2016-03-17 გარე დაკვირვება — შეფასების ზუსტი და ობიექტური ინსტრუმენტი 1 მარტიდან დაიწყო პედაგოგთა საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის ერთ-ერთი სავალდებულო აქტივობის — მასწავლებელთა პრაქტიკის შეფასების, ე.წ. „გარე დაკვირვების“ პილოტირება. როგორც შეფასებისა და გამოცდების ცენტრის ხელმძღვანელმა მაია მიმინოშვილმა ერთ-ერთ ინტერვიუში განაცხადა, გარე დაკვირვებით შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი ეცდება დაამტკიცოს — შეუძლია თუ არა პედაგოგს კარგი გაკვეთილის ჩატარება, რამდენად ადეკვატურად იყენებს პრაქტიკაში საგნის თეორიულ ცოდნას, მის ხელთ არსებულ რესურსებსა თუ სტრატეგიებს.
პილოტირებასთან დაკავშირებულ შეკითხვებს პასუხობს პროფესიული უნარების ჯგუფის ხელმძღვანელი ირინა ჟვანია:
— მიმდინარეობს მასწავლებლის პრაქტიკის შეფასების — გარე დაკვირვების პილოტირება. რას გულისხმობს ეს პროცესი?
— პილოტირების პროცესი გაცილებით ადრე დაიწყო. ამ ეტაპზე, მთლიანი პროცესის პილოტირება მიმდინარეობს, რაც გულისხმობს იმას, რომ მასწავლებლებს, ამ პროცესში, შესაძლებლობა აქვთ დარეგისტრირდნენ naec.ge-ზე. შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულ ცენტრში ამისთვის სპეციალური პროგრამა შემუშავდა— მასწავლებლები რეგისტრირდებიან ვებგვერდზე და ონლაინრეჟიმში ტვირთავენ გაკვეთილების გეგმებს. შემდეგ ატარებენ გაკვეთილებს, იწერენ ვიდეოფირზე და ჩაწერიდან გარკვეული პერიოდის შემდეგ (2-3 დღეს ვაძლევთ ვადას), ასევე ონლაინრეჟიმში, შეუძლიათ ატვირთონ თავიანთი რეფლექსიის დოკუმენტი — მაწავლებელი აანალიზებს და მოკლედ წერს, როგორ აფასებს მის მიერ ჩატარებულ გაკვეთილს, რა იყო დადებითი მხარე, რა — უარყოფითი; თუ გეგმას არ მიჰყვა და რამე შეცვალა, რამ გამოიწვია ეს და ა.შ. ამის ფორმაც შემუშავებული გვაქვს და ატვირთულია ცენტრის ვებგვერდზე. ამდენად, დაწყებულია სრული პროცესის პილოტირება. რასაკვირველია, ამ პროცესში მასწავლებელს ეხმარება სკოლის ადმინისტრაცია და ინფორმაციული ტექნოლოგიების სპეციალისტი, რომელიც სკოლაზეა მიმაგრებული.
პილოტირების პროცესში, მასწავლებლებს შესაძლებლობას ვაძლევთ, ჩაიწერონ 3-3 გაკვეთილი და ამ სამი გაკვეთილიდან, გადმოსაგზავნად, ორი შეარჩიონ. გვინდა, ყველა ის დეტალი გამოვცადოთ, რამაც შესაძლოა რეალური დაკვირვების დროს იჩინოს თავი. პროცესი მაქსიმალურად მიმსგავსებულია რეალურს და გვაინტერესებს, სად შეიძლება გამოჩნდეს რაიმე პრობლემა.
მასწავლებლისთვის წაყენებული პირობა ასეთია: სანამ გაკვეთილები ჩატარდება, უნდა აიტვირთოს სამივე გაკვეთილის გეგმა, მაგრამ ჩანაწერი — მხოლოდ იმ ორი გაკვეთილის, რომელიც თვითონ მასწავლებელმა შეარჩია, როგორც, მისი აზრით, საუკეთესო. ასევე, მასწავლებელი ატვირთავს მხოლოდ ორ რეფლექსიის დოკუმენტს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ეს ის ორი გაკვეთილია, რომელიც მასწავლებელმა შეარჩია. ამ ეტაპზე, რადგან ჩვენ, გარდა პროცესისა, თვითონ შეფასების რუბრიკას ვხვეწთ, მასწავლებლებს ვთხოვთ, მესამე გაკვეთილიც გადმოგვიგზავნონ, როგორც ჩვენთვის სამუშაო მასალა.
