2017-06-22
გაკვეთილის ხარისხი — გერმანიის სკოლების უმთავრესი პრიორიტეტი
გასულ კვირას, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, ფსიქოლოგიისა და განათლების მეცნიერებათა ფაკულტეტის განათლების მეცნიერებათა დეპარტამენტმა ჰარტმუტ მაიერის საჯარო ლექცია დააანონსა, თემაზე: „სკოლის მმართველობის როლი ხარისხის განვითარების პროცესში“. ჰარტმუტ მაიერი ქალაქ ლუდვიგსბურგის გოტლიებ დაიმლერის სკოლის დირექტორი, გეოგრაფიის, პოლიტიკის და რელიგიის მასწავლებელია, ამის გარდა, ის გეოგრაფიის სახელმძღვანელოების ავტორია, რომლებითაც გერმანიის ბევრ სკოლაში ისწავლება აღნიშნული საგანი; იბარებს მომავალი მასწავლებლების სახელმწიფო გამოცდებს გეოგრაფიაში, ეკონომიკაში, პოლიტიკაში, ბიოლოგიასა და პედაგოგიკის ფსიქოლოგიაში; არის სკოლების განვითარების ინსტიტუტის თანამშრომელი და მოდულების ავტორი, ტრენერი; ამზადებს სკოლებს შიდა და გარე შეფასებისთვის. ასეთი საინტერესო ბიოგრაფიის მქონე რესპონდენტი, ვფიქრობ, ჩვენი გაზეთის სპეციფიკური მკითხველისთვის ძალიან საინტერესო იქნება. მისი საქართველოში ვიზიტის უმთავრესი მიზეზი თბილისის 43-ე საჯარო სკოლასთან წამოწყებული გაცვლითი პროექტია, რომელიც სკოლის დირექტორის, სოფიო დედალამაზიშვილის შეთავაზებით დაიწყო.
განათლების საერთაშორისო ცენტრის სტიპენდიის ფარგლებში, პრაქტიკაზე გერმანიაში ჩასულ სკოლის დირექტორს გაუჩნდა იდეა ერთ-ერთი სკოლის დირექტორისთვის გაცვლითი პროგრამა შეეთავაზებინა. „პრაქტიკაზე ვიყავი სკოლების კამპუსში, სადაც მიწვევა მივიღე გიმნაზიისგან. ერთ შენობაშია განთავსებული გიმნაზია, დაწყებითი და „რეალ შულე“. ერთი თვის განმავლობაში, სამივე სკოლის დირექტორთან მქონდა ურთიერთობა და ძალიან ინტენსიური მუშაობა მიდიოდა ადმინისტრაციულ საკითხებზე — როგორ იმართება სკოლა. სწორედ მაშინ გამიჩნდა იდეა და შევთავაზე ჰერ მაიერს, ხომ არ სურდა საქართველოში გაცვლითი პროგრამის განხორციელება.
მისგან საკმაოდ დიდი დაინტერესება მივიღე, დავიწყეთ ამ პროექტზე ფიქრი და მუშაობა. თუმცა, ვიდრე ოფიციალურად შევთანხმდებოდით, მან ჩვენი ქვეყანა მოინახულა. ამის შემდეგ გავაფორმეთ ოფიციალური ხელშეკრულება.“ — ამბობს ქალბატონი სოფიო.
2018 წელს ქალაქ ლუდვიგსბურგის გოტლიებ დაიმლერის სკოლის15 მოსწავლე და რამდენიმე მასწავლებელი ორი კვირით ჩამოვა გაცვლითი პროგრამით 43-ე სკოლაში, შემდეგ ამდენივე ქართველი მოსწავლე გაემგზავრება გერმანიაში. ეს იქნება კულტურულ-საგანმანათლებლო პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც, გარდა იმისა, რომ გაკვეთილებს დაესწრებიან, ქართული და გერმანული სკოლების მოსწავლეები ერთობლივ პროექტს მოამზადებენ. სტუმარი ბავშვები აქ მოსწავლეების ოჯახებში იცხოვრებენ და შემდეგ, ანალოგიურად, თავად უმასპინძლებენ ქართველ თანატოლებს.
