2016-03-17 „არ შეიძლება ცუდი შედეგი მხოლოდ მასწავლებლის პასუხისმგებლობად ვაქციოთ“ „მინდა გამოვეხმაურო მასწავლებელთა სასერტიფიკაციო გამოცდასთან დაკავშირებულ ემოციურ განცხადებებს!
პირველ რიგში, მივმართავ მშობლებს, ნუ გამოიწვევენ მათ არასასურველი განწყობების სამართავად, რადგან მასწავლებელს აფასებს გამოცდილი ადამიანების ჯგუფი, რომელთათვისაც სერტიფიცირება გახლავთ ერთ-ერთი და არა ერთადერთი კომპონენტი. შესაძლებელია სწორედ გამოცდაჩაბარებული მასწავლებელი აღმოჩნდეს ძალიან სავალალო საგანმანათლებლო სივრცისთვის.
ასევე მივმართავ თხოვნით საზოგადოების იმ ნაწილს, რომელიც არ არის განათლების სფეროს სპეციალისტი, ნუ მისცემთ თავს ყველაფრის თქმისა და გამოხატვის უფლებას, რადგან არსებული გარემოების გამომწვევი მიზეზი ძალიან კომპლექსურია“ — ასე ეხმაურება 24 -ე საჯარო სკოლის ქიმიის მასწავლებელი, სოფიო მშვილდაძე მასწავლებელთა გამოცდების შედეგებით გამოწვეულ აჟიოტაჟს. სოფიო იმ მასწავლებელთა რიცხვს ეკუთვნის, ვინც იანვარში ჩატარებული გამოცდა ვერ ჩააბარა, თუმცა, მისი ასეთი შედეგის ჩვენების ერთადერთი მიზეზი ტესტის სირთულე არაა (როგორც ამას „ჩაჭრილი“ მასწავლებლების უმეტესობა ასახელებს) და გამოსავალი — დამალვა.
თემა რომ ძალიან აქტუალური და უმნიშვნელოვანესია, ეს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე ვლინდება. ქვეყნის განათლების სისტემა ნებისმიერ სფეროზე რომ აირეკლება, ესეც თვალნათლივ ჩანს, ქვეყანაში, ზოგადად, პროფესიონალების დეფიციტია. განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის, თამარ სანიკიძის აღიარებამ: „შედეგი სახარბიელო არ არის, მაგრამ ამ ეტაპზე, უკეთესის მოლოდინი ნამდვილად არ იყო“, საზოგადოების დიდი ნაწილი, განსაკუთრებით — ოპონენტები, გააღიზიანა. მინისტრი ამას იმით ხსნის, რომ: „წინა მთავრობიდან მოყოლებული, ეს პრობლემა მუდმივად არსებობს. სწორედ ამიტომ, სახელმწიფომ შეცვალა მიდგომა — ყველაფერს ვაკეთებთ პედაგოგთა ხელშეწყობისთვის. შეიქმნა ახალი სისტემა, რომელიც მთლიანად მორგებულია პედაგოგების საჭიროებაზე. შარშან შემუშავდა სამოქმედო ჩარჩო. ეს პროცესი რომ 5 წლის წინ დაწყებულიყო, დღეს სულ სხვა სურათი გვექნებოდა“. სხვა სურათი გვექნებოდა, რომ დაწყებულიყო, მაგრამ დღევანდელი რეალობითა და პროცენტებში გადაყვანილი პარქტიკოსი მასწავლებლების შედეგებით, ბუნებრივია, კმაყოფილი ვერავინ დარჩება, მით უფრო, როცა ეს პროცენტები არ კონკრეტდება, მასწავლებელთა რა რაოდენობის 83-მა პროცენტმა ვერ გადალახა მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ქვეყანაში სულ 45 ათასი პრაქტიკოსი მასწავლებელია, რომელთაგან ნაწილს საგნის კომპეტენცია დადასტურებული აქვს, ნაწილს კი — არა. იანვრის გამოცდაზე დარეგისტრირებული 10 552 პედაგოგიდან გამოცდაზე 6 477 გავიდა, მათგან მხოლოდ 1 101-მა გადალახა ზღვარი, 83%-მა კი მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი ვერ გადალახა, ანუ ქულათა 60% ვერ დააგროვა. ეს მონაცემი თავისთავად დაგვაფიქრებს, რატომ ვიღებთ მსგავს შედეგს და რა არის გამოსავალი?