— პილოტირების პროცესი შეფასების რუბრიკის გამოცდასაც ითვალისწინებს?
— რასაკვირველია. პილოტირების პროცესი ამ რუბრიკის გამოცდასაც გულისხმობს, შეფასების იმ სქემის, რომლის მიხედვითაც მასწავლებლები გარე დაკვირვების პროცესში უნდა შეფასდნენ. შეფასების სქემაში გაწერილია ყველა ის კომპონენტი, ელემენტი და ძირითადი სფერო, რის მიხედვითაც უნდა შეფასდეს მასწავლებლის პროფესიული უნარები. ეს რუბრიკა მთლიანად ეყრდნობა მასწავლებლის პროფესიულ სტანდარტს და მისი გამოცდა, უკვე დიდი ხანია, დაწყებულია. ამისთვის აყვანილი გვყავს ექსპერტები, რომლებიც გვეხმარებიან. გაკვეთილების ჩაწერა წინა გაზაფხულიდან დავიწყეთ, პროცესში ჩართული არიან მოხალისე პედაგოგები, რომლებმაც გაკვეთილების ჩაწერის სურვილი გამოთქვეს. პრინციპში, უკვე ამ პილოტირების ორი ეტაპი გავიარეთ. ნელ-ნელა ამოვწურეთ ყველა ჩანაწერი.
1 მარტს დაწყებული პილოტირებაც ნებაყოფლობითია, ჩართული არიან მოხალისეები, პედაგოგები, ვინც ამ პროცესის მხარდაჭერის სურვილი გამოთქვა. გარდა ამისა, მასწავლებლებს ნამდვილად აქვთ მოტივაცია, რადგან ჩვენ მათ მიერ გადმოგზავნილ ვიდეოგაკვეთილებს ვაფასებთ, ვუბრუნებთ უკუკავშირს — ძალიან დეტალურ ანალიზს. პირველ ეტაპზე, დაახლოებით, 35 გაკვეთილი გვქონდა და თითქმის 35-ივე მასწავლებელს შევხვდით, მათთან ერთად განვიხილეთ უკუკავშირი, რომელიც დავწერეთ. მეორე ეტაპზე გაცილებით მეტი გაკვეთილია. გაკვეთილებს აფასებენ ასევე გარე ექსპერტები, რომლებიც მომავალში, რეალური დაკვირვების პროცესში, იქნებიან შემფასებლები.
— ვინ არიან ის ადამიანები, ვინც გარე ექსპერტებად მოიწვიეთ და გაიარეს თუ არა მათ სპეციალური მომზადება?
— ესენი არიან საგნის სპეციალისტები (აყვანილი გვყავს ყველა საგნის 17 სპეციალისტი), რომლებსაც აქვთ გარკვეული გამოცდილება განათლების სფეროში, ასევე — ჩვენს ცენტრთან მუშაობის გამოცდილება, არიან შემფასებლები. თუმცა, ისინი არ არიან ადამიანები, რომლებიც სკოლაში მოღვაწეობენ, იმიტომ რომ, ამ ეტაპზე, ინტერესთა კონფლიქტია — ყველა მოქმედ პედაგოგს უწევს გარე დაკვირვების გავლა და სანამ ეს პროცესი არ დასრულდება, შემფასებლებად ისინი ვერ აგვყავს.
ამ 17-მა ექსპერტმა, პირველ ეტაპზე, ინტენსიური ერთკვირიანი ტრენინგი გაიარა. ამის შემდეგ დაიწყო, მათთან ერთად, პირველი შეფასება (პირველი ეტაპი). მოხალისე პედაგოგების თითოეულ გაკვეთილს ორი შემფასებელი ჰყავს — პროფესიული უნარების ჯგუფის წევრი და ერთ-ერთი საგნის ექსპერტი. რა მიზანი აქვს ორმაგ შეფასებას? ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად ვაფასებთ ერთი და იმავე გაკვეთილს და შემდეგ ვადარებთ, რომ ვნახოთ, რამდენად კარგად მუშაობს ჩვენი რუბრიკა, შეფასების სქემა. ჩვენი მიზანია, რუბრიკა ისე დაიხვეწოს, რომ შეფასებები მაქსიმალურად ობიექტური იყოს — ორი დამოუკიდებელი შემფასებლის ქულები ერთმანეთს დაემთხვეს. ახლა სწორედ ამ პროცესში ვართ. შესაბამისად, პილოტირების პროცესი გაცილებით ადრე დავიწყეთ, ვიდრე პირველ მარტს და ეს იყო მხოლოდ უშუალოდ რუბრიკის გამოცდა. რასაკვირველია, გაცილებით საინტერესოა სრული პროცესის პილოტირება. ბუნებრივია, შემოსული მასალა ისევ ჩვენი რუბრიკის დახვეწას მოემსახურება.