„ვფიქრობ, ამ პროექტით ჩვენს მოსწავლეებს ძალიან კარგ შესაძლებლობას ვთავაზობთ, გაიცნობენ კულტურას, ინტენსიური კონტაქტი ექნებათ გერმანელ თანატოლებთან, სხვა თვალსაწიერი და შესაძლებლობები მიეცემათ. გერმანია ისეთი ქვეყანაა, ამ შემთხვევაში საგანმანათლებლო სისტემას ვგულისხმობ, რომ, ალბათ, სწორება მასზე უნდა ავიღოთ.“
ბატონი მაიერი კი ფიქრობს, რომ ამ პროექტით თავის მოსწავლეებს პატარა, მაგრამ ძალიან თბილი ადამიანებითა და მაღალი კულტურით გარემოცული ქვეყნის გაცნობის შესაძლებლობას აძლევს.
გთავაზობთ ინტერვიუს ჰერ მაიერთან განათლების სისტემის საკითხებზე — როგორ აისახება სკოლის მმართველობის როლი ხარისხის განვითარების პროცესზე, რა არის გერმანული სკოლისთვის ნომერ პირველი პრიორიტეტი, როგორ მომზადებულ მასწავლებელს იღებს მათი სკოლა და როგორია მისი თვალით დანახული ქართული საგანმანათლებლო რეალობა.
— რა არის უმთავრესი გერმანულ სკოლაში?
— ვინაიდან გერმანიაში ფედერალური მოწყობაა, ამიტომ განათლების სისტემა არ არის ცენტრალიზებული და ყველა მიწაზე ერთმანეთისგან განსხვებულია, ამიტომაც მე ბადენ-ვიურტემბერგის სისტემაზე ვისაუბრებ. მართალია, სისტემები ერთმანეთისგან განსხვავებულია, მაგრამ ყველგან მნიშვნელოვანი და სავალდებულოა გაკვეთილის მაღალი ხარისხი და სწორი მენეჯმენტი. როგორ უნდა იმუშაონ სკოლებმა, ამის შესახებ რეკომენდაციებს ექსპერტებისგან იღებენ. ერთ-ერთი ასეთი ექსპერტი თავად ვარ და, წლების განმავლობაში, ვეხმარებოდი სკოლებს შიდა შეფასებებში. შიდა შეფასებით სკოლები ადგენენ არსებულ პრობლემებს და შემდეგ მათ გამოსასწორებლად მუშაობენ, თითოეული სკოლა საუკეთესო შედეგის მიღწევას ცდილობს. თავისთავად, სკოლაში ძალიან ბევრი პარალელური პროცესი მიმდინარეობს, მაგრამ უმთავრესი საგაკვეთილო — სწავლა-სწავლების — პროცესია, შემდეგ მოდის: კლასისა და სკოლის კლიმატი; სკოლის მართვა და მენეჯმენტი; გარე კონტაქტები; მშობლებთან ურთიერთობები და ა.შ. ცალ-ცალკე ყველა სფერო მნიშვნელოვანია და ხარისხის განვითარების ფოკუსში მოქცეული, მაგრამ უმთავრესი აქცენტი მაინც გაკვეთილზეა, საბოლოო ჯამში, ყველაფერი გაკვეთილის ხარისხის ამაღლებას უკავშირდება.
როგორც ეკონომიკაში, აქაც, დაახლოებით, ასეთივე პრინციპია — რაღაცას იღებ, შემდეგ გადაამუშავებ და იღებ მოგებას. ამ შემთხვევაში მოგებაა ის, რასაც წარმატებულად ახორციელებ, ანუ რა შედეგზე გადიხარ. მთლიანად პროცესშიც სწორედ შედეგზე ხარ ორიენტირებული. შედეგების განხილვისას, აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოთ ის, თუ რა კატეგორიის მოსწავლეები შეადგენენ სკოლის კონტინგენტს — უფრო დაბალი ფენის წარმომადგენლები თუ საშუალო, რაც, თავისთავად, გაძლევს განსხავავებებს. მუშაობის პროცესში მასწავლებელი ამასაც აქცევს ყურადღებას, რადგან ყველა შემთხვევას და ყველა ბავშვს ერთნაირად ვერ მიუდგები, განსხვავებული პრობლემები და საჭიროებები იკვეთება. რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს გარკვეული ჩარჩოები აქვს დადგენილი, რის მიხედვითაც უნდა მოხდეს სკოლების განვითარება. უმნიშვნელოვანესია, პროცესი პედაგოგიური კოლექტივის სრული ჩართულობით განხორციელდეს. ასევე აუცილებელია უკუკავშირის სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც პროფესიულადაა ჩაშენებული სკოლის შიდა შეფასებისა და ხარისხის განვითარების პროცესში. ძალიან დიდი აქცენტი კეთდება იმაზე, რომ პედაგოგების სრული ჩართულობით მოხდეს პრობლემის იდენტიფიცირება და, შემუშავებული სისტემის მიხედვით, შემდგომი ნაბიჯების გადადგმა.