საზოგადოების ნაწილი არ ერიდება მკვეთრი დიაგნოზის დასმას და ამბობს, რომ ეს კატასტროფული შედეგია, ზოგიც ამ შედეგებს ხელისუფლების ინტერესებად მოიხსენიებს — ყველაზე მეტად სახელმწიფოს აწყობს ამ რაოდენობის მასწავლებლის ჩაჭრა, რადგან 83% რომ გასულიყო, შემდეგ წელს, დაახლოებით, 8000 მასწავლებლისთვის მოუწევდა ხელფასის მომატება. ნაწილი კი მიზეზად ტესტების სირთულეს ასახელებს... მრავალფეროვანი მოსაზრებების მიუხედავად ვეცადეთ, ჩვენი რესპონდენტების დახმარებით გაგვერკვია, რატომ ვიღებთ ასეთ შედეგებს და რაში ხედავენ ისინი პრობლემის მოგვარების გზებს?
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის დირექტორის მოადგილე მანანა რატიანი იმ აქტივობებსა და პროგრამებზე საუბრობს, რომლებიც პედაგოგთა პროფესიულ განვითარებას შეუწყობს ხელს. დაგეგმილ ტრენინგებამდე კი საჭიროა მასწავლებელთა ნდობის დაბრუნება ან აღდგენა მშობლებსა და მოსწავლეებში, თუნდაც ბოლო გამოცდის ხმაურიანი შედეგების ფონზე.
„რასაკვირველია, ამ მასწავლებლებს უნდა ვენდოთ, —აცხადებს ქალბატონი მანანა, — რადგან ეს ის მასწავლებლები არიან, რომლებიც ჩვენც გვასწავლიდნენ, ჩვენს შვილებსაც, ჩვენს ახლობლებსაც და დღესაც ასწავლიან სკოლაში. ამდენად, დიდი აჟიოტაჟის შექმნა ამისგან არ ღირს, რადგან, მათ გარკვეულ დონეზე იციან, როგორ წარმართონ სასწავლო პროცესი. მაგრამ ის, რომ ჩვენ უკეთესი გვინდა, თავისთავად, გასაგებია. გარდა საგნობრივი ცოდნისა და უნარისა თუ როგორ ასწავლოს, მასწავლებლის წინაშე სხვა ძალიან მნიშვნელოვანი გამოწვევები დგას, თუნდაც ახალი ტექნოლოგიების ან უცხო ენის ცოდნა და სხვ. სისტემა მაქსიმალურად უნდა იყოს მიმართული ხარისხზე, ამავდროულად, 21-ე საუკუნის სასწავლო პროცესისთვის აუცილებელი კომპონენტების გაძლიერებაზე უნდა ვიმუშაოთ. შესაბამისად, ჩვენ დაინტერესებული ვართ, პედაგოგები დროულად გადავიდნენ შემდეგ საფეხურზე, რასაც ბუნებრივად მოყვება დანარჩენი უნარების განვითარებაც.
სკოლა უნდა იყოს პროფესიული დიალოგის ადგილი, სადაც მასწავლებლები ერთმანეთს გამოცდილებას გაუზიარებენ, დაეხმარებიან, ამაში კი უდიდესი როლი ადმინისტრაციას აკისრია.
რა თქმა უნდა, მასწავლებლებს და სკოლას უნდა ვენდოთ, მაგრამ აუცილებლად ვაცადოთ მათ, რომ განვითარდნენ, ამავდროულად, წარმატებული მასწავლებლების ხმასაც მოვუსმინოთ“.
მთავარ მიზეზად, თუ რატომ აღმოვჩნდით ამ მდგომარეობაში, გია მურღულია, პირველ რიგში, იმ არასაკმარის მოტივაციას ასახელებს, რომელიც მასწავლებლებს აქვთ იმისთვის, რომ თავიანთი ფუნქცია შეასრულონ: „მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში შეინიშნება ხელისუფლების სურვილი, გაზარდოს მასწავლებელთა ანაზღაურება, ის აბსოლუტურად არ არის მომხიბვლელი ჩვენი საზოგადოების საუკეთესო ნაწილისთვის.