— როდის დაიწყება რეალური გარე დაკვირვება?
— სავარაუდოდ, მაისის ბოლოს უკვე უნდა იყოს რუბრიკის საბოლოო ვერსია. თვითონ რეალური გარე დაკვირვების დაწყება კი მხოლოდ ჩვენზე არ არის დამოკიდებული. ეს პროცესი რომ დაიწყოს, ყველა სკოლაში უნდა აღიჭურვოს თითო საკლასო ოთახი სპეციალური ტექნიკით. მხოლოდ ამის შემდეგ მიეცემათ მასწავლებლებს გაკვეთილების ჩაწერის შესაძლებლობა.
მიმდინარე პილოტირების პროცესში ჩვენს ტექნიკას ვიყენებთ. ორი ტიპის აპარატურა გვაქვს შეძენილი, რადგან, ამ ეტაპზე, აპარატურასაც ვცდით, რომელი უფრო მოსახერხებელი იქნება იმ მიზნისთვის, რასაც გარე დაკვირვება ემსახურება.
1 მარტს პილოტირება დაიწყო კასპში და რუსთავში, თითოეულში — 10-10 სკოლა. პროცესი, დაახლოებით, 3 დღის განმავლობაში, პარალელურ რეჟიმში მიმდინარეობს — ერთი ტიპის ტექნიკა ერთ ქალაქში მიდის, მეორე ტიპის — მეორე ქალაქში იმის მიხედვით, რამდენი მსურველია სკოლაში. ძირითადად, 4 პედაგოგზე ვჩერდებით, რადგან დღეში ოთხ გაკვეთილზე მეტს ვერ ვიწერთ. ამასთანავე, ოთხი პედაგოგის 3-3 გაკვეთილი გვჭირდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ტექნიკა, სამი დღის განმავლობაში, ერთ სკოლაში რჩება. პილოტირების პროცესში აქტიურად მონაწილეობენ ინფორმაციული ტექნოლოგიების ის სპეციალისტები, რომლებიც სკოლებზე არიან მიმაგრებული. მათ ჩვენი ცენტრის ჳT დეპარტამენტის თანამშრომლებმა ჩაუტარეს ტრენინგი, როგორ მოიხმარონ ტექნიკა. ინფორმაციული ტექნოლოგიების სპეციალისტები პედაგოგებს ჩაწერილი გაკვეთილების Cდ-ზე გადატანაში და, საჭიროების შემთხვევაში, გაკვეთილების ნახვაში უნდა დაეხმარონ. ჯერჯერობით, ეს პროცესი უხარვეზოდ მიმდინარეობს, თუ არ ჩავთვლით იმას, რომ თითო-ოროლა მასწავლებელს, დარეგისტრირების პროცესში, შეექმნა გარკვეული პრობლემა, შესაძლოა იმის გამო, რომ კარგად ვერ გაერკვა ინსტრუქციაში. სამომავლოდ ესეც დაიხვეწება. პილოტირება, რომელიც დაიწყო, სწორედ დეტალების გამოცდას ემსახურება, მათ შორის: როგორ დარეგისტრირდეს მასწავლებელი, როგორ შეარჩიოს გაკვეთილები, როგორ ჩაიწეროს, როგორ მოვიდეს ჩვენამდე ეს ვიდეოჩანაწერი და ა.შ.
შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე დეტალურადაა გაწერილი ინსტრუქცია — რა უნდა გააკეთოს პედაგოგმა, რომ დარეგისტრირდეს, როგორ უნდა ატვირთოს გეგმა, შემდეგ რა ნაბიჯები გადადგას — ყოველ ნაბიჯს თავისი ინსტრუქცია ახლავს. თუმცა, გარკვეული შეკითხვები, ბუნებრივია, მაინც ჩნდება. ამიტომ, მუდმივი კომუნიკაცია გვაქვს სკოლების დირექტორებთან და თუ რაიმე ხარვეზია, ვცდილობთ გამოსწორებას. ამ გადმოსახედიდან შეიძლება ითქვას, რომ სერიოზული დაბრკოლება ჯერ არ ყოფილა, გაკვეთილების ჩაწერა უპრობლემოდ მიმდინარეობს.
— სავარაუდოდ, რამდენი ხანი გაგრძელდება პილოტირების პროცესი?