სკოლების განვითარების ასეთი სისტემა სავალდებულო 2007 წლიდან გახდა. სახელმწიფომ დაადგინა, რომ ყველა სკოლა უნდა შეფასდეს შიდა და გარე შეფასების სისტემით. რადგან მანამდე ასეთი გამოცდილება არ ჰქონდათ, სახელმწიფომ შესთავაზა სკოლებს სხვადასხვა პროექტები და მოდულები, რომლებიც მათ შიდა შეფასების, ანუ ხარისხის განვითარების საკუთარი მოდელის განხორციელებაში დაეხმარებათ.
იმისთვის, რომ სკოლები გადამოწმდნენ, რა ხარისხზე გადიან, სკოლების განვითარების ინსტიტუტის ექსპერტების მიერ, ხუთ წელიწადში ერთხელ, ხდება ყველა სკოლის გარე შეფასება. შემდეგ სკოლა იღებს დეტალურ ინფორმაციას, თუ რა შედეგები აქვს და შემდგომი ხუთი წლის განმავლობაში რა ნაბიჯები უნდა დაგეგმოს, რომ მომდევნო შეფასებისთვის პროგრესი აჩვენოს. თავისთავად ცხადია, ხუთი წლის განმავლობაში მიმდინარე შიდა შეფასების პროცესები ხარისხის განვითარებაზეა მიმართული და იმ ხარვეზების აღმოფხვრას ითვალისწინებს, რომელიც სკოლაშია გამოვლენილი. ამ რეკომენდაციებში შედის ის ასპექტები, რომელზეც უკვე ვისაუბრე — ყველამ იცის რა ფასდება და საით უნდა წავიდეს.
გარე შეფასება რაც შეიძლება ობიექტური და ამომწურავი რომ იყოს, სკოლაში, ყველა მიმართულებით ხდება მოსწავლეების, მშობლების, ადმინისტრაციის თანამშრომლების და პედაგოგების გამოკითხვა, ასევე, მოწმდება დოკუმენტაცია, რადგან პროცესი მხოლოდ ქაღალდზე დაწერილი არ აღმოჩნდეს. ვიდრე გარე შეფასების ექსპერტები მივლენ, სკოლა ამზადებს ელექტრონულ პორტფოლიოს, სადაც დეტალური ინფორმაციაა განთავსებული, როგორ მიმდინარეობს სკოლის შიდა შეფასების პროცესი და ზოგადად, სახელმწიფოს მიერ დადგენილ კრიტერიუმებზე მორგებული მუშაობა. პორტფოლიო მუდმივად განახლებადია და გულისხმობს როგორც გამოვლენილი ხარვეზების და პრობლემების გამოსწორებას, ისე სიახლეების დანერგვას. პორტფოლიო სკოლაში ახალშემოსულ კოლეგებსაც ეხმარება იოლად გაერკვნენ, რა ვითარებაა ნებისმიერი მიმართულებით, სკოლის გამოცდილებიდან რა გაითვალისწინონ და რა არა.
— იმ შემთხვევაში, როცა სკოლა ვერ აკმაყოფილებს შიდა და გარე შეფასების კრიტერიუმებს, პირველ რიგში, ვის ეკისრება პასუხისმგებლობა ან როგორ ხდება პრობლემის გადაჭრა?
— რა თქმა უნდა, პასუხისმგებლობა სკოლის დირექციას ეკისრება. თუ დადგინდება, რომ სკოლაში ძალიან ბევრი პროცესი ცუდად მიდის, მაშინ ექსპერტები, სკოლის ადმინისტრაციასთან ერთად, განიხილავენ, რა გააუმჯობესონ და როგორ წარმართონ შემდგომი მუშაობა. ასეთ გამოვლინებებს გამუდმებულად აკვირდება მონიტორინგის სამსახური, მიზანი მხოლოდ ისაა, გაირკვეს როგორ ვითარდება პროცესი და, არც ერთ შემთხვევაში, დასჯაზე არ არის ორიენტირებული. სკოლის დირექტორი იღებს შეფასების ვრცელ დოკუმენტს, დასკვნას, როგორ წარიმართა პროცესი. იმისთვის, რომ რაიმე არ დაიფაროს და მიიჩქმალოს, ექსპერტები დასკვნას დეტალურად აცნობენ სკოლის კოლექტივს.