დიდი ხანია, ვგრძნობ და არა მხოლოდ ვგრძნობ, ზუსტადაც ვიცი, რომ ჩვენი საზოგადოების გონიერი ნაწილი, რომელსაც შეუძლია, ჩვენს განათლების სისტემასა და ბავშვებს რეალური სარგებელი მოუტანოს, არც იყურება სკოლისკენ. ამით იმას არ ვამბობ, რომ სკოლებში კარგი მასწავლებლები არ მუშაობენ. ჩვენ გვყავს კარგი, ძალიან კარგი და მეტიც, ბრწყინვალე მასწავლებლები, მაგრამ მათი რაოდენობა მცირეა და ისინი სრულ კი არა, სანახევრო ამინდსაც ვერ ქმნიან ჩვენს სკოლებში.“
მეორე მიზეზი ბატონ გია მურღულიასთვის ის გახლავთ, რომ „ჩვენი საზოგადოება ჯეროვნად არ აფასებს მასწავლებლის პროფესიას. საქართველოში ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა, შეიქმნას განათლებული ადამიანის და მისი ცხოვრების წესის, არ მომერიდება ამ სიტყვის გამოყენება, კულტი. ადამიანი, რომელიც ამ სფეროში მოღვაწეობს, არა მხოლოდ ასწავლის ჩვენს შვილებს, არამედ პიროვნებებადაც აყალიბებს, ამიტომ მთავარია, რომ ის საზოგადოებამ შეაფასოს და დააფასოს.“
და არსებობს მესამე მიზეზიც, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში სასკოლო განათლების დაკნინებითაა განპირობებული: „თავად სასკოლო განათლების იდეა საქართველოში, უმაღლესი განათლების იდეასთან შედარებით, ძალიან დამდაბლებული და დამცირებულია. სკოლას თითქოს მაინცდამაინც დიდი ამოცანები არ აქვს — ასე უყურებენ სკოლის მნიშვნელობას, რაც ძალიან სამწუხარო ამბავია.
მასწავლებელთა მომზადების სისტემა მნიშვნელოვნად უნდა დაიხვეწოს, ვგულისხმობ იმ უმაღლეს სასწავლებლებს, რომლებიც ამზადებენ პედაგოგებს ქართული სკოლებისთვის. ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ერთი რამ არის მნიშვნელოვანი, კარგად უნდა იყოს გაცნობიერებული ეროვნული სასწავლო გეგმის მოთხოვნები და გააზრებული ისიც, რომ მომზადების პროგრამაში თეორიული ნაწილი ასე მნიშვნელოვნად არ უსწრებდეს პრაქტიკულს. ვიცნობ დასავლურ გამოცდილებას და ვიცი, რომ მომზადების მოზრდილ ნაწილს მასწავლებლები სკოლაში ატარებენ. როგორც ამბობენ, ჯარისკაცი ბრძოლაში ყალიბდება. ჩვენთან ბოლო დრომდე ასე იყო, რომ თეორიული ნაწილი იყო უზარმაზარი, პრაქტიკა — უმცირესი, ეს იმას ნიშნავს, რომ ადამიანი არ აკეთებს იმას, რასაც სწავლობს.“
შედეგი, რომელიც გამოცდამ წარმოაჩინა, არ ყოფილა მოულოდნელი ქალბატონი მანანა რატიანისთვისაც, რადგან წლების განმავლობაში ვხედავთ ტენდენციას, რომელიც გამოცდების მონაცემების არასახარბიელო შედეგებს გვაცნობს.