— გაკვეთილების ჩაწერა, დაახლოებით, 15 აპრილამდე გაგრძელდება. თითო სკოლაში აპარატურა სამი დღე რჩება. თუმცა არის სკოლები, სადაც უფრო მეტ მასწავლებელს აქვს სურვილი, მაგრამ, სამწუხაროდ, ყველას ვერ ვაკმაყოფილებთ, რადგან დროში ვართ შეზღუდული. მიუხედავად ამისა, იქ, სადაც ძალიან დიდია სურვილი, შეიძლება ცოტა უფრო დიდხანს დავტოვოთ აპარატურა, რომ მეტმა მასწავლებელმა ჩაწეროს გაკვეთილები. პილოტირების გეგმა ისე გვაქვს გაწერილი, რომ ეს პროცესი, სავარაუდოდ, აპრილის შუა რიცხვებში უნდა დასრულდეს. შემოვა, დაახლოებით, 106 გაკვეთილი, რომელსაც ჩვენ, ექსპერტებთან ერთად, უნდა ვუყუროთ და შევაფასოთ.
— როგორ მიმდინარეობს შეფასების პროცესი?
— ამ ვიდეოჩანაწერებისთვის სპეციალურად შევიძინეთ საკმაოდ დიდი მოცულობის ფლეშკები (რადგან მასალა ძალიან დიდი მოცულობისაა), რომლებზეც ექსპერტებს ვუწერთ გაკვეთილებს. მათ ხელი აქვთ მოწერილი იმაზე, რომ ეს სრულიად კონფიდენციალური მასალაა (თავიანთ კომპიუტერებში გაკვეთილებს არ იწერენ) და მათ გარდა ამ ჩანაწერებს არავინ ნახავს. შეფასებულ გაკვეთილებს უკან გვიბრუნებენ, ჩვენ ვშლით და ახალს ვუწერთ და ა.შ. დღეს, მაგალითად, ერთ-ერთი ასეთი შეხვედრა გვაქვს დაგეგმილი, ექსპერტთან უნდა შევაჯეროთ შეფასებები. ჩვენ ერთი და იგივე გაკვეთილი ვნახეთ და საინტერესოა, რამდენად დაემთხვა ჩვენი შეფასებები. ყოველი ასეთი ეტაპის გავლის შემდეგ, გაფართოებული შეხვედრები გვაქვს, სადაც რუბრიკის ინტენსიური დამუშავება მიდის, რომ ვნახოთ, როგორ შევცვალოთ ის, რამაც ვერ იმუშავა. ცოტა ხნის წინ გვქონდა სამდღიანი ინტენსიური შეხვედრა და გარკვეული ცვლილებები შევიტანეთ რუბრიკაში. ამ ეტაპსაც რომ დავამთავრებთ, შევიკრიბებით და ისევ შევიტანთ საჭირო ცვლილებებს.
მომავალ კვირას კიდევ ერთი ღონისძიება გვაქვს დაგეგმილი სკოლებში შექმნილი შიდა დაკვირვების ჯგუფების წევრებისთვის. ბუნებრივია, ყველას ვერ გავწვდებით, მაქსიმუმ 30 ადამიანს (ერთ ტრენინგს რამდენიც შეიძლება დაესწროს) ჩავუტარებთ ტრენინგს — გავაცნობთ ამ რუბრიკას და ავუხსნით, როგორ გამოიყენონ შეფასების პროცესში. თავის მხრივ, შიდა დაკვირვებისთვის, ისინი თავიანთ სკოლებში გაივლიან პილოტირებას და თავიანთი კომენტარებით, შენიშვნებით და მოსაზრებებით დაგვიბრუნდებიან.
— რა პრინციპით შეირჩა ეს 30 ადამიანი?
— მასწავლებლის სახლთან თანამშრომლობით, შევჩერდით 10 სკოლაზე (პროცესი ძალიან რომ არ გაიწელოს —ძირითადად, თბილისის). შიდა შეფასების ჯგუფში, სხვადასხვა სკოლაში, სხვადასხვა რაოდენობის ადამიანები არიან, მაგრამ ჩვენ ვთანხმდებით, რომ წარმოდგენილი იყოს 3-3 ადამიანი, რასაკვირველია, სხვადასხვა საგნის პედაგოგი. ყველა საგანი უნდა მოვიცვათ. უკვე დავგეგმეთ სამუშაო გრაფიკი, მასალაც ავაწყვეთ, რომ ორდღიანი ინტენსიური ტრენინგი ჩავატაროთ.