— რა ფუნქცია აკისრია დირექტორს და ვინ იღებს სკოლის შიდა საკითხებზე გადაწყვეტილებას?
— სკოლის დირექტორის მთავარი მოვალეობაა სკოლაში თანამედროვე, მაღალი ხარისხის გაკვეთილი ტარდებოდეს, ეს არის მისი ძირითადი ფუნქციაც და ვალდებულებაც. ამიტომ, პირველ რიგში, დირექტორი პასუხისმგებელია, რომ სკოლამ ამას მიაღწიოს. რა თქმა უნდა, ამასთან ერთად, ის ფინანსების სწორ განკარგვაზეც პასუხიმგებელია. დირექტორი წერს, ასევე, პედაგოგების შეფასებას.
დირექტორობის კანდიდატის მიმართ უმთავრესი მოთხოვნა და ვალდებულებაა, რომ მას ჰქონდეს პედაგოგად მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება იმ ტიპის დაწესებულებაში, სადაც დირექტორად სურს მუშაობა. მარტივად რომ ვთქვათ, ჩვენთან დირექტორი ვერ გახდები, თუ მასწავლებლობის მრავალწლიანი გამოცდილება არ გაქვს. ეს იმიტომ არის აუცილებელი პირობა, რომ დირექტორი გაკვეთილის ხარისხს აფასებს და, როგორც მეთოდისტი, მასწავლებლის შეფასებას წერს. თავისთავად, თუკი არ იცის რა ხდება გაკვეთილზე, ამას ვერ გააკეთებს, ვერც ბავშვებთან დაკავშირებულ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს მიიღებს სწორად.
— როგორ მუშაობთ ყველაზე სუსტ მასწავლებელთან? დაბალი პროფესიონალიზმი შეიძლება გახდეს გერმანელი მასწავლებლის სკოლიდან გათავისუფლების საბაბი?
— დავიწყოთ იმით, რომ ყველა მასწავლებელი საჯარო მოხელეა და ამდენად მას დაცვის მაღალი ხარისხი აქვს, ამიტომ მისი სამსახურიდან გაშვება ძალიან რთულია. მასწავლებელი მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება სკოლიდან გაუშვა, თუ ის კანონს არღვევს, მაგალითად, სცემს მოსწავლეს ან არღვევს გეგმით გათვალისწინებულ წესებს - საკლასო წერები და ა.შ. იმ შემთხვევაში, თუ ვიღებ ინფორმაციას, რომ ის გაკვეთილზე ვერ მართავს მოსწავლეებს ან პრობლემები აქვს ხარისხიანი გაკვეთილის ჩატარებაში, პირველ რიგში, თავად ამ მასწავლებელს ველაპარაკები და ვცდილობ დავადგინო, ეს ნამდვილად ასეა თუ არა. შემდეგ ვარკვევ, მუდმივად ასეთი შედეგები აქვს თუ ეს რაიმე მიზეზით გამოწვეული დროებითი ფაზაა, მაგალითად, ოჯახში აქვს პრობლემები ან სხვ. მიზეზი აუცილებლად უნდა დავადგინო. მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუკი მასწავლებელს საგნობრივი პრობლემა აქვს, მას კვალიფიციურ პედაგოგს მივამაგრებ, რომელიც ხელმძღვანელობას გაუწევს. ისინი ვალდებული იქნებიან, ერთად დაგეგმონ გაკვეთილები, რათა ნელ-ნელა გააუმჯობესონ ხარისხი.