„რა თქმა უნდა შეიძლება მსჯელობა იმის შესახებ, ტესტები სწორი ფორმატით მიმდინარეობს თუ არა და არის თუ არა ხარვეზები თავად ტესტებში, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, სახელმწიფომ გადაწყვიტა და სწორადაც გადაწყვიტა, რომ საგნის გამოცდა ერთ-ერთი აუცილებელი კომპონენტია იმისთვის, რომ გავიგოთ მასწავლბელებმა იციან თუ არა საგანი, რომელსაც ასწავლიან, ყველაფერი დანარჩენი ამაზე უნდა დავაშენოთ. საგნის ცოდნას, რასაკვირველია, მასწავლებელს საუნივერსიტეტო განათლება უნდა აძლევდეს. შესაბამისად, ჩვენ მივდივართ იმ მნიშვნელოვან პრობლემამდე, რაც საუნივერსიტეტო განათლების ხარისხის ამაღლებას გულისხმობს. ფაქტია და შედეგებიც გვაძლევს ამის თქმის საფუძველს, რომ მასწავლებელთა ნაწილი, რომელიც მოდის უნივერსიტეტიდან, არ შეესაბამება თანამედროვე მოთხოვნებს. თუმცა, ამავდროულად, გვაქვს მეორე მხარე — გვყავს მასწავლებლები, რომლებიც საუკეთესო შედეგებით გამოირჩევიან და ჩვენი მიზანია, სისტემაში მათი რაოდენობა რაც შეიძლება გაიზარდოს.“
განათლების სისტემაში კვალიფიციური კადრების რაოდენობის ზრდის ერთ-ერთი გზა, როგორც ქალბატონი მანანა ჩვენთან საუბრისას აცხადებს, ის ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამებია, რომლებიც სწორედ ახლა გადის აკრედიტაციას — საუნივერსიტეტო საბაკალავრო-სამაგისტრო პროგრამა და დამოუკიდებელი 60-კრედიტიანი პროგრამა.
„შესაბამისად, ამ პროგრამებში უკვე გათვალისწინებულია ყველა ის მოთხოვნა, რაც სახელმწიფოს აქვს წაყენებული მასწავლებლის მომზადების კუთხით და ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ უნივერსიტეტები, რომელთა პროგრამაც გაივლის აკრედიტაციას, შეძლებენ სისტემაში ისეთი მასწავლებლობის მსურველები შემოიყვანონ, რომელთაც საკმაოდ კარგი ცოდნა ექნებათ როგორც საგნის, ისე მეთოდოლოგიური. ასევე, გათვალისწინებულია, რომ ამ პროგრამებში პრაქტიკის კომპონენტი ხდება მნიშვნელოვანი და მასწავლებლობის მსურველს, რომელიც სკოლაში შევა, უკვე ექნება პედაგოგად მუშაობის გარკვეული გამოცდილება, რაც ახალბედა მასწავლებლის თანამდევი პრობლემების არსებობას მაქსიმალურად შეამცირებს.
მეორე, ასევე უმნიშვნელოვანესი მიმართულებაა მასწავლებელთა გადამზადება. ჩავატარეთ კვლევა, რომლის საფუძველზეც ვცადეთ გადამზადების პროგრამების მოდიფიცირება. თავისთავად, მხოლოდ ტრენინგებზე დასწრება არ არის მნიშვნელოვანი და საკმარისი იმისათვის, რომ შეიძინო ცოდნა და შემდგომში შეძლო პრაქტიკაში გადატანა. ამიტომაც, გადამზადების ახალი პროგრამების შეფასების ნაწილში შევიდა სწორედ ის კომპონენტები, რომლებიც მასწავლებელს შეძენილი ცოდნისა და უნარების საკლასო ოთახში რეალიზების საშუალებას მისცემს, რაც კარგად აისახება სწავლა-სწავლების ხარისხზე“.
იგეგმება თუ არა ტესტის ფორმატთან დაკავშირებული ცვლილებები? — ქალბატონი მანანა პასუხობს, რომ ცვლილებები იგეგმება, თუმცა, ეს არ უკავშირდება ბოლო შედეგებს. ტესტიდან ამოღებული იქნება მეთოდოლოგიური ნაწილი. როგორც ჩანს, ზაფხულში მასწავლებლებს უფრო გამარტივებული გამოცდის ჩაბარება მოუწევთ, რადგანაც საგნის მეთოდიკის სწავლებაზე პასუხისმგებლობა ცენტრმა აიღო და სქემის ფარგლებში, ამ მიმართულებით, მასწავლებელთა მომზადებას უზრუნველყოფს. მაგალითად, 5-კრედიტიანი პროგრამა სწორედ მეთოდოლოგიაზეა მიმართული.
