერთ სკო­ლა­ში დი­რექ­ტო­რად მო­მუ­შა­ვე­თა წი­ლი ქა­ლებ­ში 12%-ია, კა­ცებ­ში კი — 21%.
TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბას სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვის კომ­პო­ნენ­ტი დი­რექ­ტო­რის პო­ზი­ცი­ის და­კა­ვე­ბამ­დე აქვს გავ­ლი­ლი. სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვა ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 19%-მა შე­ის­წავ­ლა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, ხო­ლო 24%-მა რო­გორც თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბამ­დე, ასე­ვე თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ. 55%-მა სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის მარ­თ­ვის პროგ­რა­მა თა­ნამ­დე­ბო­ბის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ გა­ი­ა­რა.
ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბი, სა­შუ­ა­ლოდ, თა­ვი­ან­თი დრო­ის 34%-ს უთ­მო­ბენ ად­მი­ნის­ტ­რი­რე­ბა­სა და მარ­თ­ვას, დრო­ის მე­ოთხედს — სას­წავ­ლო გეგ­მა­სა და სწავ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კითხე­ბის წარ­მარ­თ­ვას, დრო­ის მე­ხუ­თედს — მოს­წავ­ლე­ებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას, დრო­ის, და­ახ­ლო­ე­ბით, 12%-ს — მშობ­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას, დრო­ის 7%-ს თემ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას, დრო­ის 4%-ს კი სხვა სა­მუ­შა­ოს.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში სკო­ლის გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვე­ბა დი­რექ­ტო­რის მო­ვა­ლე­ო­ბა­ში შე­დის. ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი აქ­ცენ­ტი კეთ­დე­ბა მას­წავ­ლებ­ლე­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ზეც. სკო­ლის დი­რექ­ტო­რე­ბის კითხ­ვარ­ში შე­ვი­და კითხ­ვა იმის შე­სა­ხებ — იყო თუ არა დი­რექ­ტო­რი ჩარ­თუ­ლი ამ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში გა­მო­კითხ­ვის ჩა­ტა­რე­ბის დრო­ი­სათ­ვის ბო­ლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში.
ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი, რომ­ლე­ბიც ასეთ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში იყ­ვ­ნენ ჩარ­თულ­ნი TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მა­ღა­ლია. ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 94% ამ­ბობს, რომ ბო­ლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩარ­თუ­ლი იყო მოს­წავ­ლე­თა შე­ფა­სე­ბის შე­დე­გებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით სკო­ლის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო მიზ­ნე­ბი­სა და პროგ­რა­მე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში და დი­რექ­ტო­რე­ბის 87% ამ­ბობს, რომ ბო­ლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მი­ი­ღო სკო­ლა­ში პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ში. თუ დი­რექ­ტო­რე­ბის პა­სუ­ხე­ბის მი­ხედ­ვით ვიმ­ს­ჯე­ლებთ, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, მოს­წავ­ლე­თა შე­დე­გებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით სკო­ლის გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ში ჩარ­თუ­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი უფ­რო მა­ღა­ლია, ვიდ­რე კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პულ ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში. ასე­ვე უფ­რო მა­ღა­ლი, ვიდ­რე კარ­გად გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ან­გა­რიშ­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სის­ტე­მე­ბი­სა და მა­ღა­ლი ავ­ტო­ნო­მი­უ­რო­ბის მქო­ნე ქვეყ­ნებ­ში, რო­გო­რე­ბი­ცაა, მა­გა­ლი­თად: ჰო­ლან­დია და ავ­ს­ტ­რა­ლია. ასე­თი შე­დე­გი შე­იძ­ლე­ბა აიხ­ს­ნას იმ გა­რე­მო­ე­ბით, რომ TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის ნა­წილ­ში, მოს­წავ­ლე­თა შე­დე­გებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით, სკო­ლის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო მიზ­ნე­ბი­სა და პროგ­რა­მე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა არ ატა­რებს ყო­ველ­წ­ლი­ურ ხა­სი­ათს. კი­დევ ერ­თი მი­ზე­ზი შე­იძ­ლე­ბა იყოს ის, რომ ქარ­თ­ველ და ჰო­ლან­დი­ელ დი­რექ­ტო­რებს გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლად ეს­მით მოს­წავ­ლე­თა მოს­წ­რე­ბი­სა და შე­ფა­სე­ბის შე­დე­გებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით სკო­ლის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო მიზ­ნე­ბი­სა და სას­წავ­ლო პროგ­რა­მე­ბი­სა და სკო­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მის შე­მუ­შა­ვე­ბა.
TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნებ­ლებს თუ შე­ვა­და­რებთ, ვნა­ხავთ, რომ ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის ჩარ­თუ­ლო­ბა ისეთ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში, რო­გო­რე­ბი­ცაა სხვა სკო­ლე­ბის დი­რექ­ტო­რებ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა და საკ­ლა­სო დის­ციპ­ლი­ნის პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რა, TALIS-ის ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე მა­ღა­ლია. თუმ­ცა, ქარ­თ­ველ დი­რექ­ტო­რებ­ში მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და­ბა­ლია ისე­თი დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი, რომ­ლე­ბიც ძა­ლი­ან ხში­რად ან ხში­რად მუ­შა­ო­ბენ სწავ­ლე­ბის ახა­ლი მიდ­გო­მე­ბის შე­სა­მუ­შა­ვებ­ლად მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის წა­ხა­ლი­სე­ბა­ზე.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ძა­ლი­ან მა­ღა­ლია ისე­თი დი­რექ­ტო­რე­ბის წი­ლი (85%), რომ­ლე­ბიც პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბას სკო­ლის ბი­უ­ჯე­ტის გა­ნა­წი­ლე­ბის შე­სა­ხებ სას­კო­ლო სა­ზო­გა­დო­ე­ბის სხვა წარ­მო­მად­გენ­ლებს — მას­წავ­ლებ­ლებს, სა­მე­ურ­ვეო საბ­ჭოს ან სკო­ლის მარ­თ­ვის ჯგუ­ფის სხვა წევ­რებს — უზი­ა­რე­ბენ. მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნებს შო­რის ეს ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია.
კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე დი­რექ­ტო­რე­ბის 61% ამ­ბობს, რომ სკო­ლა­ში მოს­წავ­ლე­თა დის­ციპ­ლი­ნის პო­ლი­ტი­კი­სა და პრო­ცე­დუ­რე­ბის გან­საზღ­ვ­რა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა სკო­ლის თე­მის სხვა წევ­რებს ეკის­რე­ბათ. ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი ასე­ვე მა­ღა­ლია სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში: დი­რექ­ტო­რე­ბის 79% ამ­ბობს, რომ მოს­წავ­ლე­თა დის­ციპ­ლი­ნის პო­ლი­ტი­კი­სა და პრო­ცე­დუ­რე­ბის გან­საზღ­ვ­რა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა აკის­რია სკო­ლის თე­მის სხვა წევ­რებს (სკო­ლის მარ­თ­ვის გუნ­დის სხვა წევ­რებს — 54%, მას­წავ­ლებ­ლებს — 15%, სა­მე­ურ­ვეო საბ­ჭოს — 38%).
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბი ძი­რი­თა­დად ეთან­ხ­მე­ბი­ან დე­ბუ­ლე­ბას იმის შე­სა­ხებ, რომ მათ სკო­ლა­ში თა­ნამ­შ­რომ­ლებს გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის პრო­ცეს­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მი­ღე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს სთა­ვა­ზო­ბენ, თუმ­ცა, ამა­ვე დროს, დი­რექ­ტო­რე­ბის მე­სა­მე­დი ეთან­ხ­მე­ბა ან სრუ­ლი­ად ეთან­ხ­მე­ბა იმას, რომ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბებს და­მო­უ­კი­დებ­ლად იღებს. TალჳS-ის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელ­თან შე­და­რე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის მეტ­ნაკ­ლე­ბად მცი­რე ნა­წი­ლი აცხა­დებს, რომ მათ სკო­ლებ­ში მშობ­ლებ­სა და მოს­წავ­ლე­ებს გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას სთა­ვა­ზო­ბენ.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბი­სათ­ვის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ყვე­ლა­ზე გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი ფორ­მა „კურ­სებ­ში, ტრე­ნინ­გებ­სა და გაც­ნო­ბით ვი­ზი­ტებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბაა“ — გა­მო­კითხ­ვის დრო­ი­სათ­ვის, ბო­ლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის 52%-ს მი­უ­ღია მო­ნა­წი­ლე­ბა ამ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში.