— ეს იმას ნიშნავს, რომ სკოლა თავად ზრუნავს მასწავლებლების პროფესიულ ზრდაზე და, ქართველი პედაგოგების მსგავსად, გამუდმებით არ უწევთ გამოცდების ჩაბარება და სახელმწიფოსთვის კომპეტენციების დადასტურება
— რა თქმა უნდა, მათ უკვე ჩაბარებული აქვთ პირველი და მეორე სახელმწიფო გამოცდა, რაც იმის საფუძველია, რომ უკვე პროფესიონალები არიან. მე თავად ვიბარებ ამ გამოცდებს და ვიცი, როგორი რთული გამოცდებია, რაც იმას ნიშნავს, რომ სკოლაში უკვე კვალიფიციური კადრი შემოდის. თუ არის შემთხვევა, როცა მასწავლებელი კლასს ვერ მართავს, მაგრამ საგანში ძალიან კვალიფიციურია, მას ეძლევა შესაძლებლობა, აირჩიოს კოლეგა (ან მე შევთავაზებ), რომელთანაც იმუშავებს. ისინი ერთად გააკეთებენ დაკვირვების ფურცელს და თავს მოუყრიან გაკვეთილის ხელისშემშლელ ფაქტორებს, რომლის გამოსწორებაზეც შემდეგ ისევ ერთად იმუშავებენ. საბოლოოდ, ვიდრე რაიმე სერიოზულ ღონისძიებებს გავატარებ, პედაგოგს აუცილებლად დავესწრები რამდენიმე გაკვეთილზე იმიტომ, რომ ერთია, რას ისმენ ან რა ხმები მოდის და მეორეა, თავად რას ხედავ. თავისთავად ცხადია, როცა იციან, რომ დირექტორი დაესწრებათ გაკვეთილზე, შეიძლება უკეთ დაგეგმონ და უფრო მეტად მოემზადონ, მაგრამ თუ პრობლემა არსებობს, ამას მაინც მიხვდები და დაინახავ, მით უმეტეს, როცა კარგად იცი გაკვეთილი, ვერავინ ვერაფერს გამოგაპარებს.
— რა გზა უნდა გაიაროს გერმანელმა ახალგაზრდამ, თუ მასწავლებლობას გადაწყვეტს? როგორია სკოლაში დამწყები მასწავლებლის მხარდაჭერა და არის თუ არა თქვენთან ახალგაზრდებში ეს პროფესია პოპულარული?
— ვისაც უნდა, რომ მასწავლებელი გახდეს, მან სკოლაში აუცილებლად მაღალი შედეგები უნდა აჩვენოს, დაბალქულიანი სკოლადამთავრებული მასწავლებლის პროფესიაზე ვერ ჩააბარებს. ჩვენთან შეფასების სისტემა 1-დან 6-მდეა, 1 ყველაზე მაღალი შეფასებაა. ჩემი შვილი აბარებდა მასწავლებლის პროფესიაზე და მას 2,5 მაინც უნდა ჰქონოდა შეფასება, რომ მოხვედრილიყო, ამაზე დაბალი შეფასებით უნივერსიტეტი არ მიიღებდა.
ჩვენთან, ძირითადად, სახელმწიფო სკოლებია, კერძო ძალიან ცოტაა. როცა ახალგაზრდა უნივერსიტეტს ამთავრებს, მას ორი შესაძლებლობა აქვს — აირჩიოს სახელმწიფო ან კერძო სკოლა, მაგრამ, ყველაზე დიდი შემოთავაზება სახელმწიფო სკოლებიდანაა. იმ შემთხვევაში, თუ ბევრი კადრია და საკმარისი ადგილი არ არის სკოლაში, მათი აყვანა ქულების მიხედვით ხდება. ვაკანტური ადგილების მიხედვით, ვირჩევთ საუკეთესოებს, მაგალითად, თუკი 500 ადგილია, ვირჩევთ მსურველებიდან 500 მაღალქულიან მასწავლებელს. აქედან გამომდინარე, ჩვენს სკოლებში მხოლოდ საუკეთესოები ხვდებიან. როგორც გითხარით, ორი სახელმწიფო გამოცდა უნდა ჩააბარონ, პირველი — თეორიის საკითხებს მოიცავს, ხოლო მეორე გამოცდა სკოლაში გავლილი პრაქტიკის შედეგებს ეთმობა, შემდეგ ეს ყველაფერი ჯამდება, თუმცა საბოლოო ქულაზე პრაქტიკის შედეგები მეტ გავლენას ახდენს.
— რა დრო ეთმობა უმაღლესში სწავლის დროს პრაქტიკას?