როგორც ცენტრში აცხადებენ, ინტენსიური მუშაობა მიმდინარეობს გამოცდებისა და შეფასების ეროვნულ ცენტრთან, ექსპერტები იმ საჭიროებების იდენტიფიცირებას ახდენენ, რაც გამოცდამ გამოავლინა და დეტალურად აანალიზებენ, სად იყო სუსტი ნაწილი ან ყველაზე მეტი პრობლემა, რაც შემდეგ იმ ტრენინგ-მოდულში აისახება, რომელიც მასწავლებელს საგამოცდოდ მომზადებაში დაეხმარება. 5-კრედიტიანი პროგრამის გარდა, დაგეგმილია არაერთი ტრენინგი თუ სამუშაო შეხვედრა და დამხარე ლიტერატურის გამოცემა. ცენტრი, ასევე, დონორი ორგანიზაციების რესურსების მობილიზებასაც ახდენს, მათ შორის ერთ-ერთი ყველაზე მაღალბიუჯეტიანი პროექტი ათასწლეულის განვითარების ფონდის მიერ დაფინანსებული სამწლიანი პროგრამაა, რომლის ფარგლებში გადამზადდებიან STჶმ დარგების სპეციალისტები, ანუ საბუნებისმეტყველო საგნების, მათემატიკის, გეოგრაფიის, ინგლისურის მასწავლებლები და, ამავდროულად, ადმინისტრაცია. „ადმინისტრაციის კომპონენტი განსაკუთრებით ხაზგასასმელი და მნიშვნელოვანია, — აღნიშნავს მანანა რატიანი, — თუკი სკოლაში ძლიერი ადმინისტრაციაა და მან კარგად იცის, როგორ დაეხმაროს მასწავლებელს, ამ შემთხვევაში, ისინი ბევრად უფრო მობილიზებულები არიან და სკოლაც უკეთეს შედეგს აჩვენებს. სასწავლო პროცესზე გავლენას ადმინისტრაცია უფრო ახდენს, ვიდრე ერთი კონკრეტული მასწავლებელი. ამდენად, ამ კომპონენტში გათვალისწინებული არიან არა მხოლოდ STჶმ დარგების მასწავლებლები, არამედ ადმინისტრაციაც.“
შექმნილ ვითარებაში ვის აკისრია პასუხისმგებლობის ყველაზე დიდი წილი? ამ კითხვას მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის დირექტორის მოადგილე ასე პასუხობს: „პასუხისმგებლობა, ალბათ, სხვადასხვა მიმართულებით უნდა გადავანაწილოთ, რადგან ეს სისტემური პრობლემაა. როცა რეფორმები დაიწყო, იმ პერიოდიდანვე, აუცილებლად უნდა დაწყებულიყო მასწვლებლებზე მიმართული თანმიმდევრული, სისტემური რეფორმა. მხოლოდ ფუნდამენტური დოკუმენტების შექმნა არ არის ერთადერთი სწორი გზა იმისთვის, რომ სისტემა თავისთავად ამუშავდეს. ამიტომ, ვამბობთ, 2004 წელს, ეროვნული სასწავლო გგემის შექმნასთან ერთად რომ დაწყებულიყო ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, პრობლემაც ნაკლები იქნებოდა და ეს ეტაპიც კარგა ხნის გავლილი გვექნებოდა. რაც შეეხება მასწავლებლის პასუხისმგებლობას, რასაკვირველია, ძალიან დიდია, მაგრამ მისი მხარდაჭერა აუცილებლად უნდა წარმოადგენდეს სახელმწიფოს ინტერესს.
ამასთანავე, აუცილებლად გასათვალისწინებელია საზოგადოების კომპონენტიც, რადგან, ამ შემთხვევაში, საზოგადოებამ ასეთი გამოსავალი იპოვა — არ ენდობა სკოლას და ამისთვის დაბალი კლასებიდანვე რეპეტიტორს მიმართავს, იმის ნაცვლად, რომ სკოლაში სწავლების ხარისხის ამაღლება მოითხოვოს. საინტერესო სურათი გვაქვს — მშობელი არ ენდობა მასწავლებელს სკოლაში და ხშირად მიჰყავს შვილი რეპეტიტორთან, რომელიც, ხშირ შემთხვევაში, იმავე სკოლის მასწავლებელია. ამდენად, საზოგადოება — მასწავლებელი — ადმინისტრაცია — სახელმწიფო — ამ ერთობლიობამ უნდა მოგვცეს შედეგი, საბოლოო ჯამში კი — სასწავლო პროცესის გაუმჯობესება.