სხვა ქვეყ­ნებ­თან შე­და­რე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ნაკ­ლე­ბად გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლია „პრო­ფე­სი­უ­ლი ქსე­ლის ფარ­გ­ლებ­ში მენ­ტო­რო­ბა ან კვლე­ვის ჩა­ტა­რე­ბა“ — ქარ­თ­ვე­ლი დი­რექ­ტო­რე­ბის მხო­ლოდ 14%-ს მი­უ­ღია ასეთ აქ­ტი­ვო­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა ბო­ლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბებ­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა სკო­ლე­ბის მდე­ბა­რე­ო­ბის, დი­რექ­ტო­რე­ბის სქე­სი­სა და ასა­კის მი­ხედ­ვით. თუ ერ­თი წლის შე­დე­გე­ბის მი­ხედ­ვით ვიმ­ს­ჯე­ლებთ, ყვე­ლა­ზე აქ­ტი­უ­რად პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის აქ­ტი­ვო­ბებ­ში 50-59 წლის დი­რექ­ტო­რე­ბი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ. ამ ასა­კობ­რივ ჯგუფ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 83%-ია მა­შინ, რო­ცა 30-39 წლის დი­რექ­ტო­რებ­ში — 63%, 40-49 წლის დი­რექ­ტო­რებ­ში — 75%, ხო­ლოდ 60 წლი­სა და უფ­რო­სი ასა­კის დი­რექ­ტო­რებ­ში — 78%. მცი­რე, მაგ­რამ სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი და­ფიქ­სირ­და სკო­ლე­ბის მდე­ბა­რე­ო­ბის მი­ხედ­ვით: პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბი­სა­კენ მი­მარ­თულ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი და­ბა­ლია სოფ­ლად და ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლია ქა­ლა­ქებ­სა და მცი­რე ქა­ლა­ქებ­ში. თბი­ლის­ში ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი, სხვა ქა­ლა­ქებ­თან შე­და­რე­ბით, და­ბა­ლია. კერ­ძო და სა­ჯა­რო სკო­ლე­ბის დი­რექ­ტო­რებს შო­რის პრო­ფე­სი­ულ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მი­ხედ­ვით სტა­ტის­ტი­კუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი არ და­ფიქ­სირ­და.


დი­რექ­ტო­რის კმა­ყო­ფი­ლე­ბა სამ­სა­ხუ­რით
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ისე­ვე რო­გორც TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის უდი­დეს ნა­წილ­ში, დი­რექ­ტო­რე­ბის უმე­ტე­სო­ბა კმა­ყო­ფი­ლია რო­გორც პრო­ფე­სი­ით, ასე­ვე სა­მუ­შაო ად­გი­ლით. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის 84% ამ­ბობს, რომ დი­რექ­ტო­რის პრო­ფე­სი­ის უპი­რა­ტე­სო­ბე­ბი გა­და­წო­ნის მის ნაკ­ლო­ვა­ნე­ბებს. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე ქვეყ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბელს ემ­თხ­ვე­ვა. დი­რექ­ტო­რე­ბის 91% ეთან­ხ­მე­ბა იმ დე­ბუ­ლე­ბას, რომ თა­ვი­დან არ­ჩე­ვა­ნის წი­ნა­შე დად­გო­მის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მა­ინც დი­რექ­ტო­რო­ბას აირ­ჩევ­და და 95% არ ნა­ნობს, რომ ეს პრო­ფე­სია აირ­ჩია. სა­გუ­ლის­ხ­მოა, რომ აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის ყვე­ლა სხვა ქვე­ყა­ნა­ში (რუ­მი­ნე­თი, ბულ­გა­რე­თი, სლო­ვა­კე­თი, სერ­ბე­თი, ლატ­ვია, ჩე­ხე­თი, სლო­ვა­კე­თი), პრო­ფე­სი­ით დი­რექ­ტო­რე­ბის კმა­ყო­ფი­ლე­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი TALIS-ში მო­ნა­წი­ლე სხვა ქყვე­ნებ­თან შე­და­რე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე ასე­ვე და­ბა­ლია.