— სამ-ოთხთვიანი პრაქტიკებია, ანუ სტუდენტი, ერთი სემესტრის განმავლობაში, სკოლაშია, ხოლო რეფერენდარიატის დროს, ანუ მეორე ფაზაში — 18 თვე გადის პრაქტიკას, ფაქტობრივად, მუშაობს სკოლაში. ექვსი თვის განმავლობაში, სტუდენტს სკოლაში მენტორი ჰყავს მიმაგრებული და მისი დაკვირვებით ატარებს გაკვეთილებს. თუ ამ ხნის განმავლობაში სტუდენტმა კარგი შედეგები აჩვენა, მას საკუთარ კლასს აძლევენ და დამოუკიდებლად ატარებს გაკვეთილებს. წლის ბოლოს კი, ისევ გამოცდებით მოწმდება.
როცა ყველა გამოცდას წარმატებით ჩააბარებს და მასწავლებლობის უფლებას მოიპოვებს, მას მენტორის მეთვალყურეობა აღარ სჭირდება, რადგან უკვე კარგად ჩამოყალიბებული კადრია. ერთადერთი, მას შეიძლება გამოცდილი მასწავლებელი იმისთვის მიამაგრონ, რომ ტექნიკური საკითხები აუხსნას (ესეც სკოლის აჩევანია), მაგალითად, როგორ მოიძიოს მასალა (თუმცა, ამას სკოლის პორტფოლიოშიც წაიკითხავს). სხვა მხრივ, დამოუკიდებლად მუშაობს და არანაირი კვალიფიკაციის საკითხი აღარ დგება. დანარჩენი მასწავლებლების მსგავსად, თანაბარი უფლებებით სარგებლობს და მისი ხელფასიც სხვების ტოლია.
— როგორია ურთიერთობა მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის?
— დამოკიდებულება აბსოლუტურად პროფესიონალურ დონეზეა, მე თვითონაც მასწავლებელი ვარ (ვასწავლი გეოგრაფიას, ბიოლოგიას, პოლიტიკას, რელიგიას, ისტორიას, სპორტს) და, ჩემს მოსწავლეებთან ერთად, ბერლინშიც ვიყავი ერთკვირიან ექსკურსიაზე, მაგრამ გარკვეული დისტანცია მაინც არსებობს, რომელიც სულ არ გულისხმობს ჩვენ შორის ხისტ დამოკიდებულებას. ალბათ, თავის მოტყუება იქნება იმის თქმაც, რომ ჩემ მოსწავლეებთან მხოლოდ მეგობრული ვარ, რადგან, რაც უნდა მეგობრული ურთიერთობა დაამყარო, დგება ხანდახან მომენტი, როცა აუცილებლად უნდა იყო პროფესიულ დონეზე, ამიტომაც არ ირღვევა საზღვარი. თუმცა, შენ რომ განსხვავებულ საფეხურზე დგახარ, ეს სულაც არ გამორიცხავს მათთან თბილ დამოკიდებულებას, მე ახლაც ძალიან კარგი ურთიერთობა მაქვს ყოფილ მოსწავლეებთან, ბერლინშიც შევხვდი რამდენიმეს. ასე რომ, მთავარია გულწრფელი და სამართლიანი დამოკიდებულება გქონდეს, მაგრამ ზღვარი არ უნდა გადალახო.
— დავუბრუნდეთ ქართულ რეალობას — 43-ე სკოლის მაგალითზე, როგორია თქვენი თვალით დანახული ქართული სკოლა? რა არის ჩვენი ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემის ყველაზე დიდი გამოწვევა?
— ქართულ საგანმანათლებლო სისტემას ისე ღრმად არ ვიცნობ, რომ საფუძვლიანი დასკვნები გავაკეთო, მაგრამ გეტყვით იმ თვალშისაცემ განსხვავებებს, რომელიც რამდენიმე გაკვეთილზე დავინახე. მასწავლებლებმა, თავიანთ მოსწავლეებთან ერთად, სხვადასხვა პროექტები მოამზადეს და მაჩვენეს. თვალშისაცემი იყო მოსწავლეების copy paste-ები, რაც ჩვენთან არ ხდება. მოსწავლე ყველაფერს დამოუკიდებლად უნდა აკეთებდეს, შეიძლება გამოიყენოს რამე მასალა, მაგრამ აუცილებლად უნდა იგრძნობოდეს, რომ ის აზროვნებს, მხოლოდ დაზეპირებული პრეზენტაციები არაფრის მომცემია. ჩვენს სკოლებში ბავშვებს ტექსტებს არ აზეპირებინებენ, რისთვის არის ეს საჭირო? ტექსტი შეიძლება დავიზეპირო, მაგრამ შინაარსი არ ვიცოდე.