და კიდევ ერთი, როცა ვსაუბრობთ ნაკლოვანებებზე, არ უნდა დავივიწყოთ ისიც, რა და როგორ კეთდება, და რაც მთავარია, განათლება ის სფეროა, სადაც შედეგი სწრაფად ვერ დადგება. აქ უნდა იყოს სწორად გათვლილი დრო და მოლოდინი“.
კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც, ვფიქრობ, ამ სტატისტიკაში იმედის მომცემია, მასწავლებლობის მსურველთა შედეგებია — იანვრის გამოცდაზე დარეგისტრირდა 700 მსურველი, აქედან გამოცდაზე გავიდა 577, ჩააბარა 144-მა.
ალბათ საეჭვოა, შეძლებენ თუ არა პრაქტიკოსი მასწავლებლები ასეთი ტემპით, 4 წელიწადში (ერთი თითქმის გავიდა), უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე გადასვლას და ხომ არ არის იმის საშიშროება, რომ ქვეყანაში მასწავლებლების დეფიციტი შეიქმნება. ამ სურათს საკმაოდ ოპტიმისტურად უყურებს ქალბატონი მანანა და ამბობს, რომ: „ჩვენ არა მხოლოდ უნდა შევინარჩუნოთ მასწავლებლები, არამედ უნდა მივცეთ მათ მეტად განვითარების საშუალება. მთავარია, ეს პროცესები სწორად წარიმართოს. მასწავლებლები, რომლებსაც სკოლაში სწავლების პოტენციალი აქვთ, რასაკვირველია, სისტემას სჭირდება და აუცილებლად ვეცდებით მათ შენარჩუნებას. ყველანაირად დავუჭერთ მხარს ნებისმიერ მასწავლებელს, რომელიც გადაწყვეტს ამ გზაზე შედგომას და პროფესიულად განვითარებას — მაქსიმალურად დავეხმარებით, სახელმწიფოს დაუდასტუროს საგნობრივი კომპეტენციები, მაგრამ, თუ ამას ვერ შეძლებს, სამწუხაროდ, მათი ჩანაცვლება მოგვიწევს. გვეყოლება თუ არა ჩასანაცვლებლად საკმარისი კადრი, ამის იმედს მასწავლებლობის მსურველთა ის 25 პროცენტი გვაძლევს, რომელმაც გამოცდა წარმატებით ჩააბარა. ვფიქრობთ, მომავალში მასწავლებლის პროფესიაზე მოთხოვნა კიდევ მეტად გაიზრდება. არც ის დაგვავიწყდეს, რომ სისტემის გარეთაც გვყავს სერტიფიცირებული მასწავლებლები, რომელთაც პროფესიაში შემოსვლა უნდათ; ასევე, ველოდებით საუნივერსიტეტო პროგრამებს, რომლებიც უფრო კვალიფიციურ კადრებს მოამზადებენ. სამი წლის შემდეგ, ფაქტობრივად, პრაქტიკოსი მასწავლებელი აღარ იარსებებს, შესაბამისად, მათი უმეტესობა უფროსი მასწავლებლის საფეხურზე გადავა. ყველაფერი ეს კი, არა მგონია, მასწავლებლის დეფიციტის შექმნის საშიშროებას იძლეოდეს“.
მასწავლებელთა შედეგების შესახებ კომენტარი ვთხოვეთ 24-ე საჯარო სკოლის პედაგოგებს:
განათლების პროფკავშირის დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონული ორგანიზაციის თავმჯდომარე, სერტიფიცირებული პედაგოგი თამარ ბარისაშვილი მიიჩნევს, რომ: „მასწავლებლების მხრიდან ძნელად შესაგუებელია მათი ავტორირეტისა და ღირსების შელახვა, მით უმეტეს, როცა აბსურდული რაოდენობა სახელდება ხოლმე. ნამდვილად გადასამოწმებელია ეს მონაცემები და სწორედ ამას ვითხოვთ განათლების პროფკავშირის მუშაკები — დაზუსტდეს, რამდენი პრაქტიკოსი მასწავლებელი გავიდა გამოცდაზე. ჩვენ ნამდვილად ვიცით, რომ მასწავლებლები, მოტივაციის უქონლობის გამო, საგამოცდო პროცესში დიდი ინტერესით არ ჩართულან, ბევრი დარეგისტრირდა, მაგრამ გამოცდებზე აღარ გავიდა.