— თქვენთვის რითია საინტერესო შეფასების პროცესი?
— ჩვენთვის შეფასების პროცესი იმდენად არის საინტერესო, რამდენადაც, შეფასების სქემის თვალსაზრისით, ინფორმატიულია. ყოველ ნაბიჯზე, ყოველი შეფასების შემდეგ ვხედავთ, რომ ამა თუ იმ კომპონენტს გარკვეული ცვლილება ეხება, კომპონენტი კი ბევრია, მაგალითად, ბავშვებთან კომუნიკაცია, გარე რესურსის ან სწავლების სტრატეგიების გამოყენება, შეფასების ან შინაგანი მოტივაციის კომპონენტები და სხვ.
რაც შეეხება შეფასების პროცესს, ზოგადად, რატომღაც რთულად მიდის. პრინციპში, ყველა კომპონენტში, სულ რაღაც ცვლილებები შეგვაქვს — ან ვხედავთ, რომ რაღაც დაკვირვებადი არ არის და ამიტომ ამაზე უარს ვამბობთ; ან ვხვდებით, რომ რაღაც არასაკმარისია და დამატებაა საჭირო; ან გასამიჯნია, რომ გადაფარვა არ მოხდეს (რომელიღაც კომპონენტში გვაქვს და აღმოჩნდება, რომ მეორე კომპონენტშიც შეიძლება მოხდეს გადაფარვა, ამიტომ ვცდილობთ გავმიჯნოთ) — ძირითადად, რუბრიკის დამუშავების პროცესი ამას გულისხმობს, გახდეს ადვილად გამოსაყენებელი ინსტრუმენტი და, რაც მთავარია, ძალიან ობიექტური და ზუსტი შეფასების შესაძლებლობას იძლეოდეს.
გარე დაკვირვების დროს მასწავლებელმა გარკვეული ქულა უნდა მიიღოს, რომელიც ჯერ შეთანხმებული არ არის. როგორ დავწერთ ამ ქულას და სად გაივლის ზღვარი — ამისთვის კიდევ სპეციალური პროცედურა უნდა გავიაროთ. ჯერ კიდევ წინ გვაქვს შეთანხმების ძალიან რთული ეტაპი, რაც სწორედ ქულის დაწერას ეხება. გარე დაკვირვებაზე მასწავლებელი 5 კრედიტს იღებს, თან ამაზეა მიბმული სტატუსის შენარჩუნება. ამდენად უმნიშვნელოვანესია, რომ ეს ინსტრუმენტი ძალიან ზუსტი და ობიექტური იყოს. ურთულესი ამოცანაა, რადგან გარე დაკვირვება ისეთი ინსტრუმენტია, რომ სუბიექტურობას ვერ გამორიცხავ, მაგრამ ჩვენ ეს მაქსიმალურად უნდა მოვახერხოთ.
გასწორების პროცესზეც ვფიქრობთ — ერთი ადამიანი ვერ გაასწორებს, იქნება ორი შემფასებელი. მათ ქულებს შევადარებთ ერთმანეთს და, განსხვავების შემთხვევაში, დამატებით, პროცესში მესამე შემფასებელი ჩაერთვება. ჩვენი პილოტირება ამასაც ემსახურება.
როგორც გითხარით, როდის დავიწყებთ რეალურ დაკვირვებას, ამის თქმა გვიჭირს, რადგან ეს მარტო ჩვენზე არ არის დამოკიდებული. განათლების სამინისტრომ უნდა შეიძინოს სათანადო აპარატურა და დაამონტაჟოს ყველა სკოლაში, რაც გარკვეულ დროს მოითხოვს. უბრალოდ, მაისის ბოლოს, ჩვენ მზად ვიქნებით — გვექნება ინსტრუმენტი და უკვე პილოტირებული პროცესი, გვეყოლება კვალიფიციური შემფასებლები და კარგად გვეცოდინება, როგორ ვაწარმოოთ მასწავლებლების დარეგისტრირება. პროგრამა შემუშავებულია, თუ რამე ხარვეზი იქნება, პილოტირების პროცესი გამოაჩენს და გამოვასწორებთ. ძირითადი პრინციპი შემუშავებული გვაქვს, ბევრი რამ უკვე გარკვეულია და დადგენილი, მთავარია, რუბრიკის საბოლოო ვერსია შევათანხმოთ და არა მარტო ჩვენ, სამინისტრომაც გადადგას ნაბიჯები იმისთვის, რომ რეალური დაკვირვება დაიწყოს.
ესაუბრა ლალი თვალაბეიშვილი
|