დი­რექ­ტო­რე­ბის 81% ეთან­ხ­მე­ბა იმ დე­ბუ­ლე­ბას, რომ შერ­ჩე­ვის არ­სე­ბუ­ლი სის­ტე­მა უზ­რუნ­ველ­ყოფს ისე­თი დი­რექ­ტო­რის შერ­ჩე­ვას, რო­მელ­საც შე­უძ­ლია სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის პრო­ცე­სის და­გეგ­მ­ვა და გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა; 19% არ ეთან­ხ­მე­ბა ამ დე­ბუ­ლე­ბას. დი­რექ­ტო­რე­ბის 84% ეთან­ხ­მე­ბა იმას, რომ არ­სე­ბუ­ლი სის­ტე­მა უზ­რუნ­ველ­ყოფს ისე­თი დი­რექ­ტო­რის შერ­ჩე­ვას, რო­მელ­საც შე­უძ­ლია შე­ი­მუ­შა­ოს და გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს სკო­ლის გან­ვი­თა­რე­ბის გეგ­მა; 16% არ ეთან­ხ­მე­ბა ამ მო­საზ­რე­ბას. დი­რექ­ტო­რე­ბის 84% თვლის, რომ შერ­ჩე­ვის არ­სე­ბუ­ლი მე­ქა­ნიზ­მი არ­ჩევს ისეთ დი­რექ­ტო­რებს, რო­მელ­თაც შე­უძ­ლი­ათ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის პრო­ფე­სი­ულ გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე ზრუნ­ვა. დი­რექ­ტო­რე­ბის ყვე­ლა­ზე დი­დი ნა­წი­ლი (86%) ეთან­ხ­მე­ბა იმ დე­ბუ­ლე­ბას, რომ არ­სე­ბუ­ლი მე­ქა­ნიზ­მი უზ­რუნ­ველ­ყოფს ისე­თი დი­რექ­ტო­რე­ბის შერ­ჩე­ვას, რო­მელ­თაც სა­მი­ნის­ტ­როს რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის შეს­რუ­ლე­ბა შე­უძ­ლი­ათ. დი­რექ­ტო­რე­ბის 22% არ ეთან­ხ­მე­ბა იმას, რომ ასე­თი ფორ­მით შერ­ჩე­ულ დი­რექ­ტო­რებს შე­უძ­ლი­ათ მშობ­ლებ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა. ამ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბებ­ში არ და­ფიქ­სირ­და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი დი­რექ­ტო­რე­ბის ან სკო­ლე­ბის მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით.
გა­მო­კითხ­ვის ფარ­გ­ლებ­ში, დი­რექ­ტო­რებ­სა და მას­წავ­ლებლს სთხო­ვეს, მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით შე­ე­ფა­სე­ბი­ნათ დი­რექ­ტო­რე­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბის სხვა სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სის­ტე­მებ­ში გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბი. რო­გორც დი­რექ­ტო­რებ­ში, ასე­ვე მას­წავ­ლებ­ლებ­ში დი­რექ­ტო­რე­ბის შე­ფა­სე­ბის ყვე­ლა­ზე მი­სა­ღე­ბი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი მოს­წავ­ლე­თა მიღ­წე­ვე­ბია: დი­რექ­ტო­რე­ბის 40% ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და 54% მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მი­იჩ­ნევს ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს დი­რექ­ტო­რე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად, ხო­ლო მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 31% ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და 62% — მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად.
თვით­შე­ფა­სე­ბის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი დი­რექ­ტო­რებ­ში პო­პუ­ლა­რო­ბით მე­ო­რე ად­გილ­ზეა — დი­რექ­ტო­რე­ბის 34% დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბის ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად, 60% კი — მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად მი­იჩ­ნევს. ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 88% მი­იჩ­ნევს მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად.
დი­რექ­ტო­რე­ბი ასე­ვე მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად თვლი­ან სა­მე­ურ­ვეო საბ­ჭოს მი­ერ დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბას წი­ნას­წარ შე­თან­ხ­მე­ბუ­ლი კრი­ტე­რი­უ­მე­ბის მი­ხედ­ვით. ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს დი­რექ­ტო­რე­ბის 94% მი­იჩ­ნევს მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და დი­რექ­ტო­რე­ბის „რე­ი­ტინ­გ­ში“ მე­სა­მე ად­გილ­ზეა. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლიც მი­იჩ­ნევს ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად, თუმ­ცა დი­რექ­ტო­რებ­თან შე­და­რე­ბით უფ­რო სკეპ­ტი­კუ­რად ეკი­დე­ბი­ან მას.
სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის გა­მო­კითხ­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბით დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბა მას­წავ­ლებ­ლებ­ში პო­პუ­ლა­რო­ბით მე­ო­რე ად­გილ­ზეა. ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენტს დი­რექ­ტო­რებ­ში უფ­რო მე­ტი მომ­ხ­რე ჰყავს, ვიდ­რე მას­წავ­ლებ­ლებ­ში. მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 24% და დი­რექ­ტო­რე­ბის 32% თვლის მას ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნ­ელოვ­ნად და დი­რექ­ტო­რე­ბის 62% და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის 65% მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად.
მშობ­ლე­ბის გა­მო­კითხ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბა­საც მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და დი­რექ­ტო­რე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი ემ­ხ­რო­ბა. თუმ­ცა ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტის მი­მართ სკეპ­ტი­კუ­რად გან­წყო­ბილ­თა წი­ლი დი­რექ­ტო­რებ­ში მხო­ლოდ 7%, მას­წავ­ლებ­ლებ­ში კი — 21%-ია.
მთლი­ა­ნო­ბა­ში, შე­ფა­სე­ბის გა­რე ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბის მი­მართ შე­და­რე­ბით სკეპ­ტი­კუ­რად დი­რექ­ტო­რე­ბი არი­ან გან­წყო­ბილ­ნი. რე­სურ­ს­ცენ­ტ­რის თუ სა­მი­ნის­ტ­როს რო­მე­ლი­მე უწყე­ბის მი­ერ დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბის იდეა აქამ­დე გან­ხი­ლულ ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტებ­თან შე­და­რე­ბით ნაკ­ლე­ბად მი­სა­ღე­ბი ჩანს. ყო­ვე­ლი მე­ა­თე დი­რექ­ტო­რი არ მი­იჩ­ნევს მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად რე­სურ­ს­ცენ­ტ­რი­სა თუ გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს რო­მე­ლი­მე უწყე­ბის მი­ერ დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბას.
დი­რექ­ტო­რე­ბის ტეს­ტი­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა დი­რექ­ტო­რის შე­სა­ფა­სებ­ლად მას­წავ­ლებ­ლებ­ში ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად პო­პუ­ლა­რუ­ლი აღ­მოჩ­ნ­და. ყო­ვე­ლი მე­სა­მე მას­წავ­ლებ­ლის აზ­რით, ეს ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი არ არის დი­რექ­ტო­რის შე­ფა­სე­ბი­სას მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი. დი­რექ­ტო­რებ­ში ამ ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბას მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად 82% მი­იჩ­ნევს.
სწავ­ლე­ბი­სა და სწავ­ლის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვის (TALIS) ეროვ­ნუ­ლი ან­გა­რი­შის ბო­ლო თა­ვი ეთ­მო­ბა რე­კო­მენ­და­ცი­ებს, რო­მელ­თა გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა უდა­ვოდ შე­უწყობს ხელს გა­ნათ­ლე­ბის ეფექ­ტუ­რი პო­ლი­ტი­კის შე­მუ­შა­ვე­ბას; გაზ­რ­დის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და დი­რექ­ტო­რე­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბებ­ზე წვდო­მას; შე­საძ­ლე­ბელს გახ­დის, ასე­ვე, სკო­ლის დი­რექ­ტო­რის საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბის გა­მიჯ­ვ­ნას იმ შე­ფა­სე­ბი­სა­გან, რო­მე­ლიც შერ­ჩე­ვას ემ­სა­ხუ­რე­ბა და დი­რექ­ტორ­თა შერ­ჩე­ვის ეფექ­ტი­ა­ნი, გამ­ჭ­ვირ­ვა­ლე და დი­რექ­ტო­რის სტან­დარ­ტ­თან მი­სა­და­გე­ბუ­ლი მე­ქა­ნიზ­მის შე­მუ­შა­ვე­ბას; მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და დი­რექ­ტო­რე­ბის კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბის ზრდას და ზოგადად, განათლების სისტემის საერთაშორისო სტან­დარ­ტ­თან შე­სა­ბა­მი­სობაში მოყვანას.

მო­ამ­ზა­და
ლა­ლი თვა­ლა­ბე­იშ­ვილ­მა

25-28(942)N