არ შეიძლება, შედეგებზე პასუხი მხოლოდ მასწავლებელს მოვთხოვოთ, ამით სამართლიანობის პრინციპი დაირღვევა. გასაანალიზებელია ისიც, რატომ არის უფრო დიდი ჩავარდნა ტექნიკურ და საბუნებისმეტყველო საგნებში, ვიდრე — ჰუმანიტარულში ან რატომ ელოდნენ განსაკუთრებულ შედეგს დაწყებითი კათედრის მიმართულებით? პირველ რიგში, უმჯობესია ის იკითხონ, რაში დაეხმარნენ ამ მასწავლებლებს? თანამედროვე მოთხოვნებზე პასუხი ხომ მხოლოდ ბუკების დარიგება არ არის.
ვაღიაროთ, რომ რეფორმა შეცდომით დაიწყო (შემდეგ შუაში შეწყდა კიდეც) და არც მერე განვითარდა სწორად. მხოლოდ ის ფაქტი, რომ წელიწადში მასწავლებელი ორჯერ გადის გამოცდაზე, არაფერს მოგვცემს. თუ მას განვითარებისთვის საჭირო რესურსი არ შეუქმენი, თავისთავად, სასურველი შედეგიც დააყოვნებს.“
საინტერესოა, როგორ აფასებენ საგამოცდო პროცესსა და ტესტებს ის პედაგოგები, ვინც წარმატებით ჩააბარა საგნობრივი გამოცდა. 24-ე საჯარო სკოლის მათემატიკისა და ინფორმატიკის სერტიფიცირებული პედაგოგი ლიდია ბიჭიაშვილი ერთ-ერთი მათგანია: „ორ საგანში მაქვს გამოცდა ჩაბარებული. პროფესიით მათემატიკის სპეციალისტი ვარ, მაგრამ მაღალი კლასების მასწავლებლის ტესტს რომ გადავხედე, ჩემთვის საკმაოდ რთული აღმოჩდა. ყოველ წელს ვფიქრობ, რომ მოვემზადო და გავიდე მაღალი კლასის მათემატიკის ტესტის ჩასაბარებლად, მაგრამ ჯერ ვერ დავძლიე, ამიტომ თავს ვიკავებ. რაც შეეხება ჳ-ჳვ კლასების ტესტს, უშუალოდ მათემატიკა არ იყო რთული, უფრო რთული აღმოჩნდა ტესტის სხვა ნაწილი, რომელიც ესეს დაწერას ითვალისწინებდა. მოგეხსენებათ, ტესტი სხვადასხვა კომპონენტისგან შედგება და მათთვის დაწესებულია მინიმალური ზღვრები. თუ ზღვარი ყველა კომპონენტში არ გადალახე, გამოცდა ჩაბარებულად არ ჩაგეთვლება. ჯამში, შეიძლება, გამსვლელი ქულა დაგიგროვდეს, მაგრამ გამოცდა ვერ ჩააბარო.
ზაფხულში პირველად ჩატარდა გამოცდა ინფორმატიკაში, მე იანვარში ვცადე ბედი და ჩავაბარე. გამოცდა ორ ეტაპად იყოფოდა: თეორიული ნაწილი და პრაქტიკული — კომპიუტერთან. პროგრამაც გამოქვეყნდა, ნიმუშიც დაიდო. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ პროგრამიდან რამდენიმე საკითხი ამოიღეს, სასურველია, ეს თავიდანვე გვცოდნოდა, სხვაგვარად მოვემზადებოდით. პრაქტიკული ნაწილი კარგად დავწერე, მაგრამ თეორიულ ნაწილში ბევრი ისეთი საკითხი იყო, რომელსაც ბავშვებს არ ვასწავლით. ალბათ, ეს მასწავლებელმა უნდა იცოდეს, მაგრამ ყოველდღიურ საგაკვეთილო პროცესში ამასთან შეხება არ გვაქვს. ასეთი საკითხების ამოღებით შეიძლება ტესტი გამარტივდეს ან პროგრამა მეტად ჩაიშალოს, რათა უფრო კონკრეტულად ვიცოდეთ, რისთვის ვემზადებით.