საფეხურების სისტემაც განსხვავებულია, საქართველოში — სკოლაში ჳ კლასიდან ხჳჳ-მდე სწავლობენ. ჩვენთან ცალკეა დაწყებითი სკოლა, შემდეგ მოდის რამდენიმე ტიპის სკოლა, სადაც მოსწავლეები აკადემიური მოსწრების მიხედვით ნაწილდებიან.
დავინახე კიდევ ერთი სხვაობა — წარმოუდგენლად მიმაჩნია გარედან მოსული ადამიანი დაჯდეს და სკოლა მართოს, თან ისე, რომ მასწავლებლად მუშაობის არანაირი გამოცდილება არ ჰქონდეს. ლიდერობა და მენეჯმენტი ის ორი საკითხია, რომელიც სკოლაში ძალიან წარმატებულად უნდა მიდიოდეს. მენეჯმენტის საკითხებში გარკვეული დოზით მასწავლებლებიც არიან ჩართული, განსაკუთრებით დიდ სკოლაში, რადგან, თავისთავად, ერთი ადამიანი დიდ სკოლას ვერ მართავს.
— რა არის ლიდერობის ის თანამედროვე მიმდინარეობები, რომელზეც სკოლა აქცენტებს უნდა აკეთებდეს?
— სკოლას მარტო დირექტორი არ მართავს, სასწავლო პროცესში მთელი კოლექტივია ჩართული, ერთად ხდება პრობლემების განხილვა, შემდეგ დაგეგმვა და დავალებების გადანაწილება. ყველას თავისი წილი პასუხისმგებლობა ეკისრება, ერთი ადამიანისკენ თითის გაშვერა არ ხდება. ლიდერობაც სწორედ ამას გულისხმობს, დირექტორმა, ანუ ლიდერმა უნდა შეძლოს მთელი კოლექტივის „წამოყვანა“ და შემდეგ დავალებების გადანაწილება. მით უმეტეს, როცა ისეთ საუკუნეში ვცხოვრობთ, სადაც ყველაფერი ყოველდღიურად ვითარდება და სადაც საზოგადოების მოთხოვნებიც შესაბამისად იზრდება. ეს პროცესები ვითარდება როგორც გერმანიაში, ისე საქართველოში, ამიტომაც, აბსოლუტურად წარმოუდგენელია, მხოლოდ ერთმა ადამიანმა შეძლოს ამდენი მოთხოვნის დაკმაყოფილება. აქედან გამომდინარე, დგება აუცილებლობა, რომ ფუნქციები და პასუხისმგებლობები სწორად იყოს გადანაწილებული და კარგად დაგეგმილი. თავისთავად ცხადია, რომ დირექტორი კარგად უნდა იცნობდეს განათლების სისტემას და სკოლას, ეს აუცილებელ პირობად რჩება. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია მართვის ის თანამედროვე სტილი, რომელიც ამ მოთხოვნებსა და საზოგადოების დაკვეთას უპასუხებს.
ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, საქართველოშიც შეიმჩნევა. თუ გადავხედავთ თქვენი განათლების სისტემას, 90-იანი წლებიდან დღემდე, რასაკვირველია, პროგრესსაც შევამჩნევთ — რასაკვირველია, სისტემა ვითარდება და საზოგადოების მოთხოვნებიც იზრდება სკოლისადმი.
— როგორ შეაფასებთ გაკვეთილს, რომელსაც დაესწარით?
— მე ვნახე სხვადასხვა ტიპის გაკვეთილები — მოსწავლეზე ორიენტირებული და მასწავლებელზე ორიენტირებული. თუმცა, არ მინდა იმის თქმა, რომ ყველა გაკვეთილი, რომელიც მასწავლებელზეა ორიენტირებული, ცუდია, უბრალოდ, აუცილებლად უნდა იყოს მეთოდების მრავალფეროვნება. ზოგიერთ გაკვეთილზე გამოყენებულია ჯგუფური მუშაობის მეთოდი, მაგრამ უფრო მეტად სჭირდება დახვეწა. ამასთანავე, ვნახე გერმანულის გაკვეთილი, სადაც მასწავლებელი თანამედროვე მეთოდებით მუშაობდა და შემიძლია ვთქვა, რომ ჩვენთანაც მსგავსი მეთოდებით ვმუშაობთ.
— რატომ დათანხმდით ქალბატონ სოფოს, გაგეკეთებინათ გაცვლითი პროექტი 43-ე სკოლასთან და ახორციელებთ თუ არა მსგავს პროექტებს სხვა ქვეყნებშიც?