თავისთავად, საგანი, რომელსაც ასწავლი, რომ უნდა იცოდე, ეს სადავო არ უნდა იყოს, გამოცდაც უნდა ჩააბარო. მეტიც, ესეც არ არის საკმარისი იმისთვის, რომ თქვა, მასწავლებელი ნამდვილად კარგია თუ არა. პირველ ჯერზე შეიძლება გამოცდა ვერ ჩააბარო, ვერც — მეორე ჯერზე, მაგრამ მხოლოდ ეს ფაქტორი არ განსაზღვრავს მასწავლებლის პროფესიონალიზმს. ახალი სქემა სწორედ ამიტომ მომწონს. თუმცა, გამოცდა მასწავლებლის შეფასების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტია. მსჯელობის თემაა ისიც, არის თუ არა ბოლომდე გამართული საგამოცდო სისტემა. ვფიქრობ, ბევრი რამ კიდევ დასახვეწია, უმჯობესია ამის შესახებ მასწავლებლებსაც მოუსმინონ. მეტი ტრენინგი, მასალა და, მხარდაჭერაა საჭირო იმისთვის, რომ მსგავსი შედეგი არ მივიღოთ და კოლეგებმაც უფრო იოლად დაძლიონ გამოცდა.
არის თუ არა შეურაცხმყოფელი მასწავლებლისთვის ის ფაქტი, რომ გამოცდა ვერ ჩააბარა — ამ თემაზე რამდენიმე წლის წინ სხვაგვარად ვფიქრობდი, ახლა — სხვაგვარად: განვითარება ჩვენც გვჭირდება, არ შეიძლება ცუდი შედეგი მხოლოდ მასწავლებლის პასუხისმგებლობად ვაქციოთ და ვთქვათ, რომ მაინცდამაინც „მასწავლებლები ჩაფლავდნენ“.
ბატონი გია მურღულია მიიჩნევს, რომ: „მასწავლებელთა 83% გამოცდას რომ ვერ აბარებს, ნიშნავს იმას, რომ ბავშვებს სკოლებში ვერ ვამზადებთ რეალური ცხოვრებისთვის. უნდა მივხვდეთ, რომ პრობლემა არის ძალიან მწვავე და თუ ის არ გადაწყდება, საუბრები სახელმწიფოს განვითარებისა და დემოკრატიული ინსტიტუციების განმტკიცების შესახებ, არის წყლის ნაყვა. ყველამ უნდა გააცნობიეროს, რომ სკოლის პრობლემის გადაწყვეტა პირდაპირ უკავშირდება დემოკრატიული საზოგადოების მშენებლობის საკითხს.
მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფომ „დრამატულად“ გაზარდოს განათლების სისტემის დაფინანსება და ეს პირველი ამოცანაა, თუმცა, მხოლოდ ფულში არაა საქმე, ფული და ჭკუა უნდა შეხვდეს ერთმანეთს. მნიშვნელოვნად უნდა ამაღლდეს მმართველობითი კულტურა ყველა დონეზე. ამისთვის აუცილებელია, სკოლებში განათლების მენეჯერების ახალი თაობა მოვიდეს და ძველი, გამოცდილი თაობაც არ დაიკარგოს. სახელმწიფომ უნდა გამოაცხადოს, რომ მასწავლებლობა, განათლების სფეროში საქმიანობა, არის უმნიშვნელოვანესი და განათლების სფერო აქციოს რეალურ პრიორიტეტად და არა წარმოსახვითად, ჩვენმა პარლამენტმაც უნდა შეასრულოს თავისი ფუნქცია და განსაზღვროს განათლების პრიორიტეტები, რის საფუძველზეც განათლების სამინისტრო და სკოლები დაიწყებენ თავიანთი ფუნქციების უკეთ განხორციელებას. ეს არის მინიმუმი, რაც დასაწყისში უნდა გაკეთდეს.“
ლალი ჯელაძე
|