— ვიდრე სოფოს გავიცნობდი, მანამდე ამერიკის ერთ-ერთ სკოლასთან მქონდა გაცვლითი პროექტი და მინდოდა, მსგავსი პროექტი სხვა ქვეყანაშიც გამეკეთებინა. სოფოს გაცნობის შემდეგ გადავწყვიტე, რომ ეს ქვეყანა საქართველო იქნებოდა. აქ საუბარი არ არის იმაზე, რას შემოგვთავაზებს განათლების სისტემა, განათლების გარდა საინტერესოა უცხო ქვეყნის კულტურის და ადამიანების გაცნობა. გარდა ამისა, საქართველოსთან მსგავსი პროექტის განხორციელება შედარებით ხელსაყრელი თანხებითაა შესაძლებელი, ეს მნიშვნეოლოვანია თუნდაც იმ თვალსაზრისით, რომ საშუალო და დაბალი ფენის ოჯახის შვილებმაც შეძლონ პროექტში მონაწილეობა. როცა განსხვავებული კულტურის ადამიანებთან გვაქვს ურთიერთობა, შედარებით დაცულები ვართ ისეთ ნაციონალისტური გამოვლინებებისგან, რაც დღევანდელ სამყაროში აღმოცენდა. ამიტომ ასეთი კონტაქტები ძალიან მნიშვნელოვანია.
როცა საქართველოში პირველად ჩამოვედი, მოხიბლული დავრჩი ადამიანების სითბოთი და ქვეყნის სილამაზით. თბილისის გარდა, ვიყავი ლაგოდეხში. ძალიან მინდა, ჩემს მოსწავლეებსაც გავაცნო თქვენი ქვეყანა. ასეთი პროექტები სწორედ ამ მიზანს ისახავას და არამხოლოდ საგანმანათლებლო სისტემის გაცნობას. ჩვენი დაინტერესება ისიც არის, რომ სკოლაში გერმანული ენა ისწავლება და გვინდა, უფრო გავაღრმავოთ ენის ცოდნა და მოსწავლეებს უფრო მეტად გავუხსნათ გზა, რომ გერმანიაში მიიღონ განათლება ან, თუნდაც, უბრალოდ ნახონ ჩვენი ქვეყანა და მისი განათლების სისტემა, იყვნენ უფრო მეტად ტოლერანტულები, გაეცნონ სხვა ქვეყნის კულტურას, რაც მათ თვალსაწიერს კიდევ უფრო გაამდიდრებს.
— როგორ წარუდგინეთ თქვენი სკოლის მოსწავლეებს და მასწავლებლებს ჩვენი ქვეყანა და 43-ე სკოლა, რატომ უნდა გაუჩნდეთ ამ პროექტში მონაწილეობის სურვილი?
— თავისთავად, საქართველო მათ იმ უპირატესობებით გავაცანი, რაც ამ ქვეყანას აქვს. ამაზე უკვე ვისაუბრე, მაგრამ ერთს კიდევ დავამატებ, საქართველო ქრისტიანული ქვეყანაა. ამ პროექტის პირველი უპირატესობა ჩვენი მოსწავლეებისთვის მაინც ის არის, რომ ისინი ევროპის ქვეყნებში ოდესღაც მაინც მოხვდებიან, საქართველოში ჩამოსვლის შანსი კი შეიძლება ნაკლებად ჰქონდეთ. მეც სწორედ ამას ვეუბნები: ამ პროექტით თქვენ გეძლევათ შესაძლებლობა, წახვიდეთ მართლა განსხავავებულ ქვეყანაში. თუ გინდათ, ნახოთ სხვა კულტურისა და სამყაროს ქვეყანა, ეს შესაძლებლობა თქვენ ხელთაა. საქართველოს შესახებ სულ ორი წიგნი ვნახე, მალიორკას შესახებ კი უამრავი გამოცემაა. დარწმუნებული ვარ, იმ წიგნს არავინ წაიკითხავს, უშუალო კონტაქტით კი, თქვენი ქვეყნის და მისი კულტურის გაცნობა საუკეთესო იქნება. მე მათ ვეუბნები: თქვენ ნახავთ პატარა, მაგრამ ძალიან თბილი ადამიანებითა და მაღალი კულტურით გარემოცულ ქვეყანას.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
|
